onb.vnw + betrekkelijk vnw opdr 5-6-7-8

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 2

Doel

Woordsoorten: 

Persoonlijk voornaamwoord

Bezittelijk voornaamwoord

Vragend voornaamwoord

Aanwijzend voornaamwoord

wederkerend voornaamwoord

onbepaald voornaamwoord

betrekkelijk voornaamwoord

De tandarts is vandaag afwezig,  want                 is ziek.                 

Nina vindt John leuk. Ze is verliefd op 

Wanneer gaan                     verhuizen?

Hoeveel boterhammen eet                   per dag? 

hij

je

ik

hem

zij

Wat is het pers. vnw.?
Jullie moeten hem deze vraag stellen.

Wat is het pers. vnw.?
Kunt u me morgen naar de bioscoop brengen?

Wie haalt jullie op?

jullie =

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord

mijn huis.
mijn=

1. persoonlijk voornaamwoord
2. bezittelijk voornaamwoord

Wat is het bez. vnw.?
Mijn telefoon is zoek.

Komen jullie ook naar de kampioenswedstrijd kijken?

'jullie' is een

1. bezittelijk vnw.
2. persoonlijk vnw.

Jullie paspoorten zijn niet meer geldig.

'Jullie' is een

1. bezittelijk vnw.
2. persoonlijk vnw.

Maak een zin met een bezittelijk voornaamwoord.

Er zijn vier vragende voornaamwoorden (vrag.vnw): 

• wie, wat, welk(e), wat voor (een).
  
• Een vrag.vnw staat meestal aan het begin van een vraag.
• Voorbeeld: Welke spieren train je met hardlopen?
  
• Wanneer een vrag.vnw midden in een zin staat, kun je er een vraag van maken waarin het vragend voornaamwoord vooraan komt te staan.
  
• Voorbeeld: 
• Weet jij wie er morgen op je verjaardag komen?
  
• Wie komen er vanavond op je verjaardag, weet jij dat? 
• Wie = vragend voornaamwoord

Benoem het vragend voornaamwoord.

Wie is er in een schrikkeljaar geboren? 

Benoem het vragend voornaamwoord.

Ik weet niet wat we vandaag gaan eten. 

Aanwijzende voornaamwoorden zijn o.a. die, dit, dat, deze. zulke, zo'n en dergelijke. 

• Een aanwijzend voornaamwoord kan in plaats van een lidwoord voor een zelfstandig naamwoord (zn) staan. Het verwijst naar het zn en maakt het zn specifieker. 

• 1) Mag ik een pen van jou? (een = lw)
• 2) Mag ik deze pen van jou? (deze = aanw. vnw)

• In zin 1) wordt een willekeurige pen bedoeld en zin 2) een specifieke pen. 

Benoem het aanwijzende voornaamwoord.

Deze vraag vind ik helemaal niet moeilijk. 

Benoem het aanwijzende voornaamwoord.

Ik heb dit onderdeel altijd al makkelijk gevonden. 

vragend

voornaamwoord

aanwijzend voornaamwoord

Wat

heb

je

met

deze

boeken 

gedaan?

vragend

voornaamwoord

aanwijzend voornaamwoord

Van

wie

is 

die

mooie

sjaal? 

Het onbepaald voornaamwoord

Een onbepaald voornaamwoord verwijst naar iets vaags. Dat kunnen personen of dingen zijn.

'Wil jij iets voor mij doen? '

Onbepaald voornaamwoord

• IETS - NIETS - ALLES
  
• IEMAND - NIEMAND - IEDEREEN
• MEN - MENIG(E) - MENIGEEN
• IEDER - ELK - EEN ZEKERE

Kan iemand even de vaatwasser uitruimen?

iemand =

1. onbepaald voornaamwoord
2. vragend voornaamwoord

Weet jij hoe laat het is?

hoe =

1. onbepaald voornaamwoord
2. vragend voornaamwoord

Men heeft hier heel erg lang over nagedacht.

men =

1. onbepaald voornaamwoord
2. vragend voornaamwoord

Wat ga je morgen doen?

wat =

1. onbepaald voornaamwoord
2. vragend voornaamwoord

Betrekkelijk voornaamwoord (1)

• Een betrekkelijk voornaamwoord verbindt een hoofdzin en betrekkelijke bijzin met elkaar.

Bijvoorbeeld:

• Het boek dat ik lees is geschikt voor ieder die graag leest.

Betrekkelijk voornaamwoord (2)

Een betrekkelijk voornaamwoord verwijst terug naar een woord/ woordgroepje wat er vlak voor staat. 

Zo'n woord/woordgroepje noem je het antecedent.

Betrekkelijk voornaamwoord (3)

• De belangrijkste betrekkelijke voornaamwoorden zijn: die e(bij de-woorden) en dat (bij het-woorden).

• Andere betrekkelijke voornaamwoorden zijn: (degene) wie en (datgene) wat.

Betrekkelijk voornaamwoord (4)

Een betrekkelijk voornaamwoord verwijst terug naar een woord / groep woorden / zin ervoor. Waarnaar het betrekkelijk voornaamwoord verwijst = antecedent.

• Waar is de hond die hij geweldig vond?

Er kan ook sprake van zijn dat het antecedent er niet voor staat, maar dat het bij het voornaamwoord ingesloten is.

Betrekkelijk voornaamwoord (5)

Let op! De woorden die en dat kunnen zowel betrekkelijk voornaamwoord als aanwijzend voornaamwoord zijn.

Als het die en dat kunt vervangen door deze en die is het geen betrekkelijk voornaamwoord, maar een aanwijzend voornaamwoord. 

Die

Die verwijst naar de-woorden en meervoudsvormen.

• De sollicitant die als eerste reageerde, was ook de beste.
  
• Er zijn mensen die al dertig jaar lid zijn van Onze Taal.
  

Wie

Wie is het meewerkend voorwerp in de bijzin en verwijst naar personen. Het komt niet zo veel meer voor: meestal wordt die of aan wie gebruikt.

• De rechters wie de vraag was voorgelegd, spraken zich duidelijk uit.
  

Dat

Dat verwijst naar het-woorden.

• Het boek dat ik lees, is erg spannend.
  
• De stagiair vertelde enthousiast over het plan dat hij ’s nachts bedacht had.
  
• Het meisje dat piloot wil worden, zit naast Jaap.
  
• Het meisje die komt in spreektaal ook vaak voor, maar dat vindt lang niet iedereen acceptabel.

Wederkerend voornaamwoord (wed. vnw)

Bij wederkerende werkwoorden zie je het onderwerp wederkeren (terugkomen) in een wederkerend voornaamwoord. Het hangt dus van het onderwerp af welk wederkerend voornaamwoord je moet gebruiken. 

Voorbeelden wed. vnw

Ik vergis me

Jij vergist je

Hij/zij/ze vergist zich

U vergist zich

Wij/we vergissen ons

Jullie vergissen je

Zij/ze vergissen zich 

Wat is het wederkerend vnw in onderstaande zin?

Ik was me iedere morgen met koud water om goed wakker te worden.

Wat is het wederkerend vnw in onderstaande zin?

Er was niemand om mee te spelen, dus we hebben ons ontzettend verveeld vandaag.

Huiswerk

Maak opdracht 5-6-7-8

blz 217-220