Woordsoorten: lidwoorden, zelfstandig en bijvoeglijke naamwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

Woordsoortbenoeming

Woordsoorten zijn iets anders dan zinsdelen (ontleden).
Soms vragen we je een woordsoort (werkwoord) te benoemen, en soms een zinsdeel (werkwoordelijk gezegde).

De docent / is / aardig.

De docent is het onderwerp, maar welke woordsoort hoort bij

de en docent en aardig?

Extra uitleg

Deze les is eerder gemaakt. Staat er een                  dat betekent dat er aantekeningen gemaakt moesten worden tijdens de les. 

Je kan even controleren of jouw aantekeningen nog overeen komen met wat er staat. Klopt alles? Kan je aanvullingen maken?

Woordsoorten

De docent / is / aardig.

Een werkwoord is een woordsoort.

Welke woordsoorten horen bij

de, docent, aardig?

Woordsoorten

Bij grammatica kun ook de losse woorden in de zin benoemen. Ieder los woord hoort bij een woordsoort.

Je leert vandaag 3 woordsoorten. Deze leer je te herkennen en toe te passen. 

Lees de zin: De docent  is aardig.

Bepaald en onbepaald lidwoord

Een lidwoord hoort altijd bij een zelfstandig naamwoord!

Er zijn drie lidwoorden: de, het, een.

De en het -> bepaald lidwoord.

een -> onbepaald lidwoord.

Onbepaald lidwoord

Het lidwoord een is een onbepaald lidwoord.

Je gebruikt het als niet duidelijk is wat of wie je precies bedoelt: 

... een docent, een plant, een fiets ...

Het maakt niet uit welke jongen, plant, fiets. 

Let op!

- Als je een uitspreekt als 1, is het geen lidwoord. Als er een getal bedoeld wordt: géén lidwoord.

Je weet zo een, twee, drie niet waar je heen moet.

Ik geef jou een koekje en niet meer.

 

Bepaald lidwoord

Het lidwoorden de en het is een bepaald lidwoord.

Je gebruikt het als het duidelijk is wat of wie je precies bedoelt: 

De docent waar ik les van krijg.

De kast die daar staat.

De fiets van die jongen.

Het tijdschrift dat ik lees.

?

Verwijswoorden; aanwijzende voornaamwoorden

Let op!

- Als het niet voor een zelfstandig naamwoord staat, is het geen lidwoord:

Het regent.

Het is gezellig

Het is al laat.

?

Het is hier een onderwerp.

Let op:

Een lidwoord hoort altijd bij een zelfstandig naamwoord. 

Maar:

Een zelfstandig naamwoord heeft niet altijd een lidwoord.

Bijvoorbeeld bij namen: 

Bowie

zelfstandig naamwoord

Mensen

Dieren

Dingen (abstract: geluk, koninkrijk)

Aardrijkskundig (afgeleide) woorden

Feestdagen

De-het-een ervoor

meervoud / verkleinen

Zelfstandig naamwoord

Geen zelfstandig naamwoord

Glas

Prachtig

Honden

Vriendschap

voor

Woerden

die

alweer

Wat is een zelfstandig naamwoord, 1? En welke een werkwoord, 2?

+

-

Bepaalde lidwoorden

Onbepaald lidwoord

• Er zijn twee bepaalde   lidwoorden. DE, HET
• Ze geven iets aan wat   voor jou duidelijk is.
• Staat voor een znw

geef zelf voorbeelden

• Er is één onbepaald   lidwoord.
• Het geeft iets algemeens   aan.
• Onbepaald lidwoord: EEN.
• Staat voor een znw
• Lees je een getal? Dan geen lidwoord.

Zelfstandignaamwoord

Woorden waar je een lidwoord voor kunt zetten. Je gebruikt ze voor: dieren, mensen, dingen, aardrijkskundige namen (plaatsen, rivieren etc.) en voor (eigen)namen, ook al kun je daar soms geen lidwoord voor zetten. Je kunt ze meestal in het meervoud zetten en je kunt er vaak een verkleinwoord van maken. Ook gevoelens en abstracte zaken zijn zelfstandig naamwoorden (geluk, vrede, verdriet, hemel).

Bijvoegelijk naamwoord

Verandert van vorm als je het woord in een zin gebruikt:

De .... trui (rood)

Het .... ijsje (lekker)

Die ... jongen (leuk)

De .... docent (fantastisch)

De ... toerist (Japan)

Bijvoegelijk naamwoord

Zegt iets over het 

zelfstandig naamwoord:

lekker, mooi, lelijk, warm, rood ...

De docent is aardig.

Stoffelijk bijvoeglijk naamwoord

Vertelt je van welk materiaal iets gemaakt is.

een ijzeren buis, een zilveren ring, een gouden kettinkje

een stalen pen, een bronzen speld een eiken tafel, 

een rieten dak, een leren bank, een glazen deur, een wollen trui een zijden jurk, een katoenen blouse, een chocoladen paashaas

een marsepeinen varken, een kristallen bol ... 

Bijvoegelijk naamwoord

Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een zelfstandig naamwoord. Het bijvoeglijk naamwoord geeft een eigenschap of kenmerk van het zelfstandig naamwoord aan. Bijvoeglijk naamwoorden staan vaak voor een zelfstandig naamwoord.

Geef zelf voorbeelden!

Bijvoegelijk naamwoord

Weet je niet zeker of het een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord is? Kijk dan of je het woord van voor het stoffelijk bijvoeglijk naamwoord kunt zetten.

de mooie jurk → de jurk is mooi

de zilveren ring → de ring is van zilver

de eiken tafel → de tafel is van eiken

de zijden jurk → de jurk is van zijde

Ik weet over zelfstandig naamwoorden:

Ik weet over bijvoeglijk naamwoorden:

Wat ik nog niet zo goed snap:

Ik heb deze les weer nieuwe dingen geleerd

Ja

Nee, ik wist dit al!

Vragen?

Deze mag je mij altijd stellen! 

liever per mail? [e-mail]