signaalwoorden en tekstverbanden

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Leesvaardigheid

Tekstverbanden

Donderdag 6 oktober 2022

Lesdoelen

1. Je kan tekstverbanden herkennen aan de hand van signaalwoorden.

2.  Je kan concluderende-, redengevende en oorzakelijke verbanden in een tekst herkennen.

Beantwoord individueel de drie onderstaande vragen:

1. Wat wordt bedoeld met een tekstverband?

2. Waarom gebruik je tekstverbanden?

3. Hoe herken je tekstverbanden?

Wat leer je vandaag?

Op welke manier kan een schrijver van een tekst 1 geheel maken?

Waar moet je als lezer in de tekst dan op letten?

Signaalwoorden bij tegenstellend verband

Signaalwoorden:

maar, toch, terwijl, ook al, hoewel, ofschoon, daar staat tegenover, niettemin, echter, daarentegen, integendeel, in tegenstelling tot, enerzijds … anderzijds, desondanks, alleen, hoewel 

Signaalwoorden bij tegenstellend verband

Welk signaal geeft het af?

Je geeft een tegenstelling aan.

Voorbeeld:

Vorig jaar scoorde Timo bijna nooit, maar nu maakt hij elke wedstrijd een doelpunt.

Chronologisch / Tijdaangevend verband

Chronologisch verband wordt ook soms Tijdaangevend verband genoemd. Ze zijn hetzelfde. 

Welke signaalwoorden ken je nog uit dit verband?

Chronologisch verband

Signaalwoorden bij chronologisch verband

Signaalwoorden:

nu, nadat, toen, eerst, later, daarna, intussen, dadelijk, straks, daarnet, vroeger, tegenwoordig, destijds

Signaalwoorden bij chronologisch verband

Welk signaal geeft het af?

Je geeft aan hoe iets is ten opzichte van vroeger of in de toekomst.

Voorbeeld:

Vroeger is de aarde een tijdje een ijsplaneet geweest.

Opsommend verband

Welke signaalwoorden ken je nog uit dit verband?

Opsommend verband

Signaalwoorden bij opsommend verband

Signaalwoorden:

en, ook, nog, bovendien, verder, daarnaast, tevens, zowel… als, ten eerste, ten tweede, allereerst, ten slotte, maar ook 

Signaalwoorden bij opsommend verband

Welk signaal geeft het af?

Je geeft een opsomming: je noemt verschillende dingen achter elkaar op.

Voorbeeld:

Mourat houdt van voetbal en games. Ook gaat hij graag uit. 

Tegenstellend verband

Welke signaalwoorden ken je nog uit dit verband?

Tegenstellend verband

Signaalwoorden bij tegenstellend verband

Signaalwoorden:

maar, toch, terwijl, ook al, hoewel, ofschoon, daar staat tegenover, niettemin, echter, daarentegen, integendeel, in tegenstelling tot, enerzijds … anderzijds, desondanks, alleen, hoewel 

Signaalwoorden bij tegenstellend verband

Welk signaal geeft het af?

Je geeft een tegenstelling aan.

Voorbeeld:

Vorig jaar scoorde Timo bijna nooit, maar nu maakt hij elke wedstrijd een doelpunt.

Signaalwoorden bij tegenstellend verband

Welk signaal geeft het af?

Je geeft een tegenstelling aan.

Voorbeeld:

Vorig jaar scoorde Timo bijna nooit, maar nu maakt hij elke wedstrijd een doelpunt.

Toelichtend verband / uitleg

Toelichtend verband wordt ook soms uitleggend verband genoemd (uitleg). Ze zijn hetzelfde. 

Welke signaalwoorden ken je nog uit dit verband?

Toelichtend verband

Signaalwoorden bij toelichtend verband

Signaalwoorden:

bijvoorbeeld, zo, met name, denk aan, zoals, met andere woorden, dat wil zeggen, als voorbeeld, een voorbeeld 

Signaalwoorden bij toelichtend verband

Welk signaal geeft het af?

Je doet een uitspraak en geeft een of meer voorbeelden.

Voorbeeld:

Bij daglicht hebben dingen kleur, bijvoorbeeld gras dat groen is.

Concluderend, redengevend en oorzakelijk

Tekst

Concluderend

Je geeft een conclusie. 

(Let op! Een conclusie is niet hetzelfde als een samenvatting.)

Voorbeeld:

Ik ben altijd heel zuinig omgegaan met mijn fiets, dus hij ziet er nog heel goed uit.

Redengevend

Je geeft een reden van of voor iets, of voor je mening. 

(Let op! Een reden is niet hetzelfde als een oorzaak. Een reden wordt door menselijke wil beïnvloed.)

Voorbeeld:

Kiki heeft geen zin om naar het festival te gaan, want ze vindt het programma niet goed.

Oorzakelijk verband

Je noemt een oorzaak en/of een gevolg van iets. 

(Let op! Iets wat buiten jou om gebeurt en waar jij dus geen invloed op hebt, heeft een oorzaak en gevolg. Een oorzaak is niet hetzelfde als een reden.)

Voorbeeld:

Door de hevige onweersbui zijn er bomen omgevallen. Sommige kwamen op de daken van huizen terecht, waardoor bewoners veel kosten hebben.

Mijn broertje eet graag pannenkoeken, pizza's en hamburgers. Tekstverband?

1. middel/doel
2. tegenstelling
3. voorwaarde
4. opsomming

Welk signaalwoord hoort bij het tekstverband tijdsvolgorde?

1. ten eerste
2. toen
3. al met al
4. om te beginnen

Welk signaalwoord hoort NIET bij het tekstverband vergelijking?

1. zoals
2. zowel ..als
3. evenals
4. net als

Welk signaalwoord hoort bij het tekstverband redengevend?

1. immers
2. dus
3. mits
4. waarmee

Welk tekstverband gebruik je om dingen achterelkaar op te noemen?

1. concluderend tekstverband
2. uitleggend tekstverband
3. opsommend tekstverband
4. tijdsvolgorde

Hij is even groot als ik.
tekstverband?

1. signaalwoord: als tekstverband: uitleggend
2. signaalwoord: als tekstverband: vergelijking
3. signaalwoord: als tekstverband: doel - middel
4. signaalwoord: als tekstverband: samenvattend

Omdat het glad is, ga ik lopend naar school. Tekstverband?

1. doel-middel
2. tegenstelling
3. voorwaardelijk
4. redengevend

WORKSHOPSESSIE

Maak alle opdrachten uit hoofdstuk 2, paragraaf lezen.