1.2 Een winstgevende kolonie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 3

H1: Nederland en Indonesië

§1.2 een winstgevende kolonie 

Leerdoelen §1.2 een winstgevende kolonie 

Uitleg §1.2 een winstgevende kolonie 

Volgende les: Kahoot en spelvorm met de begrippen.

Deze les 

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

A

De koloniale samenleving

Leerdoel:

• Je kunt de positie van verschillende groepen in de koloniale samenleving beschrijven

Begrippen:

• indo's
• racisme

B

Het cultuurstelsel (voor de volgende periode)

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen waarom het cultuurstelsel werd ingevoerd en weer afgeschaft

Begrippen:

• cultuurstelsel
• liberalisme

C

Ondernemers en contractarbeiders (voor de volgende periode)

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen wat de vrije economie betekende voor ondernemers en contractarbeiders

Begrippen:

• vrije arbeid
• contractarbeiders
• koelies

H1: Nederland en Indonesië

§1.2 een winstgevende kolonie 

A: de koloniale samenleving

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

A

De koloniale samenleving

Groepen in de samenleving:

• Nederlanders (tot 1880 alleen mannen, daarna ook vrouwen)
• Indo's: kinderen van NL'se mannen, inheemse vrouwen. Verschil in sociale lagen: hoe lichter de huid, hoe belangrijker je was, hoe hoger je status was.
• Racisme: het idee dat het ene ras beter was dan het andere.

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

A

De koloniale samenleving

NL'se vrouwen:
niet bezighouden met politiek of bestuur. Wel liefdadigheid

Indonesische vrouwen:
geen onderwijs, als kind uitgehuwelijkt, geen beroep

Pas in 1904 oprichting school voor inheemse meisjes.

Maken: 

1B, 1D, opgave 2 en 3 (blz. 17)

Opdracht 1B en 1D:

1B: Je antwoord moet: Indo's, vrouwen en slaven zijn.

1D: Voor de inheemse bevolking golden andere wetten dan voor de Nederlanders.

Opdracht 2:

2A. De inheemse mensen waren vooral werkkrachten voor hun vorsten en het Nederlandse bestuur. Zij hadden weinig invloed. Zij hadden dus een lage positie.

2B. Inheemse volken hadden al een eigen samenleving, dus bijvoorbeeld ook een leider, zoals de regent in deze bron.

2C. Ongelijkheid in de koloniale samenleving is een voorbeeld van racisme, omdat huidskleur iemands positie bepaalt. Ongelijkheid in de inheemse samenleving is geen voorbeeld van racisme, omdat deze ongelijkheid niet is gebaseerd op huidskleur.

Opdracht 3:

1. Ze verkleinde het sociale verschil tussen mannen en vrouwen, want vrouwen konden nu naar school, net als mannen.

2. Ze verkleinde het sociale verschil tussen inheemse vrouwen en Nederlandse vrouwen, want inheemse vrouwen konden nu naar school, net als Nederlandse vrouwen.

H1: Nederland en Indonesië

§1.2 een winstgevende kolonie 

B: het cultuurstelsel

schooltv.nl

Het bestuur van Nederlands-Indië

Kolonie kost teveel geld en te weinig winst -> nieuw plan bedacht.

1830: invoering cultuurstelsel op Java door:

(Johannes Van den Bosch ->)

= Landbouwsysteem waarbij de Indonesische boeren op 1/5 deel (20%) van hun grond landbouwproducten (bv. koffie, tabak) moesten verbouwen -> verkocht in Europa.

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

B

Het cultuurstelsel

1830: invoering cultuurstelsel op Java

Landbouwsysteem waarbij de Indonesische boeren op 1/5 deel (20%) van hun grond landbouwproducten moesten verbouwen.

--> koffie, suiker, tabak, thee, indigo

--> afstaan aan de NL'ers --> die verkochten dit duur in NL. --> veel winst!

Het cultuurstelsel:

Cultuurstelsel was een groot succes: 

• Binnen 1 jaar al winst gemaakt.  

Voor Javanen cultuurstelsel een grote ramp: Waarom?

• Beste grond afstaan aan de Nederlanders  
  
• Sommige boeren gedwongen meer dan 1/5 (20%) grond afstaan.  
  
• Te weinig ruimte voor verbouwen eigen voedsel (rijst) --> hongersnood.
  
• Extra belastingen → luxeleven residenten  
  
• Geen (goede) grond? → 66 dagen p/j werken op land Nederlands bestuur
  

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

B

Het cultuurstelsel

Waarom wordt het Cultuurstelsel afgeschaft?

• 1860: boek Max Havelaar van Multatuli. Beschrijving onderdrukking en uitbuiting boeren.
• Vanaf 1848 veel Liberalisme in het bestuur. Liberalisme: de overheid moet zich niet bemoeien met de economie. Het idee dat ondernemers vrij waren zou ook in NL-Indië moeten gelden

1870: afschaffing cultuurstelsel

Hoe zie je racisme terug in de Indonesische samenleving vanaf 1800?

Wie in de Nederlands-Indonesische samenleving mochten zich bezig houden met bestuur en naar school gaan?

Het cultuurstelsel werd
ingevoerd

1. op heel Nederlands-Indie
2. op het eiland Java
3. op het eiland Sumatra
4. op de eilanden Java en Sumatra

Wat werd er verbouwd voor het cultuurstelsel?

1. Koffie
2. Specerijen
3. Bananen
4. Aardappelen

Het cultuurstelsel hield in:

1. Dat de Indonesische boeren veel met elkaar omgingen
2. Dat de Indonesische boeren een deel van hun oogst moesten afstaan aan NL
3. Dat de Nederlandse boeren in Indonesië een deel van hun oogst moesten afstaan aan NL
4. Dat de Indonesische vorsten veel met elkaar omgingen

Huiswerk: 

Maken 4 t/m 7 van pagina 19

H1: Nederland en Indonesië

§1.2 een winstgevende kolonie 

C: Ondernemers en contractarbeiders

Even terugblikken:

Wat is Liberalisme?

Wat is het cultuurstelsel?

schooltv.nl

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

C

Ondernemers en contractarbeiders

Gevolgen afschaffing cultuurstelsel:
 

NL'se ondernemers stichtten bedrijven in NL-Indië: plantages (thee, koffie, suiker).

Werk werd gedaan door loonarbeiders uit de lokale bevolking.

Dit systeem is: vrije arbeid en vrij ondernemen.

§1.2

Een winstgevende kolonie

BASIS

C

Ondernemers en contractarbeiders

Om genoeg arbeiders te hebben kwamen er contractarbeiders uit o.a. China:

• Kregen voorschot op hun loon
• Verdienden te weinig
• Konden voorschot niet terug betalen
• Bleven vaak heel lang op de plantages

NL noemde hen koelies: contractarbeiders uit China die op de plantages van de Nederlandse ondernemers werkten.

Leven van de koelies:

• 12 uur per dag werken
• Weinig eten
• Geen wc/ bad
• Kinderarbeid
• Geldboetes/lijfstraffen
• Koelieordonnantie (straf bij werkweigering)

Koelieordonnantie:

• In 1880 ingevoerd door Nederlands-Indie.
• De ondernemer mocht optreden als politie en rechter voor de koelies. 
• Koelieordonnantie: een ondernemer mocht zijn koelies voor uiteenlopende zaken straffen, zoals luiheid, belediging of het weglopen van de plantage.

Na de afschaffing van het Cultuurstelsel kwamen er meer particuliere ondernemingen in Indonesië. Op deze ondernemingen ontstond een tekort aan arbeidskrachten.
Op welke wijze werd dat tekort aan arbeidskrachten opgelost?

1. Door het aannemen van blanke Europeanen
2. Door het inhuren van contractarbeiders (koelies)
3. Door het kopen van slaven
4. Door Indonesiërs aan te moedigen meer kinderen te maken.

Hoe werden koelies ook wel genoemd?

1. werknemers
2. vluchtelingen
3. Contractarbeiders
4. slaven

Waar kwamen de meeste koelies vandaan?

1. China
2. Japan
3. Java
4. Sumatra

Welke producten werden in
het cultuurstelsel verbouwd?

1. koffie, thee en indigo (haarkleur)
2. specerijen, tabak en indigo
3. koffie, thee en specerijen
4. tabak, koffie en zout

Hoe groot was het percentage dat
de boeren van hun land moesten gebruiken voor het cultuurstelsel?

1. 20
2. 30
3. 40
4. 50

Goed of fout?
Het cultuurstelsel werd in heel Nederlands-Indië
ingevoerd.

1. Goed
2. Fout

Op welk eiland werd het cultuurstelsel ingevoerd?

1. Sumatra
2. Java
3. Bali
4. Molukken

Goed of fout?

In het cultuurstelsel draaide het om de levering
van cultuurproducten aan de Nederlanders.

1. Goed
2. Fout

Op welke manier gingen de Nederlanders
met het bestuur van Java om?

1. Ze ontsloegen de meeste vorsten en zetten er nieuwe Javaanse vorsten voor in de plaats.
2. Ze ontsloegen de meeste vorsten en zetten er nieuwe Nederlandse ambtenaren voor in de plaats.
3. Ze lieten het grotendeels intact en plaatsen er een Nederlandse bestuur naast en boven.
4. Ze haalden het hele inheemse bestuur weg en plaatsten er een Nederlands bestuur.

Aan de slag

Maken op bladzijde 21: 8 t/m 11

Lezen: bladzijde 20