1.1 Machtige mannen in de Republiek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 2

1.0 Oriëntatie op hoofdstuk 1 De Gouden Eeuw

1. Je weet wat wordt bedoeld met de Republiek.

2. Je weet hoe de Republiek werd bestuurd.

3. Je weet de betekenis van de begrippen gewest, regenten, stadhouder en Staten-Generaal.

Aan de hand van deze LessonUp leren jullie over de Republiek en hoe deze werd bestuurd.

Geschiedenis klas 2

Hoe is de les verlopen. 

Is het leerdoel behaald?

Maak opdracht 1 t/m 6 af van paragraaf 1.1 'Machtige mannen in de Republiek' in je werkboek.

Maken opdracht 1, 2, 3, 5, 6, 7, 10 en 11 van paragraaf 1.1

De Gouden Eeuw

1.1 Machtige mannen in de Republiek

Leerdoel

Deze les leren jullie wat wordt bedoeld met de Republiek (der Zeven Verenigde Nederlanden) en weten jullie hoe de Republiek werd bestuurd.

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

1588

• Bij gebrek aan een geschikte kandidaat als vorst of koning, besluiten de Noordelijke Nederlanden verder te gaan als Republiek.

De macht van de Republiek was in handen van de Staten-Generaal. De stadhouder van Holland, altijd een erfgenaam van Willem van Oranje, zou de leiding krijgen over het leger.

De landsadvocaat (later: raadspensionaris) was de belangrijkste bestuurder van de Republiek: hij zorgde voor de agenda van de vergadering en bereidde besluiten (wetten) voor.

Kaart

De Nederlanden

• Zeven gewesten, die bij elkaar 'De Nederlanden' heetten.
• 7 gewesten: Zeeland, Holland, Utrecht, Gelderland, Overijsel, Groningen en Friesland.

• Elk gewest had een bestuur en een stadhouder (hoge edelman, plaatsvervanger van de vorst of landvoogd, aanvoerder van het leger en zorgde voor orde en rust.

• .

Regenten

• Het bestuur van de gewesten en steden in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden was in handen van regenten.

• Regenten zijn een kleine groep zeer rijke families. 

Van vader op zoon

• Veel regentenfamilies probeerden de mooie banen in hun eigen of bevriende families te houden.
• Zo erfden kinderen al op jonge leeftijd titels of kregen ze voorrang bij banen op basis van hun achternaam.

Gerard Bicker was een zoon van Andries Bicker, een van de machtigste koopmannen uit Amsterdam. Gerard had een goed leven. Hij hoefde dankzij de macht en rijkdom van zijn vader niet echt heel hard te werken. Hij zou zo'n 220 kilo hebben gewogen en werd in de volksmond ook wel "de dikke Bicker" genoemd.

De Staten-Generaal

• Elk van de zeven gewesten had een eigen bestuur: de gewestelijke staten. 
  
• Zij namen vooral beslissingen die hun eigen gewest aangingen.
• Beslissingen die voor de hele Republiek belangrijk waren, werden genomen in de Staten-Generaal: de vergadering van alle gewestelijke staten bij elkaar
• De voorzitter/leider van de Staten-Generaal was de raadspensionaris

Een andere belangrijke functie in de Republiek was de stadhouder. Dit waren sinds Willem van Oranje altijd de Prinsen van Oranje. In de Republiek werd dan ook zijn zoon Maurits de eerste stadhouder.

De stadhouder had hoge militaire functies: hij was kapitein-generaal van het leger en admiraal-generaal van de vloot.

Officieel was de stadhouder in dienst van de Staten-Generaal, maar wie de baas was, was niet altijd even duidelijk....

Film Michiel de Ruyter

De raadspensionaris

Nu hebben we een minister-president maar vroeger in de Republiek was dit de raadpensionaris: Hij was de voorzitter van de Staten-Generaal en bepaalde over welke onderwerpen er werd vergaderd.

Film Michiel de Ruyter

De stadhouder

Ook had de Republiek een stadhouder: Leider van het leger en de vloot en afkomstig van de familie Van Oranje. 

Film Michiel de Ruyter

Johan van Oldenbarnevelt

- 1547-1619

- Raadspensionaris

- Wilde tijdens wapenstilstaand leger afschaffen

- Werd onthoofd door stadhouder Maurits

De 80-jarige oorlog was een oorlog tussen de Republiek en Spanje (1568-1648). 

Tijdens het Twaalfjarige Bestand (1609-1621)werd er niet gevochten want er was een wapenstilstand. 

Tijdens het Twaalfjarige Bestand wilde 

raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt 

geld besparen op het leger. 

Stadhouder Mauris wilde dit absoluut niet en 

liet na een ruzie Van Oldenbarnelt onthoofden. 

Dit om iedereen in de Republiek te laten zien wie de baas was. 

In 1672 vielen de Engelsen opnieuw aan. Maar nu ook met een Frans en Duits landleger. 

Het Nederlandse landleger werd verslagen en raadspensioanaris Johan de Witt werd hiervoor opgehangen. 

De Republiek werd uiteindelijk gered maar door oorlogen en moord op de raadspensionaris was de Gouden Eeuw voorbij.

Waarom was 1672 een rampjaar?

- Nederland wordt aangevallen aan alle kanten

- Dreigende burgeroorlog en Johan de Witt wordt vermoord

- Door oorlogen ishet geld en de welvaart van de Gouden Eeuw voorbij

Leerdoel gehaald?

1. Je weet wat wordt bedoeld met de Republiek.

2. Je weet hoe de Republiek werd bestuurd.

3. Je weet de betekenis van de begrippen gewest, regenten, stadhouder en Staten-Generaal.

Aan de slag

Lees paragraaf 1.1 goed door in je tekstboek en maak de volgende opdrachten:

1, 2, 3, 5, 6, 7, 10 en 11 

Huiswerk

Lees paragraaf 1.1 goed door in je tekstboek 

en

 maak de volgende opdrachten:

1, 2, 3, 5, 6, 7, 10 en 11