Les 3: Politiek en samenleving 19e eeuw

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Planning 

Terugblik vorige les 

uitleg 2.3 (deel 1) 

aan de slag 

terugblik lesdoelen 

In welk jaar werd Willem Frederick koning Willem I?

1. 1813
2. 1815
3. 1830
4. 1848

Wie schreef de nieuwe grondwet?

1. Thorbecke
2. Willem II
3. De liberalen
4. De Tweede Kamer

Minister-President 

Regeringsleider

Staten-Generaal

Staatshoofd

Aanvoerder van de regering

Persoon met het meeste gezag in de staat 

Eerste minister, regeringsleider

Eerste en Tweede Kamer samen 

Burgers en stoommachines

Les 3: Politiek en samenleving 19e eeuw

De leerdoelen

1. Je kunt beschrijven hoe de leef- en werkomstandigheden van arbeiders meer aandacht kregen.

2. Je kunt beschrijven wat veranderde door sociale wetten.

3. Je kunt beschrijven wat veranderde in het onderwijs.

4. Je kunt beschrijven hoe de positie van vrouwen verbeterde.

We gaan terug naar halverwege de 19e eeuw...

De sociale kwestie

De problemen rondom de slechte leef- en werkomstandigheden worden de sociale kwestie genoemd.

De werkomstandigheden waren bizar slecht, maar ook de leefomstandigheden waren niet best

Slechte woonomstandigheden

Veel mensen kwamen terecht in achterbuurten (getto's), dichtbij de fabrieken. 

Er was geen schoon drinkwater en riolering. 

Kinderarbeid

met name in de fabrieken en de mijnen. 

Kinderarbeid was echter niet nieuw...

De liberalen

Liberalen aan de macht

In 1848 bepalen vooral de liberalen wat er in Nederland gebeurt. Zij wilden dat de overheid zich zo min mogelijk bemoeit met het volk en de economie.

                                                  

Kinderwetje van Van Houten

Het liberale Tweede Kamerlid Samuel van Houten bedacht: 

Het kinderwetje van Van Houten.

Iets doen tegen de slechte werkomstandigheden in de fabrieken 

De eerste sociale wet

Het kinderwetje was de eerste sociale wet in Nederland. 

Alleen kinderen onder de 12 jaar werden hiermee geholpen. 

Bekijk de vensterplaat over het verzet tegen kinderarbeid. Klik op:

https://www.canonvannederland.nl/nl/vensterplaten/verzet-tegen-kinderarbeid

De socialisten

Karl Marx

• Had kritiek op de de rijken (kapitalisten). 
• Kwam uit Duitsland 
• Hij vond kapitalisme een vorm van uitbuiting.

Meer gelijkheid!

socialisten waren het eens met Marx en wilden het verschil    tussen arm en rijk verkleinen. De overheid moet juist iets doen!

                                                      <--->

                                                Dit dus niet!

Verdeeldheid bij de socialisten

• communisten: Sommige socialisten wilden met geweld (revolutie) de macht grijpen.  
• De sociaaldemocraten: wilden algemeen kiesrecht om sociale wetten in te voeren .

De confessionelen

Besturen vanuit het geloof

Dit waren de confessionelen. Zij vonden dat je het land moest besturen vanuit het geloof (confessie).

Bijzondere scholen

De groep confessionelen: katholieken en protestanten. 

Zij waren blij met de vrijheid van onderwijs --> eigen bijzondere scholen oprichten.

De Schoolstrijd

Maar bijzondere scholen kregen geen geld van de overheid. 

• In 1917 was de schoolstrijd eindelijk voorbij.

Eerste politieke partij

De protestante leider Abraham Kuyper de eerste politieke partij van Nederland (ARP) op in 1879

De feministen

Emancipatie

• Vrouwen hadden in de 19e eeuw minder rechten dan mannen. 
• Vanaf 1870 kwamen de vrouwen in verzet. 
• Zij eisten gelijke rechten (emancipatie).

Het feminisme

• Mensen die opkomen voor gelijke rechten tussen man en vrouw zijn feministen. 
• Aletta Jacobs. 
• Zij was de eerste vrouw op een universiteit en later huisarts.

Bekijk de vensterplaat over Aletta Jacobs. Klik op

onderstaande link:

https://www.canonvannederland.nl/nl/vensterplaten/vensterplaat-aletta-jacobs