01/11/2023 Brugklas Grammatica - naamwoordelijk gezegde

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

GRAMMATICA

Mevrouw Duinhouwer

LESPROGRAMMA

• Uitleg naamwoordelijk gezegde
• Uitleg wederkerende werkwoorden 

NAAR DE BIBLIOTHEEK

8 NOVEMBER

12:45 - 14:15 UUR

Na de gym verzamelen voor school om

12:30 uur 

en dan fietsen naar de bibliotheek

persoonsvorm

onderwerp

werkwoordelijk gezegde

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

bijwoordelijk bepaling

wederkerende werkwoorden

Persoonsvorm = belangrijkste werkwoord (vraagproef, getalsproef, tijdsproef)

Onderwerp = wie/wat + gezegde?

Werkwoordelijk gezegde = alle werkwoorden uit de zin.

Lijdend voorwerp = wat/wie + gezegde + onderwerp?

       Voorbeeld: ik geef een boek.

Meewerkend voorwerp geeft aan voor / aan wie iets bestemd is. Aan (voor) wie/wat + gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp

      Voorbeeld: ik geef aan jou een boek.

Bijwoordelijke bepaling wanneer, waar, waarheen, waarom, hoe, hoeveel. Maar ook: niet, wel, zeker, absoluut, allicht, natuurlijk, misschien, vermoedelijk en waarschijnlijk 

Wederkerende werkwoorden verplichte (hoort bij het werkwoordelijk gezegde) en toevallige (hoort bij het lijdend voorwerp)

Naamwoordelijk gezegde

Wat doet ze?

Wat is ze?

Gillen

Bang

Meisje

Bibberen

Alert

wegrennen

werkwoordelijk gezegde <-> naamwoordelijk gezegde

In het Nederlands heb je twee soorten zinnen. 

Zinnen waarin iemand iets doet = werkwoordelijk gezegde

Zinnen waarin iemand iets is = naamwoordelijk gezegde

Koppelwerkwoorden

Koppelwerkwoorden ‘koppelen’ het onderwerp aan een toestand, functie, hoedanigheid of eigenschap. Het gaat er bij koppelwerkwoorden dus altijd om dat het onderwerp iets ís. 

De koppelwerkwoorden zijn: 

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken en voorkomen.

Voorbeeld:

Zij is voorzitter => naamwoordelijk gezegde

is = koppelwerkwoord (werkwoordelijk deel)

voorzitter = naamwoordelijk deel 

WG                                 NG

- DOE-zin

- Actie/handeling

- het OW DOET iets

- alleen maar werkwoorden 

- er kan een LV in staan 

- ZIJN-zin

- een vorm van zijn (KWW)

- Het OW IS iets

- bestaat uit werkwoorden 
   én naamwoorden (ZN of BN
   --> eigenschap/kenmerk
         van het OW) 

- bevat nooit een LV

mama doet slapen

papa doet lopen

hondje doet blaffen

zusje doet springen

ikke doet eten

opa is lief

hondje is stout

banaan is geel

kiwi is lekker

zusje is moe

Even testen! Doen of zijn?
Mijn zusje schreeuwt hard.

1. doen
2. zijn

Even testen! Doen of zijn?
Mijn broer blijkt een slimmerd te zijn.

1. doen
2. zijn

Even testen! Doen of zijn?
Mijn vader is leraar geworden.

1. doen
2. zijn

Ik ken het verschil tussen een WG en een NG.

😒🙁😐🙂😃

Wederkerende werkwoorden hebben in het Nederlands ‘zich’ ervoor staan, bijvoorbeeld: ‘zich vergissen’.

Bij verplicht wederkerende werkwoorden hoort het voornaamwoord bij het werkwoordelijk gezegde

Toevallig wederkerend werkwoord

Er zijn ook werkwoorden die wederkerend gebruikt kunnen worden, zoals verwonden. 

• Ik verwondde me aan de groenteschaaf. (wederkerend)
• Ik verwondde mijn broertje met de grasmaaier. (niet-wederkerend) 

Als ze niet altijd wederkerend zijn, noem je ze toevallig wederkerend en het is het lijdend voorwerp

Voorbeeld wederkerend ww

Ik vergis me wel eens.

Je kunt een ander niet vergissen, alleen jezelf. Daarom noem je dit een verplicht wederkerend werkwoord. 

Bij het werkwoord hoort een wederkerend voornaamwoord (me) dus hoort zich bij het werkwoordelijk gezegde

Opdracht

Naamwoordelijk gezegde 

Lees de theorie door op bladzijde 101 over het naamwoordelijk gezegde

KERN maak opdrachten (blz. 102):

2 a t/m j

3 a t/m j