Par. 4.3: De pauzen en de Investituurstrijd

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Programma 

1. Terugblikspelletjes (10 min.) 

2. Keuze: Uitleg, of opdracht (10 min.) 

3. Examenvragen oefenen (15 min.) 

4. Opdracht Kruistochten 

Lesdoelen 

1. Je kunt de verschillen uitleggen tussen de wereldlijke en geestelijke macht.

2. Je kunt met voorbeelden uitleggen waarom en hoe zowel de keizer als de paus streefde naar vergroting van zijn macht.

3. Je kunt uitleggen waardoor en hoe het machtsstreven van de paus leidde tot het Oosters Schisma

4. Je kunt uitleggen waardoor en hoe het machtsstreven van de paus leidde tot conflicten met de keizer en koningen zoals de investituurstrijd.

Antwoorden opdracht 7

In de late Middeleeuwen kregen steden vaak (privileges) van de (koning) of van een (edelman).

Koningen streefden naar het verkrijgen van aaneengesloten grondgebied met een krachtig en stabiel bestuur (staatsvorming). Dat krachtige bestuur is nodig om (belasting) te kunnen heffen om (kastelen) te bouwen en (oorlogen) te voeren. Koningen organiseerden het bestuur (efficiënter) en verminderden daartoe de macht van de (adel) en de (steden). De koning gaf, geholpen door (ambtenaren), leiding aan belastinginning, bestuur en (rechtspraak). Vanuit één hoofdstad (centralisatie) probeerden zij overal in het land op (eenzelfde) manier het land te regeren (uniformering) met overal dezelfde (wetten), (belastingheffing) en rechtspraak. De edelen en de (steden) hielden echter vast aan hun privileges, die de koning juist wilde (afschaffen).

Lesdoelen check 

1. Je kunt uitleggen hoe de staatvorming van Engeland, Frankrijk en het Heilige Roomse Rijk plaatsvond en welke rol steden hierbij speelden.

2. Je kunt beschrijven hoe door staatsvorming de macht van de adel en het belang van het feodale stelsel afnam.

3. Je kunt uitleggen waarom de koning streefde naar centralisatie en waarom de edelen en de steden dat probeerden tegen te gaan.

KA: 

Het begin van staatsvorming en centralisatie 

Stadsrechten	Privileges	Edelen
Belastingen	patriciërs	(Franse) koning
Steden	Hoofdstad	Decentraal
Gewesten	gilden	Vanuit een punt

Voorbeeld van een juist antwoord:

Particularisme: De strijd van steden, edelen en gewesten, voor het behoud van privileges...

Opkomst stedelijke burgerij: Stadsrechten, gilden, patriciërs, poorters

Centralisatie: het streven van vorsten om hun grondgebied vanuit een punt te besturen

Stadsrechten	Privileges	Edelen
Belastingen	patriciërs	(Franse) koning
Steden	Hoofdstad	Decentraal
Gewesten	gilden	Vanuit een punt

Keuzemenu 

Keuze 1: Luister mee met de uitleg over de investituurstrijd 

Keuze 2: Ga zelf aan de slag met 4.3. 

- Les 4.3 (blz. 75 t/m 78) 

- Maak zelfstandig deze LessonUp (vanaf pag. 8)

- Stel aan het eind vragen over onduidelijke zaken.

Leg uit welke overeenkomstige reden de Romeinse keizer Constantijn en de vroeg-middeleeuwse vorst Clovis hadden om het christendom tot staatsgodsdienst te maken?

Wat was geen oorzaak van het Oosterse Schisma

1. Het Oosten keek neer op Europa
2. De Oost-Romeinse keizer wilde de macht van de paus niet accepteren
3. Er was een meningsverschil over de inhoud van het christendom
4. De paus vond de gebruiken in het Oosten duivels

Bekijk de foto op de vorige pagina. Wie is de paus?

1. De man links
2. De man rechts

Waarom heeft de strijd tussen de keizer en de paus om de macht uiteindelijk de naam Investituurstrijd gekregen?

Geef een voorbeeld van de investituurstrijd

Leg uit wie volgens jou de investituurstrijd heeft gewonnen

Geef een antwoord op de vraag op de vorige pagina.

Leerdoelen check

Check of je alle leerdoelen van deze paragraaf hebt behaald: 

1. Je kunt de verschillen uitleggen tussen de wereldlijke en geestelijke macht.

2. Je kunt met voorbeelden uitleggen waarom en hoe zowel de keizer als de paus streefde naar vergroting van zijn macht.

3. Je kunt uitleggen waardoor en hoe het machtsstreven van de paus leidde tot het Oosters Schisma

4. Je kunt uitleggen waardoor en hoe het machtsstreven van de paus leidde tot conflicten met de keizer en koningen zoals de investituurstrijd.

Is dat niet het geval, geef dat dan aan op de vorige pagina. 

Is dat wel het geval. Ga verder met de opdracht over de kruistochten

Heb je nog vragen over dit gedeelte van 4.3?

Opdracht kruistochten

De klas wordt in drieën gedeeld:

Iedereen die links zit onderzoekt in tweetallen wat de oorzaken zijn van de kruistochten (blz. 86 en 87).

Iedereen die rechts zit onderzoekt in tweetallen wat de gevolgen zijn van de kruistochten (blz. 88)

Iedereen die in het midden onderzoekt in tweetallen wat hoogtepunten waren in het verloop van de kruistochten (blz. 86 en 87).

Klaar? Werk aan je PO!