Paragraaf 5.2: voelen, ruiken en proeven 1B

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 1

Welkom allemaal!

Let op de volgende punten:

• Pak je laptop erbij (lesson up app)
• Met je eigen naam
  
• Eventueel schrift en pen voor aantekeningen

Mooi! Dan gaan we beginnen!

Wat gaan we doen?

• Herhaling Paragraaf 5.1: Je omgeving waarnemen

• Paragraaf 5.2: voelen, ruiken en proeven

• Zelfstandig werken

Wat reageert op een prikkel?

1. Hersenen
2. Impuls
3. Zenuwen
4. Zintuigcellen

Wat is een prikkel?

1. Een seintje van je zintuig
2. Een verandering in de omgeving
3. Een speciaal orgaan
4. Een impuls

Wat is een Impuls?

1. Een seintje van je zintuig
2. Een verandering in de omgeving
3. Een speciaal orgaan
4. Een prikkel

Hoe neem je waar?

1. Doordat een zintuig een prikkel opvangt
2. Doordat een zintuig een impuls doorstuurt
3. Doordat de hersenen de impulsen verwerken
4. Doordat de omgeving verandert

Vul in

worden opgevangen door

 bevatten

die hierop reageren door

door te geven. Deze gaan via de

naar de

. Hier worden de

impulsen verwerkt, waardoor je

.Deze

prikkels

zintuigen

zintuigcellen

impulsen

zenuwen

hersenen

waarneemt

Match de prikkel met het juiste zintuig.

Druk-

zintuig

Evenwichts-

zintuig

Smaak-

zintuig

Gezichts-

zintuig

Tastzintuig

Druk

Licht

Zwaarte-

kracht

Smaak

Lichte aanraking

Met welk zintuig neem je het volgende waar:

Een vlieg loopt over je wang

Koude handen in de winter

Je staat onder de warme douche

Een zware rugzak op je schouders

Tastzintuig

Koudezintuig

warmtezintuig

Drukzintuig

Pijnpunten

• Pijn neem je niet waar met een zintuig, maar met pijnpunten. 
• Pijnpunten zijn de uiteindes van bepaalde zenuwen.
• Pijnpunten komen op veel plekken in je lichaam voor. Zowel in de huid als in de dieper gelegen organen.

5.2: voelen, ruiken en proeven

Leerdoelen

3. Je kunt de bouw en functies van de huid beschrijven.

4. Je kunt benoemen hoe je verschillende geuren ruikt.

5. Je kunt benoemen hoe je verschillende smaken proeft

In de huid, je grootste orgaan, liggen verschillende zintuigen waarmee je kunt voelen. Ruiken en proeven doe je met zintuigen in je neus en je tong.

Huid

Bestaat uit 2 delen:

• Opperhuid

• Lederhuid
  

Opperhuid

De opperhuid bestaat uit twee lagen:

• Hoornlaag
  

• Kiemlaag

Hoornlaag

• De hoornlaag is de buitenste laag van je huid. 
• De hoornlaag bestaat uit dode cellen en beschermd je lichaam tegen beschadiging, uitdroging en ziekteverwekkers

Kiemlaag

• De kiemlaag is een laag levende cellen vlak onder de hoornlaag.
• Deze cellen zijn constant aan het delen.
• De cellen in de kiemlaag gaan dood. De hoornlaag wordt continu aangevuld met deze dode cellen.

De lederhuid

In de lederhuid liggen:

• De vier huidzintuigen
• Haarzakjes, hieruit groeit een haar
• Talgklieren, die maken talg. Dit is een vettige stof die de hoornlaag en haren soepel houdt.
• Bloedvaten
  
• Zweetklieren

Onderhuids bindweefsel

Vlak onder de huid ligt het onderhuids bindweefsel. Hierin zit vet opgeslagen. Dit vet is reservevoedsel en vormt een isolerende laag. Deze isolerende laag zorgt ervoor dat je geen warmte verliest.

Zet de lagen van de huid op de juiste plek

Opperhuid

Het onderhuidse bindweefsel

Lederhuid

In welk deel van de huid liggen de huidzintuigen?

1. Hoornlaag
2. Kiemlaag
3. Lederhuid
4. Onderhuids bindweefsel

Hoe heet het gedeelte van de huid dat bestaat uit dode huidcellen?

1. kiemlaag
2. lederhuid
3. hoornlaag
4. onderhuidsbindweefsel

Brandwonden

• Beschadiging van de huid. 
• Veroorzaakt door: warmte, een chemische stof of elektriciteit. 
• Bij erge brandwonden:
• Pijnpunten en kiemlaag beschadigt
  
• Op de beschadigde plek kan je geen pijn meer voelen. 
• De beschadigde plek kan niet meer herstellen.

Proeven

• Op de oppervlakte van de tong bevindt zich het smaakzintuig --> smaakpapillen.
• In de groeven van de smaakpapillen zitten smaakknopjes. 
• In deze smaakknopjes zit verschillende typen smaakzintuigcellen. 
• Er zijn vijf typen smaakzintuigcellen. Iedere type reageert op een andere smaak: bitter, zout, zoet, zuur en umami (hartig). 
• Andere smaken proef je met behulp van je neus

smaakpapil

smaakknopje

Ruiken

• Het reukzintuig --> neusholte. 
• De reukzintuigcellen --> het neusslijmvlies. 
• Er zijn verschillende type reukzintuigcellen. Elk type reageert op een andere geurstof . 
• De reukzintuigcellen sturen impulsen naar de hersenen. 
• De combinatie van impulsen worden in de hersenen vertaald waardoor je weet wat je ruikt.

In welke huidlaag bevinden zich delende huidcellen?

1. Hoornlaag
2. Kiemlaag
3. Lederhuid
4. Onderhuids bindweefsel

Wat hoort waar bij?

Opperhuid

Hoornlaag

Kiemlaag

Lederhuid

Talg

Onderhuids
bindweefsel

Bovenste laag vd huid

Bestaat uit dode cellen

Maakt nieuwe huidcellen

Middelste laag

Maakt soepel

Zit vet in

Waardoor kunnen brandwonden ontstaan?

1. Chemische stoffen en vuur
2. Vuur, elektriciteit en warmte
3. Chemische stoffen en elektriciteit
4. Chemische stoffen, elektriciteit en warmte

Je reukzintuig is een onderdeel van ...

1. Neusslijmvlies
2. Neusholte

Wat is de prikkel voor
het reukzintuig?

1. Neusslijmvlies
2. Reukzintuigcellen
3. Smaakstoffen
4. Geurstoffen

Er komt een geurstof in je neus.
Je reukzintuig wordt geprikkeld.
Wat gebeurt er nu met je reukzintuig?

1. Het reukzintuig maakt impulsen en stuurt die naar de hersenen.
2. Het reukzintuig ontvangt impulsen en reageert hierop.
3. Het reukzintuig maakt prikkels en stuurt die naar de hersenen
4. Het reukzintuig neemt een geur waar.

Bij proeven werken geur- en smaakzintuigen samen

1. Waar
2. Niet waar

Aan de slag!

Paragraaf 5.2: Opdracht 1 t/m 8

Klaar? Oefenen op Biologiepagina.nl

Nabespreking:

• Zijn er nog vragen?
• Wat vonden jullie van deze les?
• Herkansing Thema 3: 17 april of 24 april (THIM- moment)?

Tot slot:

Schuif je stoel aan

en

Ruim je afval op

Tot de volgende les!