§1.4 Wie heeft de macht?

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

§1.4 Wie heeft de macht?

Lesdoelen

• Je kunt met behulp van de rechten en taken van parlement en regering beschrijven hoe in Nederland de politieke macht verdeeld is tussen deze instituties en je kunt beargumenteren wie volgens jou de meeste macht heeft: het parlement of de regering.
• Je kunt uitleggen welke rol de koning speelt in de Nederlandse democratie, of hij deel uitmaakt van de regering of het kabinet, en wat ministeriële verantwoordelijkheid is.
• Je kunt uitleggen hoe het kabinet tot stand komt en je kunt aan de hand van de begrippen ‘dualisme’ en ‘monisme’ toelichten welke relatie het kabinet met het parlement heeft.

Een constitutionele monarchie

Rol van de Koning

Ministeriële verantwoordelijkheid = de Koning is onschendbaar, de ministers zijn verantwoordelijk. 

De Koning hoeft staatsrechtelijk en politiek geen verantwoording af te leggen.

Ministeriële verantwoordelijkheid?

Taken van de Koning

- handtekening zetten onder alle wetten en benoemingen
- troonrede voorlezen op prinsjesdag
- overleggen met minister-president over kabinetsbeleid
- vertegenwoordigen van ons land in het buitenland

Taken van het parlement*

(Mede-) wetgeving
Controleren van de regering

(* Eerste en Tweede kamer)

Wat zijn de wetgevende
rechten van de Tweede Kamer?

Taken parlement             Medewetgeving

Tweede Kamer heeft recht van initiatief: zelf met een wetsvoorstel komen.

Tweede Kamer heeft recht van amendement: een wetsvoorstel van de regering aanpassen.

Eerste kamer heeft deze rechten niet....

Wat zijn de controlerende
rechten van de Tweede Kamer?

Taken parlement                    Controleren

- Parlementaire enquete (onder dwang) getuigenis afleggen

- Kamervragen stellen
- Recht van interpellatie (kamer roept de minister / staatssecretaris op het matje)
- Dertigledendebat
- Motie (van treurnis, afkeuring, wantrouwen)

https://regering.tools.prodemos.nl/

Kabinetsformatie

Benoeming informateur: welke partijen willen samenwerken? 

> Coalitie vs oppositie

Opstellen regeerakkoord

Formateur verdeelt de ministerposten

Beëdiging nieuwe bewindslieden door de Koning

Meer dualisme of monisme?

• Dualisme: De regering (uitvoerende macht) regeert, en het parlement (wetgevende macht) controleert.
• Monisme: een overwicht aan regering in verhouding met parlement (machtspositie regering door geïnformeerd ambtenaren en regeringsfracties in de Kamer > alleen uitvoerende macht)

Maken van paragraaf 4 

opdracht 2i, 1k, 5k, 6k en 7t