4.3 De paus en de kruistochten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

   Welkom!

4.2 Staten ontstaan

A) Landsgrenzen omstreden. Politieke eenheid. Koning breidde gestaag zijn macht uit d.m.v. centralisatie en uniformering.

B) Vaststaande grenzen en eenheid. Redelijk functionerend bestuur. Koninklijke macht beperkt door Magna Carta.

C) Geen politieke eenheid tussen verschillende volkeren. Beperkte macht koning/ keizer door macht stam- en later keurvorsten.  

Engeland

Frankrijk

Heilige Roomse Rijk

Programma

• Herhaling 4.2
• Leerdoelen 4.3 
  
• Uitleg 4.3 1-6
• Weektaak
  
• Afsluiting
  

4.3 De paus en de kruistochten

15) Het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de geestelijke macht het primaat behoorde te hebben.

16) De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van kruistochten.

Leerdoelen

4.3 De paus en de kruistochten

1) Ik kan de verschillen uitleggen tussen de wereldlijke en de geestelijke macht.

2) Ik kan met voorbeelden uitleggen waarom en hoe zowel de keizer als de paus 

streefde naar vergroting van zijn macht.

3) Ik kan uitleggen waardoor en hoe het machtsstreven van de paus leidde tot het 

Oosters Schisma.

4) Ik kan uitleggen waardoor en hoe het machtsstreven van de paus leidde tot 

conflicten met de keizer en koningen zoals de investituurstrijd.

5) Ik kan de oorzaken en gevolgen van de kruistochten beschrijven.

6) Ik kan een verband leggen tussen het Oosters Schisma en de kruistochten.

4.3 Tweezwaardenleer

Wereld is verdeeld in twee machtssferen:

• Geestelijk: Paus als plaatsvervanger van God op aarde, leider van christenen.
• Wereldlijk: Macht van vorsten over het gewone volk op het gebied van bestuur en rechtsspraak.

primaat = de hoogste macht

4.3 Oosters Schisma

1054 Kerksplitsing tussen Oost en West

• Christenen in Oost-Romeinse Rijk accepteren paus niet als hoogste leider van de christelijke kerk.
• Patriarch wordt leider Oosters-Orthodoxe Kerk.
• Meningsverschillen over religieuze zaken.

4.3 Conflict in christelijke wereld over primaat

Paus wilde macht uitbreiden door:

• Gezag over Oosters-Orthodoxe kerk te herstellen.
• Tegengaan van bisschopsbenoemingen door koningen en keizers.
• Zichzelf boven vorsten te plaatsen (primaat).

Vorsten wilden macht uitbreiden door bisschoppen te benoemen en te belenen.

Voordeel: Bisschoppen hebben geen erfgenamen, dus vorsten kregen leen zeker terug bij overlijden leenman. 

4.3 Investituurstrijd

11e eeuw > Conflict over benoemen van bisschoppen tussen keizer Hendrik IV en paus Gregorius VIII.

1122 Concordaat van Worms

Einde investituurstrijd

• paus kiest bisschop en verricht investituur
• keizer mocht wereldlijke macht verlenen

4.3 Kruistochten

Gewapende strijd waarbij Europese ridders naar o.a. het Heilige Land trokken om de macht van de Kerk te vergroten.

Oorzaken:

• pelgrims beschermen
• paus wil Oosterse Kerk weer onder zijn gezag brengen
• edelen en vorsten bestrijden elkaar om grond en macht.

4.3 Kruistochten

Gevolgen:

• Vorsten en edelen die eerst elkaar bestreden, werkten nu ook samen tegen een gemeenschappelijke vijand.
• Europa kreeg invloed in het Midden-Oosten door de oprichting van kruisvaarderstaten.
• Edelen verarmden, handelaren profiteerden.
• Er kwamen meer producten uit het oosten in West-Europa.
• Er ontstond respect voor / onverdraagzaamheid tegen de andere cultuur.
• Geschriften, kleding, verfijnde leefwijze werden van de moslims overgenomen.
• Moslims waren verder op het gebied van wiskunde en medische wetenschap. 
• Wetenschappelijke en filosofische werken van oude Griekse filosofen en wetenschappers werden nu via de contacten met de moslims in het westen herontdekt.

Leerdoelen

4.3 De paus en de kruistochten

1) Ik kan de verschillen uitleggen tussen de wereldlijke en de geestelijke macht.

2) Ik kan met voorbeelden uitleggen waarom en hoe zowel de keizer als de paus 

streefde naar vergroting van zijn macht.

3) Ik kan uitleggen waardoor en hoe het machtsstreven van de paus leidde tot het 

Oosters Schisma.

4) Ik kan uitleggen waardoor en hoe het machtsstreven van de paus leidde tot 

conflicten met de keizer en koningen zoals de investituurstrijd.

5) Ik kan de oorzaken en gevolgen van de kruistochten beschrijven.

6) Ik kan een verband leggen tussen het Oosters Schisma en de kruistochten.

4.3 Paus en kruistochten

Aan de slag

- Wat? Weektaak

- Hoe? Zelfstandig in stilte.

- Klaar? Toets voorbereiden