8.5 Naties en natievorming

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

8.5 Naties en natievorming

Maatschappijwetenschappen

Atheneum 5

2020/2021

Programma en lesdoelen

• Je kunt het verschil tussen een natie en een etnie uitleggen en herkennen in een voorbeeld. 
• Je kunt aangeven hoe de nationalistische school en de modernistische school denken over de vraag of een natie leidt tot een staat of een staat tot een natie. 
• Je kunt uitleggen hoe volgens de modernistische school maatschappelijke rationaliteit heeft geleid tot natievorming, met welk doel dit is gedaan en voorbeelden geven van middelen die hiervoor zijn gebruikt

Wat verbindt een volk
met elkaar?

Natie en etnie

Een volk is een groep mensen met een eigen cultuur, eigen taal en eigen geschiedenis.

- Heeft/wil een volk een eigen staat? Dan is het een natie.

- Heeft/wil een volk geen eigen staat? Dan is het een etnie.

Je kunt het verschil tussen een natie en een etnie uitleggen en herkennen in een voorbeeld. 

Een groep mensen die na een schipbreuk op een onbewoond eiland terechtkwam, besloot daar te gaan wonen en er later een staat te vestigen.

1. Etnie
2. Natie

Een stam die jarenlang had rondgetrokken door Afrika bleef uiteindelijk in Kenia wonen. Ze hadden dezelfde dingen meegemaakt en kenden elkaar door en door.

1. Etnie
2. Natie

De Friezen hebben zich lang geleden in Nederland gevestigd en leven nog steeds aan de Noordzeekust. Ze zijn in Nederland als nationale minderheid erkend.

1. Etnie
2. Natie

In 1830 riepen de Belgen hun onafhankelijkheid van Nederland uit, door Nederland pas in 1939 officieel erkend, en dit is sindsdien gebleven.

1. Etnie
2. Natie

Wie was er eerst?

1. Nederland
2. Nederlanders

Natievorming in Nederland

Om mensen zich verbonden te laten voelen met elkaar hebben staten hun macht gebruikt. Bv. Koning Willem I probeert de sociale cohesie te versterken door:

• Nederlands vaste voertaal
• Vaderlandse geschiedenis als schoolvak
• nationale feestdagen invoeren
• dienstplicht instellen

--> Leidt tot meer sociale cohesie.

Wat is sociale cohesie?

Natievorming

Strategie van de politieke elite om de bevolking aan de staat te binden.

Je kunt uitleggen hoe volgens de modernistische school maatschappelijke rationaliteit heeft geleid tot natievorming, met welk doel dit is gedaan en voorbeelden geven van middelen die hiervoor zijn gebruikt.

Nationalistische school: 

- Een volk voelt zich verbonden; deze groep(en) vormen een staat.

- Belangrijke rol voor tradities

- Gaan ervan uit dat naties in de middeleeuwen zijn ontstaan. 

Modernistische school: 

- Eerst is er een staat; om binding te versterken volgt er natievorming.

- Belangrijke rol voor mythen en stereotypen (invented traditions) voor herkenning.

- Veel 'invented' in de 19e eeuw.

Aan de slag

Lees de tekst op p. 56-69 (tekstboek)

Maak opdracht 14 en 15 (p. 61-65 werkboek).