Voornaamwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Welke voornaamwoorden behandelen we?

• persoonlijk voornaamwoord
• bezittelijk voornaamwoord
• wederkerend voornaamwoord
• wederkerig voornaamwoord
• aanwijzend voornaamwoord
• betrekkelijk voornaamwoord
• vragend voornaamwoord
• onbepaald voornaamwoord

Voornaamwoorden

In deze les leer je over de verschillende voornaamwoorden én hoe je ze kunt onderscheiden.

Deze les hoort bij p. 164 - 165 handboek

Noem de
persoonlijke voornaamwoorden
die jij kent!

    Onderwerpsvorm/    Voorwerpsvorm
Enkelvoud        
Eerste persoon    ik    mij (me)
Tweede persoon    jij (je)    jou (je)
    u    u
Derde persoon    hij    hem
    zij (ze)    haar
    het    het
         
Meervoud        
Eerste persoon    wij (we)    ons
Tweede persoon    jullie    jullie
    u    u
Derde persoon    zij (ze)    hun, hen, ze

Persoonlijke voornaamwoorden

De eerste komt voor als onderwerp in de zin.

De tweede komt voor als lijdend en meewerkendvoorwerp.

Enkelvoud:

ik - mij
jij (je) - jou (je)
u -u
hij - hem
zij (ze) - haar
het - het

Meervoud

wij (we) - ons

jullie - jullie

u -u

zij (ze) - hun, hen, ze

Welk persoonlijke voornaamwoorden staan er in deze zin?

Ik heb mijn fiets aan hem uitgeleend, toen hij de zijne kwijt was geraakt.

Welke bezittelijke voornaamwoorden staan er in deze zin?

Mijn fiets is gestolen toen ik met mijn vriendin op zijn feestje was.

persoonlijk vs bezittelijk voornaamwoord

Het persoonlijk voornaamwoord verwijst naar een persoon of een ding.

Het bezittelijke voornaamwoord geeft een bezit aan.

*** IK zit op MIJN fiets.***

Noem het persoonlijk voornaamwoord dat bij MIJN hoort

1. zijn
2. haar
3. ik
4. onze

bezittelijk voornaamwoord

Enkelvoud        
Eerste persoon:    mijn    de (het) mijne
Tweede persoon:    jouw (je)    de (het) jouwe
Tweede persoon:   uw    uw
Derde persoon:    zijn    de (het) zijne
Derde persoon:  haar    de (het) hare
          
Meervoud        
Eerste persoon:    onze    de (het)    onze ons    
Tweede persoon:    jullie     uw    de (het)  uwe
Derde persoon:   hun    de (het)   hunne

Noem het bezittelijke voornaamwoord dat bij HIJ hoort

1. ik
2. zijn
3. me
4. mij

Spelling van het bezittelijk voornaamwoord

Let op de spelling van het persoonlijk voornaamwoord en het bezittelijk voornaamwoord.

•    Dat is toch jouw schrift?

o    jouw is een bezittelijk voornaamwoord en dus met een 'w' aan het eind

•    Dat schrift is toch van jou?
o    jou is een persoonlijk voornaamwoord en dus zonder 'w' aan het eind

•    Dat is mijn pen.

o    mijn is een bezittelijk voornaamwoord en dus met een 'n' aan het eind

•    Die pen is toch van mij?
o    mij is een persoonlijk voornaamwoord en dus zonder 'n' aan het eind

•    Dat is uw potlood.

o    uw is een bezittelijk voornaamwoord en dus met een 'w' aan het eind

•    Dat potlood is toch van u?
o    u is een persoonlijk voornaamwoord en dus zonder 'w' aan het eind

Wederkerend voornaamwoord

Het wederkerend voornaamwoord verwijst terug naar het onderwerp van de zin.

Ik was me bij de kraan.

Zij herkent zichzelf in die beschrijving.

Wederkerig voornaamwoord

Het wederkerig voornaamwoord geeft aan dat de actie of toestand in de zin wederzijds is.

Henk en Sofie kussen elkaar.

Wederkerige voornaamwoorden zijn: elkaar, elkander en mekaar.

Aanwijzend voornaamwoord

Een aanwijzend voornaamwoord (aanw. vnw) wijst iets of iemand aan.

De aanwijzende voornaamwoorden zijn 

deze, dit, die en dat.

Ik wil deze cadeautjes graag voor Sinterklaas!

Geef je mij die pen die op de grond ligt even aan?

Het aanwijzend voornaamwoord in zinnen:

• kan in plaats van het lidwoord: 

Dat meisje haar boek.

• kan zelfstandig voorkomen: 

Dit moet je zien!

• kan verwijzen naar een zin: 

Het is bijna kerst. Dat vind ik heel gezellig.

Wat is het juiste aanwijzend voornaamwoord?

Het varkentje ....... gewassen moet worden.

1. die
2. dat

Wat is het juiste aanwijzend voornaamwoord?

....... boek moet teruggebracht worden naar de bibliotheek.

1. dit
2. deze

Vragend voornaamwoord

De vragende voornaamwoorden (vr. vnw) zijn 

wie, wat, welke en wat voor (een)

Meestal staan ze aan het begin van een vragende zin. Soms staan ze midden in een zin. Dan zijn ze moeilijker te herkennen. Je moet de zin dan vragend maken door het vragende voornaamwoord vooraan in de zin te zetten.

Wie nodig je uit?
Weet je al wie je uitnodigt?

Benoem de vragende voornaamwoorden:

Kun jij vertellen welk boek Julia uit die kast heeft gepakt?

Benoem de vragende voornaamwoorden:

Waarom wil je weten wat dit kind van zijn spaarcenten heeft gekocht?

1. waarom
2. wat
3. je
4. zijn

Onbepaald voornaamwoord

Een onbepaald voornaamwoord (onb. vnw) verwijst vaag naar iets of iemand. 

Je kent geen bijzonderheden van de persoon of het ding.

Onbepaalde voornaamwoorden zijn onder andere 

iets, niets, niemand, iemand, alles, men, wat (= iets), elke, ieder(een)

Weet jij of we wat (= iets) moeten laten weten?

Niemand wil iets van mij aannemen.

Wil je wat drinken?

Benoem de onbepaalde voornaamwoorden:

Sommige mensen houden erg van de muziek van Chase Icon, andere niet.

Benoem het onbepaald voornaamwoord:

We hebben allemaal weleens een baaldag.

1. we
2. allemaal
3. weleens

Betrekkelijk voornaamwoord

Het betrekkelijk voornaamwoord (betr. vnw) verwijst terug naar een woord of een woordgroepje dat er vlak voor staat. 

Zo’n woord of woordgroepje noem je het antecedent.

De betrekkelijke voornaamwoorden zijn 

die, dat, wat en wie

De muziek die jij op je telefoon hebt gedownload, vind ik erg mooi.

Het gerecht dat mijn moeder gisteravond maakte, smaakte mij niet.

Het meisje dat uit de trein stapte, was vergeten uit te checken.

Het betrekkelijk voornaamwoord staat dus ACHTER het woord of woordgroepje!

Welk betrekkelijk voornaamwoord moet hier staan?

Het boek ........ je in je handen hebt, is erg spannend.

1. wat
2. dat
3. die
4. wie

Staat het betrekkelijk voornaamwoord voor of na het woord/woordgroepje waar het naar verwijst?

Geef een voorbeeldzinnetje.

bezittelijk voornaamwoord

aanwijzend voornaamwoord

betrekkelijk voornaamwoord

persoonlijk voornaamwoord

onbepaald voornaamwoord

vragend voornaamwoord

Ik heb mijn fiets naar de fietsenmaker gebracht.

De voetballer die de meeste doelpunten maakt, is de beste.

Wil je wat drinken?

Die pizza die ik gisteren at, was overheerlijk!

Naar welke film zijn jullie geweest?

Toen ik mijn huiswerk had gemaakt, ging ik naar mijn vriendin.