(mavo/havo) H5 het klimaat in de bergen paragraaf 2 deel 2

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 1

Planning:

• Introductie
• Uitleg: paragraaf 2 H5  reliëf en temperatuur, neerslag + B49/ loof en naaldbomen + noord Europa
  
• maken opdracht 5 t/m 7 + 9 - 5 t/m 8
  
• nabespreken paragraaf 2
  
• afsluiting

aan het einde van de les kan/weet je:

• het verband tussen reliëf en temperatuur
• het verband tussen reliëf en neerslag
• welke natuurlijke zones er in Europa voorkomen
• wat plantengrenzen zijn en hoe ze ontstaan
  

uitleg/aantekeningen

uitleg m/h:

Temperatuur en reliëf

Het reliëf heeft invloed op de temperatuur

De temperatuur gaat per 100 m. met 0,6 °C omlaag

Onthouden: hoe hoger hoe kouder!

Waarom is het kouder boven op een berg? 

Hoger is toch dichter bij de zon?

De zon verwarmt niet de lucht maar het aardoppervlak. Lucht neemt bijna geen zonnewarmte op, het aardoppervlak wel. De lucht wordt dus vanaf de grond opgewarmd! Hoe verder je van het aardoppervlak zit, hoe kouder. De zon staat bovendien 150 miljoen kilometer van de aarde... die bergtop maakt niks uit op die afstand.

Een andere reden voor de lage temperatuur op de berg is dat de lucht daar dunner is, ook wel ijler genoemd. Er is minder lucht, daardoor is de luchtdruk lager en worden de luchtdeeltjes minder samengedrukt dan onderaan de berg. Hoe minder lucht wordt samengedrukt, hoe kouder het is.  

Neerslag en reliëf

Een gebergte kan de scheiding vormen tussen een gebied waar het veel regent en een droog gebied.

Hoe werkt het?

Vochtige lucht van zee moet opstijgen tegen een gebergte. Lucht die opstijgt koelt af (hoe hoger hoe kouder) en het gaat regenen: stuwingsregen

De natte kant van een gebergte heet: loefzijde (windkant)

Aan de andere kant van het gebergte valt bijna geen neerslag omdat de lucht hier weer daalt. Dalende lucht warmt op, waterdruppels worden weer waterdamp: het is hier droog. We zeggen ook wel dat dit gebied in de regenschaduw ligt.

De droge kant van een gebergte heet: lijzijde

Kijk op de volgende dia om de tekening te zien die dit uitlegt.

Reliëf en temperatuur

• Hoog in de bergen van het Scandinavisch hoogland liggen gletsjers en eeuwige sneeuw.

• Waarom is het eigenlijk kouder boven op een berg? Hoger is toch dichterbij de zon?
• De zon verwarmt het aardoppervlak. Bij elke 100 m stijging, daalt de temperatuur met 0,6 ºC.
  

uitleg kgt:

Loofboomgordel

• Loofbomen groeien in gebieden waar de temperatuur in de zomer gemiddeld boven de 15 graden Celsius is. 
• Dit gebied noemen we de loofboomgordel.

Naaldboom gordel

• Verder naar het noorden. 
• In de zomer gemiddeld niet warmer dan 15 graden Celsius. 
• Dit wordt de naaldboomgordel, of de taiga. 

Toendra klimaat

• In de zomers gemiddeld kouder dan 10 graden Celsius.  
• Geen bomen, alleen wat mos. 
• Gebied groot deel van het jaar bevroren.

Sneeuw/pool klimaat

• Hele jaar onder de 0 graden Celsius.
• Sneeuw en ijs.

lezen paragraaf 2 H5 loof en naaldbomen + noord Europa

maken opdracht 5 t/m 8
gebruik hierbij:
tekstboek blz. 74/75
werkboek blz. 9/10
stoplicht: Rood = stil lezen en werken. Oranje = fluisteren als je wilt overleggen. Groen = normaal praat niveau met werken

lezen paragraaf 2 H5 reliëf en temperatuur, neerslag + B49

maken opdracht 5 t/m 7 + 9
gebruik hierbij:

• tekstboek blz. 74/75
  
• werkboek blz. 9/10
  

stoplicht: Rood = stil lezen en werken. Oranje = fluisteren als je wilt overleggen. Groen = normaal praat niveau met werken

kgt: zelfstandig werken

m/h: zelfstandig werken

herhalen/nabespreken

Er is een verband tussen reliëf en temperatuur: hoe hoger hoe kouder. Bij elke 100 m stijging daalt de temperatuur met:

1. 0,5 graden C
2. 0,6 graden C
3. 0,7 graden C
4. 0,8 graden C

In het dal (2500 m) is het 23 graden Celsius. Wat is de temperatuur op de top van de berg (5000 m)?

1. 8 graden C
2. -8 graden C
3. 10 graden C
4. -10 graden C

Welke vorm van neerslag komt voor in de bergen?

1. stuwingsneerslag
2. stijgingsneerslag
3. frontale neerslag
4. piste-neerslag

De windkant (natte kant) van het gebergte heet ook wel de:

1. loefzijde
2. lijzijde

Als het in de zomer niet warmer wordt dan 15ºC, kunnen er geen ....... meer groeien.

1. Naaldbomen
2. Loofbomen

hoort nergens bij

Naaldboomgordel

Steppe

Loofboomgordel

Toendra

Wat is de juiste volgorde van koud naar warm?

1. landijs- toendra-taiga-naaldbos
2. landijs-toendra-loofbos-naaldbos
3. landijs-toendra-taiga-loofbos
4. landijs-taiga-toendra-loofbos