1.4 Wie heeft de macht?

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

0

medewetgevende Bevoegdheden tweede kamer

• Recht van initiatief: recht om wetsvoorstel in te dienen
• Recht van amendement: recht om veranderingen aan te brengen in wetsvoorstel
• Budgetrecht: beslissen over de begroting
  

Controlerende bevoegdheden Parlement

• Parlementaire enquete:  onderzoek naar beleid regering
• Parlementair onderzoek (eenvoudiger onderzoeksmiddel)
• Recht van interpellatie: recht om kabinetslid om uitleg te vragen
• Recht om mondeling of schriftelijk Kamervragen te stellen
• Dertigledendebat ofwel spoeddebat om dringende actuele gebeurtenissen te bespreken

Moties (uitspraken) van het Parlement

• Motie van treurnis: besluit van de regering betreuren (zwakke reactie)
• Motie van afkeuring: bijstellen van beleid anders 'wantrouwen'
• Motie van wantrouwen: tegen minister of gehele kabinet (sterke reactie die leidt tot aftreden) 

0

Constitutionele monarchie

• Regering: koning en ministers
• Kabinet: ministers en staatssecretarissen
• Constitutionele monarchie: De macht van de Koning is gebonden aan de grondwet (constitutie)
• De Koning ondertekent wetten, overlegd wekelijks met MP en leest de troonrede voor

Vorming van kabinet

• Na Tweede Kamerverkiezing benoeming informateur(s) (verkennen mogelijkheden)
• Partijen die met elkaar willen samenwerken en een meerderheid hebben, maken een regeerakkoord
• Benoeming formateur (meestal MP) om kandidaten te zoeken voor minister- en staatssecretaris-posten
• Meestal: hoe groter de partij, hoe meer het aantal posten
• Beediging door de Koning
  

Samenwerken

• Coalitie: samenwerkingsverband van partijen die een meerderheid hebben
• Oppositiepartijen: partijen (in de Kamer) die niet in de coalitie zitten
• De Kamer (en het volk) bepaald dus niet wie er in het kabinet komen!

De koning is onschendbaar

Ministeriele verantwoordelijkheid: 

• Ministers zijn verantwoordelijk voor wat de Koning zegt of doet
• Ministers en staatssecretarissen moeten zich verantwoorden tegenover het Parlement
• Vertrouwensregel: kabinet heeft het vertrouwen van de Kamer totdat het tegendeel blijkt

Meer dualisme of monisme?

• Dualisme: De regering (uitvoerende macht) regeert, en het parlement (wetgevende macht) controleert.
• Monisme: een overwicht aan regering in verhouding met parlement (machtspositie regering door geinformeerde ambtenaren en regeringsfracties in de Kamer)

Het parlement is medewetgever. Om deze taak uit te
kunnen voeren heeft de Tweede Kamer twee rechten.
Welke zijn dat en wat houden deze rechten in?

Leg uit waarom dualisme in een parlementaire democratie belangrijk is

Waarin verschillen de regering, het kabinet en de
ministerraad qua samenstelling?

De verhouding tussen regering en parlement wordt
getypeerd met de begrippen monisme en dualisme. Leg
deze begrippen uit.

Welke vijf middelen hebben beide Kamers van de Staten-
Generaal om hun controlerende taak uit te kunnen
voeren? Wat houden die middelen in?

DILEMMA

Voor verdere oefening en verdieping maak of bekijk je de leertekst/begrippen en vragen uit je schoolboek-methode!

Voor antwoorden werkboek:

klik hier