4A De toekomst van de verzorgingsstaat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Sociale zekerheid en de verzorgingsstaat

4. De toekomst van de verzorgingsstaat

Verzorgingsstaat

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen waarom de verzorgingsstaat vanaf de jaren 70 van de 20e eeuw in de problemen kwam en op welke manier de politiek hiermee omging.

Problemen in de jaren '70 en '80

• Economische crisis (o.a. door oliecrisis): veel werklozen met een uitkering
• Oneigenlijk gebruik en fraude van uitkeringen
• Vergrijzing: meer gebruik van AOW
• Meer scheidingen: meer gebruik van Bijstandswet
• Mensen zien de uitkering als een recht
• Werken was niet aantrekkelijk door hoge uitkeringen

Het Amsterdam in de jaren 1970 kende woningnood tegelijk met langdurige leegstand. Jonge mensen zonder woonruimte kraakten leegstaande panden. De renovatie voor de kroningsceremonie van de koninklijke paleizen door het ministerie, maakte krakers boos omdat er volgens hen beter geld in nieuwe betaalbare woonruimte gestoken kon worden. Ook de snel stijgende (jeugd)werkloosheid speelde mee.

Toen Beatrix in 1980 werd gekroond als koningin gebruikte deze groep de kroning om aandacht te vragen voor hun problemen. Dit liep als snel uit in grote rellen.

Deze spotprent over de problemen in de verzorgingsstaat is in 1981 gemaakt door de tekenaar Jos Collignon.

Er zijn teveel mensen die van der verzorgingsstaat gebruik maken, waardoor het evenwicht weg is. Hiermee wordt het evenwicht tussen mensen die betalen voor de verzorgingsstaat en mensen die gebruik maken van de verzorgingsstaat bedoeld.

Beeldelement: de donkere wolk geven aan dat er storm op komst is. Er komen nog moeilijkere tijden aan (bijvoorbeeld: de vergrijzing), terwijl het schip nu al schade heeft en dreigt om te slaan.

Beeldelement: het schip, de verzorgingsstaat, dreigt om te slaan.

Beeldelement: het roer ligt in het water waardoor het schip onbestuurbaar is geworden. Met andere woorden: er moet iets gebeuren, maar het lijkt erop dat het al te laat is.

Socialisten

Confessionelen

Liberalen

Links 

rechts 

midden

conservatief

Progressief

Christenen

Fabrikanten

arbeiders

Wat vond de politiek?

• Sociaal-democraten: afblijven van de verzorgingsstaat. De sterkste schouders dragen de zwaarste lasten. (PvdA)
• Confessionelen: rol van de overheid kan worden beperkt: 'goede christenen helpen elkaar'. (CDA)
• Liberalen: verzorgingsstaat kan blijven bestaan, maar er moet wel op bezuinigd worden. (VVD)

Maatregelen van de overheid

• Vanaf jaren ’80: forse bezuinigingen op uitkeringen en verlaging van de uitkeringen
• Strengere controle op uitkeringen door het UWV


• Aantrekkelijker maken van werk: deeltijd, thuiswerk en loon hoger dan een uitkering
• Strengere (her)keuring van arbeidsongeschikten en nieuwe wet: WIA

Hoewel de aanpassingen aan de verzorgingsstaat nodig zijn, zorgden de plannen van de overheid regelmatig voor onrust en protesten.

In 2002 gingen veel Nederlanders demonstreren tegen de plannen van toenmalig minister-president Jan Peter Balkenende. 

Sociale zekerheid

Sociale verzekeringen

Sociale voorzieningen

Werknemersverzekeringen

• WIA
  
• WW
• ZW

Volksverzekeringen

• AOW
• AWBZ
• ANW
• AKW

• WWB
  
• Wajong
  
• TW
  

De Nederlandse verzorgingsstaat

Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen

Werkloosheidswet

Ziektewet

Algemene Ouderdomswet

Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten

Algemene nabestaandenwet

Algemene Kinderbijslagwet

Voor iedereen die werkt

Voor iedereen

Wet werk en bijstand

Wet arbeidongeschiktheidsverzekering Jonggehandicapten

Toeslagenwet

Voor iedereen die niet zelf voor een eigen inkomen kan zorgen.

Zijn de problemen nu opgelost?

• Door de vergrijzing is de pensioenleeftijd verhoogd naar 67 jaar, anders is de AOW onbetaalbaar
  
• Aantal niet-werkende mensen wordt groter dan aantal werkende mensen
• Armoede blijft (ook in Nederland) bestaan!
• Crisis aan het begin van de 21e eeuw zorgde voor grote werkloosheid

Moet de Verzorgingsstaat koste wat het kost bewaard worden?

Aan de slag!

Van 3. Nooit meer armoede;

1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 12, 14

Van 4. De toekomst van de Verzorgingsstaat

1, 3, 4, 5 (geen a), 6, 7