4 HAVO H4 - Zouten: §4.2 - Oplosbaarheid met herhaling §4.1

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

H4: ZOUTEN par 1 en 2

Leerdoelen:

• Je kunt namen en formules van verschillende ionen herkennen en benoemen
• Je kunt een verhoudingsformule opstellen
• Je kunt de juiste naam van een zout opschrijven
• Je kunt de oplosvergelijkingen van zouten geven
  
• Je kunt de indampvergelijkingen van zouten geven
  
• Je kunt de reacties van Na2O, K2O, CaO en BaO met water geven

Geleiden altijd stroom

Bevatten alleen metaal atomen

Geleiden nooit stroom

Bevatten alleen niet-metaal atomen

Geleiden stroom in vloeibare fase

Bevatten metaal en niet-metaal atomen

Eigenschappen van zouten (macro niveau):

• geleiden stroom in vloeibare fase of indien opgelost
• vormt kristallen
• hoog smeltpunt

Ionen

• Zouten bestaan altijd uit ionen (zie ook 2.4)
  
• Ionen zijn atomen (of een groepje atomen) met een lading. 

      Zie tabel 1, blz. 111 van je boek.

Wat is de lading van een magnesium-ion? Gebruik je Binas (40A)

(20 s)

1. +
2. 2+
3. -
4. 2-

Ionbinding

Positieve en negatieve ladingen trekken elkaar aan.

                                       

                                                NaCl (s)

In de formule van een vast zout noteer je geen ladingen

Is een ion-binding sterk? (hint: eigenschap macroniveau).

(10 s)

1. ja
2. nee
3. geen idee

Ionrooster

De ionen in een zout zijn regelmatig gerangschikt.

Dit noemen we een ionrooster.

Samengestelde ionen

Ook groepjes atomen kunnen samen een lading hebben.

Dit noemen we een samengesteld ion.

Deze staan in in Binas 66B en in tabel 1, blz. 111 van je boek.

Geef de formule en lading van een sulfaation
(Binas 66B)
(je hoeft geen sub/superscript te gebruiken)

Meerdere ladingen

Sommige metaalionen kunnen meerdere ladingen hebben.

Wanneer dit het geval is, geef je de in de naam van het ion of zout aan met een Romijns cijfer. Dit zie je in Binas 40A

bijv:  Cu⁺    = koper (I) ion

        Cu ²⁺ = koper (II) ion

       CuCl    = koper (I)chloride !!

Welke ladingen kan een ijzerion hebben? (Binas 40A)

(20 s)

1. 1+, 2+
2. 2+, 3+
3. 1+, 3+
4. 2+, 4+

Verhoudingsformule

Het geheel van een zout is neutraal.

De formule van een zout geeft (de zo klein mogelijke) verhouding weer waarin de zouten voorkomen.

Zie ook binas 40 A en 66B,  leer ook tabel 1 op blz 111 van je boek.

bijv: natriumfluoride bestaat uit Na⁺  en F^-

       bij een neutraal geladen stof is de verhouding Na⁺ : F^- = 1 : 1

                                                                        dus:  NaF (s)

       CuCl    = koper (I)chloride !!

Verhoudingsformule

bijv:  magnesiumfosfaat bestaat uit Mg²⁺  en PO₄^3-

       bij een neutraal geladen stof is de verhouding  Mg²⁺ en PO₄^3-= 3 : 2

                                                                         dus:  Mg₃(PO₄)₂

      Let op de haakjes en geen ladingen in de formule van een vast zout.

 

Geef de verhoudingsformule van ijzer(II)fosfaat
(je hoeft geen sub/superscript te gebruiken)

Geef de verhoudingsformule van calciumchloride
(je hoeft geen sub/superscript te gebruiken)

Naamgeving

Eerst positief ion, dan negatief ion met uitgang -ide

Denk ook aan de eventuele Romijnse cijfers

bijv:

NaCl          natriumchloride

SnO           tin(II)oxide          (waarom Romijns cijfer 2?)

Uitzondering: samengestelde ionen krijgen niet de uitgang -ide:

MgCO₃      magnesiumcarbonaat

Geef de naam van:

Geef de naam van:

Zouten geleiden stroom wanneer ze zijn opgelost in water.

(10 s)

1. Macro-niveau
2. Micro-niveau

Oplossen van zouten

Sommige zouten zijn oplosbaar in water, bijv. keukenzout of calciumchloride (Binas 45A)
Wanneer een zout oplost in water, wordt de ionbinding verbroken.
De ionen bewegen zich dan lost van elkaar in de oplossing.

Oplosvergelijking

NaCl(s) -> Na⁺(aq) + Cl^-(aq)

De "opgeloste" ionen worden gehydrateerde ionen genoemd. De watermantel wordt weergegeven door achter de formule van het ion (aq) te zetten.

Onthoud:

• alle zouten met als positief ion kalium, natrium en ammonium zijn altijd goed oplosbaar
• alle zouten met als neg. ion een nitraat zijn goed oplosbaar

NOTEER & LEER

Sleep de goed oplosbare zouten naar de linkerkant en de slecht oplosbare zouten naar de rechterkant. Als het niet bij "goed" of "slecht" oplosbare zouten hoort, dan laat je het staan. Maak e.v.t. gebruik van Binas.

goed                                                                             slecht

natriumhydroxide

ammoniak

K2SO3

ijzer(II)chloride

natrium

chloor

HNO3

CaCO₃

nitraat

H2O2

PbS

CH3COOH

Een zout oplossen

Zout oplossen in water 

dan valt het uiteen 

in ionen:

Het opstellen van een oplosvergelijking:

• In een oplosvergelijking zet je neer hoe een zout
    oplost in water.
• Je begint altijd met vaste stof (s),
    zout is vast bij kamertemperatuur.
  
• Je eindigt met alle ionen opgelost in water (aq).
  

oplosvergelijking van aluminiumsulfaat: alle ionen laten elkaar los, er ontstaan 2 losse aluminiumionen en 3 losse sulfaationen

 Geef de oplosvergelijking van aluminiumsulfaat

1. noteer eerst de juiste verhoudingsformule van het zout voor de pijl. 

2. Noteer daarna de losse ionen MET lading erbij na de pijl. 

3. Vergeet niet kloppend te maken. Zet de getallen op de juiste plek

Welk zout lost niet op in water?

(45 s)

1. natriumcarbonaat
2. koper(II)nitraat
3. koper(II)carbonaat
4. natriumnitraat

Bij oplossen van een zout worden ionen gehydrateerd door watermoleculen.

(10 s)

1. Macro-niveau
2. Micro-niveau

Wat is de juiste oplosvergelijking voor zinkchloride?

(1 min)

1. A
2. B
3. C
4. D

Bij oplossen van een zout worden de ionen omringt door watermoleculen.
Welk deel van een watermolecuul draait naar een positief ion toe? (20 s)

1. H
2. O

Indampvergelijking

De is de omgekeerde vergelijking van oplossen

 Na⁺(aq) + Cl^-(aq) -> NaCl(s)

Geef de juiste vergelijking voor het indampen van een
aluminiumsulfaatoplossing.

(1 min)

1. A
2. B
3. C
4. D

Reactie met water

Er zijn vier zouten met een oxide‑ion die reageren met water.

zie binas 45A. Hier staat een "r" in de tabel.

Dit zijn :Na₂O, K₂O, CaO en BaO.

Bij deze reacties gebeurt steeds hetzelfde:

de O^2-ionen reageren met een H₂O molecuul en veranderen in 2 OH^- ionen, die vervolgens gehydrateerd worden. De metaalionen veranderen niet. Ze worden alleen gehydrateerd.

Na2O (s) + H2O (l) → 2 Na+ (aq) + 2 OH- (aq)

Na₂O (s) + H₂O (l) →

2 Na+ (aq) + 2 OH- (aq)

Reactie met water

Uit de oxiden met water ontstaat dus steeds een oplossing van een hydroxide. Deze bevat dus OH^- ionen. Oplossingen van hydroxiden worden vaak met hun triviale namen aangeduid. Deze triviale namen moet je onthouden. Je kunt ze ook vinden in tabel 66A van je Binas.

Wanneer je kaliumoxide met water mengt ontstaat de volgende oplossing:

(30 s)

1. kaliumoxide oplossing
2. kaliumhydroxide oplossing
3. kaliumdioxide oplossing
4. kaliumhydrideoplossing

Wat is kalkwater?

(20 s)

1. calciumhydroxide oplossing
2. natriumhydroxide oplossing
3. kaliumhydroxide oplossing
4. bariumhydroxide oplossing

Opgaven

Pak een blaadje, noteer daarop je naam en de naam van je scheikunde docent. Maak dan de volgende opgaven:

1. Geef de verhoudingsformule van aluminiumcarbonaat.
2. Geef de naam van Fe2(SO4)3
3. Geef de oplosvergelijking voor zinknitraat.
4. Teken een gehydrateerd calciumion. Gebruik in je tekening 4 watermoleculen.