afweer

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Log alvast in!

Dan kunnen we straks gelijk beginnen

Wat is het verschil tussen een bacterie en een virus?

Noem een aantal manieren of wegen hoe ziekteverwekkers in ons lichaam kunnen komen.

Afweer: Hoe beschermen wij ons tegen lichaamsvreemde stoffen? 

De planning

• Introductie
• Stukje uitleg met vragen en filmpjes
• Afsluitende vragen
• nabespreken leerdoelen 
• Huiswerk

Waar gaan we naar kijken?

• Algemene afweer 

• Specifieke afweer

• Immuniteit

Leerdoelen

- Je kunt beschrijven hoe antistoffen bescherming bieden tegen infecties.

- Je kan aan het eind van de les beschrijven op welke manieren immuniteit kan ontstaan.

Algemene afweer

• voor alle indringers
• langzaam
• eerste defensie

specifieke afweer

• Voor één indringer
• opbouwen immuniteit
• Snel
• vaccinatie

Er kunnen veel stoffen in ons lichaam terecht komen die daar niet thuishoren.
We worden hier gelukkig niet zomaar ziek van.
Hoe noemen we de stoffen die niet in ons lichaam thuishoren.

1. ziekmakende stoffen
2. Ziekteverwekkers
3. Lichaamsvreemde stoffen
4. Antigenen

Schuif de juiste beschermingsmethode naar de juiste afbeelding

Dood bacteriën

door zuur

Barrière van dode cellen die bacteriën buiten houden

Maken bacteriën onschadelijk door ze in te sluiten

Trilharen en slijmvliezen die ziekteverwekkers buiten houden

Ontwikkeling nieuwe ziekteverwekkers wordt tegengegaan door hoge temperatuur

Je witte bloedcellen willen wanneer je bijvoorbeeld besmet ben met corona deze ziekteverwekker zo snel mogelijk uitschakelen.
Ze kunnen de cellen van het virus herkennen door bepaalde eiwitten. Hoe noemen we die eiwitten?

1. Antistoffen
2. Antigenen

Specifieke afweer

Specifieke afweer

Natuurlijke immuniteit

Kunstmatige immuniteit

Inentingen/vaccinaties

Vaccinatie

Kunstmatige immunisatie (de vaccinatie komt niet natuurlijk tot je)

Actieve immunisatie (je hebt zelf de antistoffen aangemaakt)

Rijksvaccinatieprogramma

Waterpokken, pokken & polio

Nadat je de 1e keer besmet bent geraakt met het coronavirus wordt er gezegd dat je er de 2e keer niet meer ziek van zal worden. Je bent immuun
Hoe kan dat?

1. Doordat er nog steeds antistoffen aanwezig zijn in je bloed. Die dan direct kunnen werken
2. Omdat een bepaalde witte bloedcel onthoud welke antistoffen gemaakt moeten worden tegen een bepaalde antigen
3. Je lichaam weet hoe de ziekteverwekker eruit ziet en zorgt dat hij niet meer je lichaam binnen kan komen.
4. De witte bloedcellen die het virus onschadelijk maken, wachten op de plek waar het virus het lichaam binnenkomt. Hier maken ze het virus direct onschadelijk

Wanneer je immuun bent voor het coronavirus maakt je lichaam de eerst volgende keer, wanneer het virus je lichaam binnendringt, meteen heel veel antistoffen om het virus uit te schakelen.
zullen je witte bloedcellen dit ook doen als er een mutant van het virus met andere antigenen je lichaam binnendringt?

1. Ja
2. Nee

Specifieke afweer

- Eén type antistof werkt maar op één type antigeen.

- Antigen: Eiwitten op een cel (signaaleiwit).

- Antistof: Herkennen antigen en maken 

ziekteverwekker onschadelijk.

- Immuun: Bij een mogelijke 2e infectie maakt 

   afweersysteem bijna direct antistoffen. Je wordt dan vaak ook niet ziek.

Hoe werkt dat vaccin nu eigenlijk?

01:42

Deze vreetcel lijkt geen onderscheid te maken tussen verschillende bacteriën.
Tot welke vorm van afweer zal deze cel behoren?

1. Algemene
2. Specifieke

Natuurlijke en kunstmatige immuniteit

Natuurlijke immuniteit:

- Lichaam maakt zelf antistoffen tegen binnengedrongen ziekteverwekkers.

- Deel witte bloedcellen onthouden gemaakte antistof (geheugencel, immuun) 

Kunstmatige immuniteit: 

- Actieve immuniteit: inbrengen verzwakte ziekteverwekker (vaccineren). lichaam maakt zelf           antistof (geheugencel onthoud antistof, immuun)

- Passief immuniteit: Antistoffen worden ingebracht (serum). Lichaam maakt zelf 

   geen antistoffen en onthouden de antistoffen ook niet (tijdelijke immuniteit)

In het coronavaccin zitten verzwakte ziekte-
verwekkers. Hoe noemen we de immuniteit
die je krijgt na te worden ingeënt door een
vaccin?

1. Natuurlijke actieve immuniteit
2. kunstmatige passieve immuniteit
3. kunstmatige actieve immuniteit
4. Natuurlijke passieve immuniteit

Je ziet in deze grafiek dat er na een inenting heel veel
antistoffen aanwezig zijn in het lichaam. De antistoffen
nemen geleidelijk af totdat er geen antistoffen meer over
zijn.
Is dit een voorbeeld van passieve of actieve immunisatie?

Actieve en passieve immuniteit

Sleep de gegeven voorbeelden naar de juiste vorm van immunisatie

Actieve immuniteit

Passieve immuniteit

zelf antistoffen maken

antistoffen ingespoten krijgen

Vaccin

Serum

Tijdelijk immuun

Blijvend immuun

Ziekten voorkomen

Iemand wordt ingeënt tegen het corona virus. Wat voor immuniteit heb je dan?

1. Kunstmatige, passieve immuniteit
2. Kunstmatige, actieve immuniteit
3. Natuurlijke, passieve immuniteit
4. Natuurlijke, actieve immuniteit

Wat wordt bij een vaccinatie ingespoten?

1. antigenen
2. antistoffen

Wat zijn de herkenningseiwitten?

1. antistoffen
2. antigenen

Wat is een serum?

1. Prik met dode verzwakte ziektes
2. Prik met antigenen
3. Prik met antistoffen

Wat is een voorbeeld van passieve natuurlijke immuniteit?

1. Borstvoeding
2. Antistofcellen
3. Serum
4. Vaccin

Nog een paar doordenkertjes

Wat is een antigen?

1. Een eiwit dat het lichaam gebruikt voor bescherming tegen ziekteverwekkers
2. een lichaamsvreemd molecuul dat een afweereactie oproept
3. Een binnengedrongen bacterie of virus
4. een lichaamscel die wordt aangevallen door een binnegedrongen micro-organisme

Sommige soorten ziekteverwekkers komen zo algemeen voor en worden zo gemakkelijk overgedragen, dat de meeste kinderen er al jong mee besmet raken. Als een kind van zo’n ziekte genezen is, treden er bij een volgende besmetting meestal geen ziekteverschijnselen meer op.
Sinds 1987 worden kinderen in Nederland ingeënt tegen bof, mazelen en rode hond. Het vaccin wordt het BMR-vaccin genoemd.
Bevat het BMR-vaccin antigenen? En bevat het antistoffen?

1. Alleen antigenen
2. Alleen antistoffen
3. Zowel antigenen als antistoffen

Leg uit hoe je kan zien dat het hier om
actieve immunisatie gaat.
De cijfers geven de 1e en 2e blootstelling
weer met ziekteverwekker.

Waarom is het zo belangrijk dat
je na een giftige beet van een
slang een serum krijgt ingediend?

Leerdoelen

- Je kunt beschrijven hoe antistoffen bescherming bieden tegen infecties.

- Je kunt aan het eind van de les beschrijven op welke manieren immuniteit kan ontstaan.

Wat ga je nu doen?

Tijd?: Tot eind van les

Wat?: Huiswerk opdracht 23 t/m 26, 28

Hoe?: Zelfstandig

Hulp: Boek (telefoon) en docent

klaar?: Verder met ander huiswerk

Huiswerk voor de volgende les

Basisstof 5 afweer: opdracht 23 t/m 26, 28