§3.1 Armoede in de 19de eeuw

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 3: Sociale zekerheid en de verzorgingsstaat in Nederland 

A Oorzaken van Armoede

• Je kunt uitleggen waarom verschillende groepen mensen in de 19de eeuw in armoede leefden. 

A Oorzaken van armoede

Op het platteland

Op het platteland werken veel mensen als landarbeider

• Geen eigen land, maar werken op het land van grote boeren
  
• -->ze moesten hard werken voor weinig loon.
  

Anderen waren ambachtsman

• Zij waren vaak ook arm en konden niet concurreren met fabrieken.
  

• --> In loop van 19de eeuw neemt urbanisatie toe (trek van platteland naar de stad)
  

§3.1 Armoede in de 19de eeuw

A Oorzaken van armoede

In de stad

In grote steden leefden vooral de arbeiders in armoede

• De werkomstandigheden in fabrieken waren slecht
  
• Woonomstandigheden waren slecht
  
• Weinig kennis over gezondheid.
  
• Er was een groep mensen die niet kon werken  zieken, gehandicapten en ouderen --> zij hadden geen inkomsten (er was geen uitkering)

B Wat deden parlement en regering?

Je kunt uitleggen dat bestuurders tot 1873 weinig deden tegen armoede.

B Wat deden parlement en regering?

Armenzorg 

• In midden van 19de eeuw nog geen sociale wetten. Enige uitzondering: armenwet -->vanaf 1854, hierin stond dat alleen armen die niet door familie of de kerk werden geholpen, hulp kregen. 
  
• --> ze kregen gratis eten of hoefden geen huur te betalen (geld kwam uit armenfonds)
  
• Veel mensen werden geholpen door liefdadigheid --> rijke mensen, de kerk of andere organisaties geven hulp aan arme mensen

C Veranderingen in de armenzorg

Je kunt uitleggen hoe na 1873 arbeiders en het bestuur de armoede probeerden te bestrijden.

C Veranderingen in de armenzorg

Arbeiders in actie

• Doordat arbeiders geen kiesrecht hadden probeerden ze zelf hun omstandigheden te verbeteren ==> ze richtten vakbonden op
  
• Verenigingen van mensen met hetzelfde beroep die opkwamen voor de rechten van arbeiders
  
• Arbeiders demonstreerden ook voor invoering algemeen kiesrecht
  

C Veranderingen in de armenzorg

Steun voor sociale wetten

1874: kinderwetje van van Houten

• Kinderen onder 12 jaar mochten niet meer in fabrieken werken.
  
• Kinderarbeid toegestaan in werkplaatsen en in de landbouw.
  

==> er was echter weinig controle op de wet

C Veranderingen in de armenzorg

Meer wetten en maatregelen

Vanaf 1900 meer sociale wetten:

• Leerplichtwet (1901): kinderen van 6 tot 12 moesten naar school
  
• Ongevallenwet (1901): arbeider kregen een kleine uitkering als ze door een fabrieksongeval niet meer konden werken
  
• Woningwet (1901): hierin stonden voorschriften voor nieuwe woningen.
  
• Alle huizen kregen een kraan en een wc
  
• Gemeenten begonnen met de aanleg van riolering en waterleidingen  hierdoor verdwenen veel besmettelijke ziekten.
  
• Vanaf 1917: algemeen kiesrecht voor mannen
  
• Vanaf 1919: ook vrouwen krijgen algemeen kiesrecht
  

Waterput waarmee water voor een hele wijk uit het grondwater wordt gehaald.

Grondwater werd vaak gebruikt als drinkwater.

Door een kapotte riolering kunnen uitwerpselen bij het drinkwater komen.

Uitwerpselen die besmet zijn (bijvoorbeeld met cholera) komen in het grondwater terecht.

Arbeiderswijk

Schrijf 3 dingen op die
je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze
les nog niet zo goed hebt begrepen.