slikproblemen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

VOEDING-, KAUW- EN SLIKPROBLEMEN

Lesdoel

1. Voorkennis
2. Normale slikken vs afwijkend slikken
   
3. Je weet wat je moet doen bij verslikking
4. Je weet hoe je verslikken kunt voorkomen  
5. Doen & laten doen
   
6. Casuistiek

De cliënt eet heel langzaam. Kan er mogelijk sprake zijn van slikproblemen ?

Ja

Nee

Tijdens en na het eten / drinken klinkt de stem van de cliënt vochtig, borrelig.
Dit is heel normaal. Er zijn geen zorgen.

Ja

Nee

Bij slikproblemen is de mondzorg minder belangrijk

Waar

Niet waar

Het heeft pas zin om de dietiste in te schakelen als er al sprake is van decubitus

Waar

Niet waar

De cliënt opent zijn/haar mond beperkt. Is het dan t.b.v. de intake beter om een tuitbeker te gebruiken ?

Ja

Nee

Welke bijvoeding de cliënt krijgt is niet zo belangrijk. Het is allemaal extra voeding.

Waar

Niet waar

Indien de cliënt drinken op siroopdikte, honingdikte of puddingdikte aangeboden krijgt. Is het dan verstandig om movicolon aan te bieden ?

Ja

Nee

Bij slikproblemen maakt het niet uit welke aangepaste beker je inzet t.b.v. een volwaardige intake.

Juist

Onjuist

Dysfagie

"Door verminderd functioneren van structuren, spieren of zenuwen in het orale, faryngeale en/of oesofageale gebied met als gevolg problemen met transport en/of beveiliging kunnen één of meerdere consistenties (van vloeibaar tot vast) niet, moeilijk of niet veilig van mond naar maag gebracht worden. Hierdoor ontstaat een verhoogd risico op aspiratiepneumonie, dehydratie en/of malnutritie'' (De Bodt et al, 2019)

wat is er nodig voor intake per os

visuele herkenning 

oog- en handcoördinatie 

begeleiding zorg - mantelzorger 

eet- en drink hulpmiddelen

lippen / afhappen / lipsluiting

kauwspieren

tongspieren

goede mondhygiene

spierkracht

sensibiliteit

speeksel

Wat signaleer je bij dysfagie ?

Wie signaleert dysfagie ?

Kauw- en slikstoornissen

Prevalentie slikstoornissen 

•  Vooral mensen met ernstige verstandelijke en meervoudige beperkingen 
• Mensen met syndroom van Down
• Neuromusculaire aandoeningen; amyotrofische lateraalsclerose (ALS), myotone dystrofie (MD), oculofaryngeale spierdystrofie (OPMD), inclusion body myositis (IBM) of myasthenia gravis (MG).
• Sacropenie (veroudering van weefsel, spieren in de mond / keel / strottenhoofd / slokdarm)
• Dementie 
• CVA 
• Neurologische ziektes zoals o.a. Ziekte van Parkinson

www.zorgvoorbeter.nl

Wat te doen bij verslikking ?

Droog een koekje laten eten. 

Niet laten drinken. 

Wat observeren ze bij zichzelf e.d. ander  ? 

wat heb je nodig om te kunnen drinken ? 

Vanaf het start moment ? 

Wat doe je met je handen 

Wat doe je met je lippen

Wat doe je met de tong

Wat gebeurd er met de slok / bolus

Kijk naar je buurman / buurvrouw thv de larynx .... Wat zie je?

1, 2, 3, is van belang voor ons al zorgverlener. De 4e fase kunnen we niets in betekenen. Leg uit wat en waarom.

Impact sociale activiteit

Tekst

Tuitbeker

Handycup

Gripbeker

Munchkin

Handsteady

Heidibeker

Goed /  Fout aanbieden

Verstoring in de hersenen

De hersenstam speelt een belangrijke rol bij het slikken. Sensorische informatie vanuit de orofarynx wordt vervoerd naar de hersenstam  het dorsale slikcentrum.

Vanuit het slikcentrum gaan signalen naar het ventrale slikcentrum. Hier worden verschillende spieren aangestuurd. De cortex van de frontale kwab, de basale ganglia en het cerebellum kunnen het slikcentrum in de hersenen beïnvloeden.

De hersenstam speelt een belangrijke rol bij het slikken.

De hersenschors of cerebrale cortex en de hersenstam hebben een invloed op het slikken. Een letsel in elk hersengebied (corticaal, subcorticaal, hersenstam en cerebellum), ongeacht de hersenhelft, kan aanleiding geven tot slikproblemen.

www.hersenletsel-uitleg.nl

Link met meer uitleg over slikstoornissen

Voorkomen is .....

Creëer een rustige omgeving voor de zorgvrager

Zet  de cliënt in de juiste lichaamshouding   .

Hulp bieden bij de intakemomenten

Kies de juiste eet- en drinkhulpmiddelen 

Indien .... volg het slikbeleid op 

Observeer, signaleer, controleer en rapporteer                          

Wat te doen .....

Vochtbalans: 

op indicatie arts/logopediste/diëtiste kan een vochtbalans bijgehouden worden middels de meet-en-weetlijsten

+ +  Makkelijke manier om bij te houden wat de intake is. 

- - moeilijker te meten indien sprake van braken - transpireren - ontlasting - diarree

SNAQ score

Een methode die gebruikt wordt om te kunnen vaststellen of iemand ondervoed is. 

Negatieve en positieve vochtbalans

# Negatieve vochtbalans; 

zorgvrager neemt niet voldoende vocht in of scheidt teveel vocht uit

#Positieve vochtbalans; 

Te veel vocht in het lichaam

Positieve vochtbalans

Vochtretentie
- Zorgvrager houdt teveel vocht vast

Oorzaken?

oorzaken :

hart

lever of nieraandoeningen

gebruik van bepaalde medicatie

Oorzaken
Negatieve vochtbalans

• beperkte initiatief tot nuttigen van intake
• visusbeperking
• begrip wat staat / wat moet ik doen 
• hoe te handelen
• beperking / afhankelijk zijn --- fysiek in staat zijn om zelfstandig intake te nuttigen 
• Kiest er bewust voor i.v.m. incontinentie
• Een geringe dorstprikkel
• Kan zelf niet aangeven wanneer hij dorst heeft

Symptomen

?

Vermoeidheid

Sufheid

Lusteloosheid

Gebrek aan eetlust

Gewichtsverlies

Spierzwakte

bewustzijnsverlaging

Verminderde huidtugor

Een droge, soms schilferige huid

Verschijnselen 

?

Een opgeblazen gevoel

dikke voeten en vingers (oedeem)

Opgezette oogleden

Vaak 's nachts plassen (nycturie)

in groepjes van 2 drinken en eten geven. 

Opdrachten:

In rechte zithouding

- drinken kleine slokjes

- drinken grote slokken

- drinken meerdere slokken snel tempo

Onderuitgezakte houding (nabootsen slechte zithouding op bed en/of stoel)

- drinken kleine slokjes

- drinken grote slokken

- eten kleine hapjes

- eten grote hapjes

- eten snelle hapjes geven

Maatregelen om vochtinname te bevorderen