7.3: Ontleedbare stoffen: enkelvoudige ionen

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 4

7.3: Ontleedbare stoffen: enkelvoudige ionen

Verbindingen

Er zijn zo'n 110 elementen, die kunnen met een chemische reactie niet ontleed worden.

Meeste stoffen: verbindingen. Dus een combinatie van 2 of meer elementen, zoals: H₂O (water) of C₆H₁₂O₆ (glucose)

Deze stoffen zijn ontleedbaar.

Verbindingen

Je kunt ook verbindingen hebben tussen een metaal en een niet-metaal. Dat noem je: ionaire verbindingen

b.v NaCl

Vaak is het positieve ion afkomstig van een metaal, en het negatieve ion van een niet-metaal.

Ionen

Atomen kunnen elektronen opnemen en afstaan. Als dat gebeurd, dan krijg je meer of minder elektronen dan dat er protonen zijn: niet even veel plusjes als minnetjes.

Op zo'n moment heb je dus: een ion. 

Enkelvoudig positief ion

Als een atoom een elektron afstaat, dan heeft deze dus meer protonen (p⁺) dan elektronen (e^-). Dit atoom is dan positief geladen.

Enkelvoudig negatief ion

Een atoom dat elektronen (e^-) opneemt bevat meer elektronen dan protonen (p⁺). 

De lading van dit ion is dan dus negatief.

Naamgeving en lading

Namen van metaalionen (positieve ionen) zijn vrij makkelijk: je pakt de naam van het metaal, zoals aluminium, en plakt daar -ion achter: aluminium-ion.

Naamgeving van negatieve ionen is moeilijker: in veel gevallen komt het achtervoegsel -ide en vervolgens ook nog -ion er achter: chloor atoom, en chloride-ion. In het geval van zwavel en zuurstof lijken de namen helemaal niet meer op de atoomnamen: sulfide-ion en oxide-ion.

Dubbele lading?

Het ijzer-ion is een bijzondere: die kan zowel een +2 als een +3 lading hebben. 

In dat geval wordt de ion-lading met Romeinse cijfers aangeduid:

ijzer(II)-ion heeft een +2 lading: Fe²⁺

ijzer(III)-ion heeft een +3 lading: Fe³⁺

Dit is keukenzout: NaCl

Verhoudingsformule

Na+-ionen en Cl--ionen zijn op een bepaalde manier gerangschikt in de stof.

NaCl is in dit geval een verhoudingsformule 

omdat deze iets zegt over de verhouding

waarin een natrium-ion en een chloride-ion

voorkomen in de stof.

In dit geval is dat: 1 : 1

Voor alle zouten geld: de totale negatieve lading is gelijk aan de totale positieve lading. Netto is de lading dus neutraal.

Opstellen verhoudingsformules

Opstellen doe je zo:

1. Noteer de naam (in woorden) van het zout
2. Zet de symbolen van de ionen tussen haakjes achter elkaar. Zet altijd het positieve ion voorop
3. De totale lading moet neutraal zijn: in totaal dus even veel plus als min. Zet dus een index bij de symbolen. (Ze moeten zo simpel mogelijk zijn, dus niet meer deelbaar door 2 bijvoorbeeld)
4. Vereenvoudig de formule door de haakjes en de ladingen weg te laten. 

Voorbeeld: Calciumbromide

Noteer de naam (in woorden) van het zout

1. Calciumbromide

Voorbeeld: Calciumbromide

Zet de symbolen van de ionen tussen haakjes achter elkaar. Zet altijd het positieve ion voorop

1. Calciumbromide

2. (Ca²⁺)(Br^-)

Voorbeeld: Calciumbromide

De totale lading moet neutraal zijn: in totaal dus even veel plus als min. Zet dus een index bij de symbolen. 

1. Calciumbromide

2. (Ca²⁺)(Br^-)

3. (Ca²⁺)(Br^-)₂

Voorbeeld: Calciumbromide

Vereenvoudig de formule door de haakjes en de ladingen weg te laten. 

1. Calciumbromide

2. (Ca²⁺)(Br^-)

3. (Ca²⁺)(Br^-)₂

4. CaBr₂

Huiswerk: alle opdrachten 7.3