Les 5: Wilders Rules?!

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 3

Macht

Maatschappijleer BK 3 - les 5

Startklaar

Doe je telefoon in je zakkie

Pak je laptop

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

...ken je de begrippen minister, regering/kabinet, minister-president, regeerakkoord en staatshoofd. (R)

...weet je hoe een regeerakkoord tot stand komt. (R)

...kan je het verschil benoemen tussen de regering en het kabinet. (T1)

Wat is wat?

Dikgedrukt = een begrip

schuin = moeilijk woord

uitleg van begrip

Hierin staat de uitleg van het begrip. Schrijf het begrip en de betekenis op in je schrift.

uitleg van moeilijk woord

Hierin staat de uitleg van het moeilijke woord. Schrijf het op in je schrift.

uitleg

Hierin staat de uitleg over een bepaald onderwerp.

Na de verkiezingen...

Na de verkiezingen worden alle stemmen geteld. De partij met de meeste stemmen krijgt de meeste zetels in de Tweede Kamer. 

zetel

Ander woord voor stoel. Met een zetel wordt meestal een van de 150 (blauwe) stoelen in de Tweede Kamer bedoeld.

Hoeveel zetels worden er na de verkiezingen in de Tweede Kamer verdeeld?

1. 75
2. 76
3. 150
4. 200

Het formatieproces...

Nadat alle leden van de Tweede Kamer de zetels hebben ingenomen begint het formatieproces. Deze verloopt altijd via de volgende vier stappen:

1. Verkenning
2. Informatie
3. Formatie 
4. Start nieuwe kabinet

formatieproces

Het proces waarbij een nieuw kabinet gevormd wordt. 

kabinet

Het dagelijks bestuur van Nederland. Bestaat uit de ministers en staatssecretarsissen.

Zet de stappen in het formatieproces in de juiste volgorde.

1

2

3

4

De verkenning

De informatie

De formatie

Start nieuwe kabinet

1. Verkenning

De voorzitter van de Tweede Kamer spreekt de dag na de verkiezingen met de beoogde fractievoorzitters. In deze bespreking wijzen ze een verkenner aan, die gaat in gesprek met alle fractievoorzitters om te kijken welke fracties samen een coalitie kunnen vormen.

Er komt ook een debat over de verkiezingsuitslag.

coalitie

Partijen die met elkaar samenwerken in het kabinet. Meestal hebben zij de meerderheid (75+1 zetels) in de Tweede Kamer.

Wat gebeurt er tijdens de verkennende fase?

1. De verkiezingsuitslag wordt bekend gemaakt.
2. De koning beëdigd de ministers.
3. De formateur bespreekt het regeerakkoord.
4. De voorzitter van de Tweede Kamer spreekt met de fractievoorzitters.

Wat gebeurt er niet tijdens de verkennende fase?

1. De voorzitter van de Tweede Kamer gaat in gesprek met de fractievoorzitters over een coalitie.
2. Er komt een debat over de verkiezingsuitslag.
3. De formateur bespreekt het regeerakkoord.
4. De fractievoorzitters gaan met elkaar in gesprek.

Leg uit wat er gebeurt tijdens de verkennende fase.

In de verkennende fase komt er een debat over de verkiezingsuitslag. De Tweede Kamer benoemt een informateur die gaat kijken welke partijen een coalitie kunnen vormen.

2. Informatie

Na het debat schrijft de Tweede Kamer een informatieopdracht en benoemt een informateur. De informateur onderzoekt welke partijen een nieuw kabinet kunnen vormen. 

• Daarin moet hij zich houden aan de informatieopdracht van de Tweede Kamer. 
• De informateur onderhandelt ook over de inhoud van het regeerakkoord met de partijen die een kabinet gaan vormen. 
• Stelt een regeerakkoord op, waarin de belangrijkste plannen en doelen van het nieuwe kabinet staan. 

informatieopdracht

Opdracht van de Tweede Kamer aan de informateur om te onderzoeken welke fracties met elkaar willen samenwerken in een nieuw kabinet.

informateur

De persoon die de informatieopdracht van de Tweede Kamer heeft gekregen. Hij/zij onderzoekt welke partijen met elkaar willen samenwerken in een nieuw kabinet. 

regeerakkoord

Een document waarin de plannen en doelen van het kabinet voor de komende vier jaar staan. 

Wat gebeurt er tijdens de informatie fase?

1. De Tweede Kamer benoemt een informateur.
2. De koning beëdigd de ministers.
3. De formateur bespreekt het regeerakkoord.
4. De voorzitter van de Tweede Kamer spreekt met de fractievoorzitters.

Wat gebeurt er niet tijdens de informatie fase?

1. De Tweede Kamer benoemt een informateur.
2. De informateur onderhandeld over de inhoud van het regeerakkoord.
3. De informateur stelt het regeerakkoord op.
4. De formateur gaat op zoek naar ministers.

Leg uit wat er gebeurt tijdens de informatie fase?

In de informatie fase gaat de informateur kijken welke partijen met elkaar willen samenwerken en stelt een regeerakkoord op.

Het regeerakkoord...

In het regeerakkoord staan de belangrijkste doelen van het nieuwe kabinet. Aan deze doelen gaan ze de komende vier jaar werken.

Zo kunnen ze bijvoorbeeld afspreken om de kinderopvang gratis te maken of het onderwijs te verbeteren. 

regeerakkoord

Een document waarin de plannen en doelen van het kabinet voor de komende vier jaar staan. 

Wat staat er in het regeerakkoord?

1. Hoeveel zetels elke partij krijgt in de Tweede Kamer.
2. Op welke manier de koning de ministers beëdigd.
3. De belangrijkste doelen van het kabinet.
4. Dat de voorzitter van de Tweede Kamer akkoord is met de regering.

3. Formatie

Als de informateur zijn werk heeft afgerond, gaat hij terug naar de Tweede Kamer. Hij stelt voor een formateur te benoemen. Deze formateur stelt het kabinet samen. Meestal wordt de formateur de nieuwe minister-president. Hij/zij verdeeld de ministersposten. Daarna zoekt hij mensen die namens de coalitiepartijen minister of staatssecretaris kunnen worden.

informateur

Persoon die de informatieopdracht van de Tweede Kamer heeft gekregen. Hij/zij onderzoekt welke partijen met elkaar willen samenwerken in een nieuw kabinet. 

formateur

Persoon die het nieuwe kabinet samenstelt. Hij/zij wordt meestal de nieuwe minister-president. Ook onderzoekt hij/zij wie ministers en staatssecretarissen worden.

minister-president

Hij/zij is de leider van het kabinet en is minister van Algemene Zaken. Is de voorzitter van de ministerraad en vertegenwoordigd ons land in het buitenland. 

minister

Persoon die in het kabinet verantwoordelijk is voor een deel van de overheid. Bijvoorbeeld: justitie, zorg, onderwijs, migratie, sociale zaken, werkgelegenheid, etc.

staatssecretaris

Een soort assistent-minister die verantwoordelijk is voor een deel van de taken van een minister.

Wat gebeurt er tijdens de formatie fase?

1. Dan debatteren de Tweede Kamerleden over de verkiezingsuitslag.
2. De formateur gaat op zoek naar ministers in de oppositiepartijen.
3. De formateur beëdigd de nieuwe ministers.
4. De formateur gaat op zoek naar ministers in de coalitiepartijen.

Wat gebeurt er niet tijdens de formatie fase?

1. De formateur informeert welke partijen samen willen werken.
2. De formateur is meestal de nieuwe minister-president.
3. De formateur stelt het nieuwe kabinet samen.
4. De formateur gaat op zoek naar ministers in de coalitiepartijen.

Wat gebeurt er tijdens de formatie fase?

In de formatie fase gaat de formateur, meestal de nieuwe minister-president, kijken welke mensen minister kunnen/willen worden. Hij verdeeld de posten.

4. Start kabinet

Als de taak van de formateur klaar is, komt het nieuwe kabinet bij elkaar voor een overleg. Dit heet het constituerend beraad. Hierbij verklaren de ministers het eens te zijn met het regeerakkoord. Hierna beëdigd de koning de ministers en staatssecretarissen.

De regeringsverklaring (of regeerakkoord) wordt besproken met de Tweede Kamer. 

formateur

Persoon die het nieuwe kabinet samenstelt. Hij/zij wordt meestal de nieuwe minister-president. Ook onderzoekt hij/zij wie de ministers en staatssecretarissen worden. 

constituerend beraad

Eerste vergadering van een nieuw kabinet. Hierin verklaren de ministers en staatssecretarissen dat ze het eens zijn met het regeerakkoord. 

beëdigen

Ministers en staatssecretarissen leggen een officiële eed af tegenover de koning, waardoor zij in functie treden (dus de baan krijgen).

Wat gebeurt er tijdens de formatie fase?

1. Dan debatteren de Tweede Kamerleden over de verkiezingsuitslag.
2. De koning beëdigd de nieuwe ministers.
3. De formateur beëdigd de nieuwe ministers.
4. De informateur onderzoekt welke partijen willen samenwerken.

Wat gebeurt er niet tijdens de formatie fase?

1. Het nieuwe kabinet heeft een constituerend beraad.
2. De koning beëdigd de nieuwe ministers.
3. Het regeerakkoord wordt besproken met de Eerste Kamer.
4. De regering gaat met elkaar op de foto.

Leg uit wat er gebeurt tijdens de start kabinet fase?

In de start kabinet fase kijkt de formateur of alle ministers het eens zijn met het regeerakkoord. De koning beëdigd de nieuwe ministers en gaat met ze op de foto.

Het beëdigen van het nieuwe kabinet

De koning (Willem-Alexander) beëdigd het nieuwe kabinet. 

De minister-president. De voorzitter van alle ministers. 

Alle ministers en staatssecretarissen die beëdigd gaan worden door de koning. 

De bordesfoto:

Nadat het nieuwe kabinet beëdigd is, maken ze samen met de koning een foto op het bordes.

bordes

Dit is een verhoogd platform, meestal met een aantal treden, dat toegang geeft tot een gebouw.  

De bordesfoto:

Koning

Koning Willem-Alexander staat in het midden van de bordesfoto. Hij is het staatshoofd van Nederland.

Minister-president

De minister-president is Mark Rutte. Hij is de leider van het kabinet en minister van Algemene Zaken.

Minister

Dit is Dilan Yesilgöz, zij is minister van justitie en veiligheid.

Minister

Dit is Hanke Bruins Slot, zij is minister van binnenlandse zaken en koninkrijkrelaties.

Minister

Minister Rob Jetten, hij is minister voor klimaat en energie.

Minister

Dit is Franc Weerwind, hij is de minister voor rechtsbescherming.

Minister

Dit is Wobke Hoekstra. Hij is de minister van buitenlandse zaken. En vice-president.

Minister

Dit is Liesje Schreinemacher, zij is de minister voor buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking.

Minister

Dit is de minister voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Prof. Robbert Dijkgraaf.

Minister

Dit is minister Ernst Kuijpers, hij is de minister voor volksgezondheid, welzijn en sport. 

Minister

Dit is Franc Weerwind, hij is de minister voor rechtsbescherming.

Zet de gebeurtenissen in de juiste volgorde.

De verkiezingsuitslag wordt bekend gemaakt.

Nederlanders van 18 jaar en ouder gaan naar de stembus.

De Tweede Kamer benoemt een formateur.

Koning Willem-Alexander beëdigd nieuwe ministers.

Partijen onderhandelen over welke partijen in het kabinet komen.

De Tweede Kamer benoemt een informateur.

Ministers gaan samen met de koning op de foto.

Wat doet de koning?

Koning Willem-Alexander is het staatshoofd van Nederland. Door de constitutionele monarchie heeft hij geen macht, maar hij is wel een officieel lid van de regering. 

staatshoofd

Persoon die het hoogste gezag in een land vertegenwoordigd. 

regering

Bestaat uit de koning en alle ministers samen.

Taken van de koning

De koning heeft wel een aantal belangrijke taken:

1. een handtekening zetten onder alle wetten (mag niet weigeren!)
   
2. wekelijks overleg met de minister-president
   
3. Nederland vertegenwoordigen in het buitenland
   
4. ministers en staatssecretarissen beëdigen
5. het jaarlijks voorlezen van de troonrede
6. in tijden van nood (bijv. oorlog) mag hij een noodkabinet instellen

troonrede

Rede waarin de koning voorleest wat het kabinet het afgelopen jaar heeft bereikt en welke plannen zij voor het komende jaar hebben. Vindt altijd plaats op de derde dinsdag in september.

Wat is geen taak van de koning?

1. Het voorlezen van de troonrede.
2. Het ondertekenen van nieuwe wetten.
3. Het formeren van een nieuw kabinet.
4. Elke week een gesprek voeren met de minister-president.

Wie is het staatshoofd van Nederland?

1. Koningin Máxima
2. Koning Willem-Alexander
3. De minister-president
4. De fractievoorzitter

Welke taak van de koning vervult Willem-Alexander op de afbeelding?

Noem drie taken van de koning.

1. een handtekening zetten onder alle wetten (mag niet weigeren!)
2. wekelijks overleg met de minister-president
3. Nederland vertegenwoordigen in het buitenland
4. ministers en staatssecretarissen beëdigen
5. het jaarlijks voorlezen van de troonrede

in tijden van nood (bijv. oorlog) mag hij een noodkabinet instellen

Begrippen uit deze les

• minister
• regering/kabinet
• regeerakkoord
• minister-president
• staatshoofd

• zetel
• formatieproces
• coalitie
• informatieopdracht
• informateur
• formateur
• staatssecretaris 
• constituerend beraad
• beëdigd

Wat betekent het begrip?
minister-president

1. Persoon die in het kabinet verantwoordelijk is voor een deel van de overheid.
2. Assistent-minister die verantwoordelijk is voor een deel van de taken.
3. Leider van het kabinet.
4. Persoon die het hoogste gezag heeft in een land.

Wat betekent het begrip?
minister

1. Persoon die in het kabinet verantwoordelijk is voor een deel van de overheid.
2. Assistent-minister die verantwoordelijk is voor een deel van de taken.
3. Leider van het kabinet.
4. Persoon die het hoogste gezag heeft in een land.

Wat betekent het begrip?
staatshoofd

1. Persoon die in het kabinet verantwoordelijk is voor een deel van de overheid.
2. Assistent-minister die verantwoordelijk is voor een deel van de taken.
3. Leider van het kabinet.
4. Persoon die het hoogste gezag heeft in een land.

Wat betekent het begrip?
regering

1. Koning en ministers
2. Ministers en staatssecretarissen
3. Koning en staatssecretarissen
4. Alleen de koning

Wat betekent het begrip?
kabinet

1. Alleen de koning
2. Koning en staatssecretarissen
3. Ministers en staatssecretarissen
4. Koning en ministers

Wat betekent het begrip?
regeerakkoord

1. Opdracht van de Tweede Kamer om een regering te vormen.
2. Document waarin staat wie de ministers worden.
3. Opdracht van de Tweede Kamer om ministers te benoemen.
4. Document waarin de belangrijkste doelen van het nieuwe kabinet staan.

Maak de goede combinaties tussen het begrip en de betekenis.

Staatshoofd

minister-president

minister

regering

kabinet

regeerakkoord

Persoon met het hoogste gezag in een land.

Persoon die het hoofd van het kabinet is.

Persoon die verantwoordelijk is voor een deel van de overheid.

koning en ministers

ministers en staatssecretarissen

dagelijks bestuur van Nederland

Document met belangrijkste doelen van het kabinet.

Wat is het verschil tussen het kabinet en de regering?

1. In de regering zit de koning, in het kabinet niet.
2. In het kabinet zit de koning, in de regering niet.
3. In de regering zitten staatssecretarissen, in het kabinet niet.
4. In het kabinet zitten staatssecretarissen, in de regering niet.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

Stel 1 vraag over de lesstof die je niet goed hebt begrepen.