1.4 Landbouwrevolutie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Programma

Terugblik jager/verzamelaars - Placemat

Landbouwrevolutie

Video: Hunebedden

Zou je liever leven als jager of boer?

Opdrachten

Quizlet

Opdracht

• Elk groepje van drie leerlingen krijgt een vel papier, met in het midden een rechthoek. Vanuit de hoeken van de rechthoek trekken de leerlingen naar de hoeken van het blad. Op die manier ontstaan er nog vier vakken, voor elk groepslid één
• Er worden drie vragen gesteld. Die schrijf je eerst zelf op. Daarna overleg je en schrijf je een gezamenlijk antwoord op in het rechthoek. 
• Na elke vraag een klassikale bespreking

Vragen

1. Welke soorten bronnen bestaan er in de geschiedenis?
2. Noem bij elke genoemde soort bron een voorbeeld.
3. Op welke wijze leefden jagers en verzamelaars?

Leerdoelen

• Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen wat de landbouwsamenleving is.
• Aan het eind van deze les kun je gevolgen van de landbouwrevolutie benoemen.

De landbouw (agrarische) revolutie

• Revolutie: een ingrijpende verandering
• De jagers-verzamelaarssamenleving veranderde langzaam in een landbouwsamenleving met een bloeiende economie.

Boeren in Nederland

• Zuid-Limburg: bandkeramiekers (tot 4400 v. Chr)

• Noord-Nederland: trechterbekercultuur (rond 3500 v. Chr.)

• Vanaf 3000 v. Chr. zijn er in Nederland geen jager-verzamelaars meer

Bandkeramiek

Voordelen van landbouw

Nadelen van landbouw

Veel continuïteit

Meer beroepen mogelijk

meer bezit mogelijk

harder werk

groter risico

grotere opbrengst

groter risico op besmettelijke ziektes

sociale ongelijkheid

Leerdoelen

• Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen wat de landbouwsamenleving is.
• Aan het eind van deze les kun je gevolgen van de landbouwrevolutie benoemen.

Video

Waarom past deze video bij het kenmerkende aspect:

het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen

Waarom past deze video bij het kenmerkende aspect: het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen

Gevolgen I

1. Mensen gingen op vaste plaatsen wonen -> verzorging van gewassen en vee.

2. Een bevolkingsgroei -> ontstaan van dorpen.

Gevolgen II

3. Aanzet tot nieuwe uitvindingen (trekhak / ploeg / wiel / aardewerk / maalstenen)

4. aanzet tot nieuwe technieken (weven / potten bakken / polijsten van steen)

https:

Aan de slag 

• Zou je liever als je jager/verzamelaar of als boer willen leven? 
• Vul de verschillen tussen het manier van leven in als jager/verzamelaar en boer.
• Op welke kenmerken kun je de twee soorten groepen indelen?
• Eerder klaar?
• Lezen bladzijde 16 t/m 18 
• Werkboek: Maken: Maken 1.4 opdrachten: alles behalve 15
  
• - Arceren 1.4
  
• - Doelenlijst 

quizlet.com

Einde

Aan de slag

• Lezen bladzijde 18 t/m 21 van je leerboek
• Werkboek: Maken: opdracht 1 t/m 5

Wat betekent een revolutie

1. Snelle verandering
2. Ander woord voor evolutie
3. Langzame verandering
4. Grote verandering

Hoe kan ik aan de afbeelding zien dat de hunebedden ná landbouwrevolutie zijn gemaakt?

1. De grote stenen kwamen hier pas tijdens de landbouwrevolutie.
2. Er woonden hier te weinig mensen om samen de hunebedden te maken.
3. Er wordt gebruik gemaakt van dieren.
4. Voor de landbouwrevolutie werden er geen mensen begraven

Leg uit hoe de landbouw is ontstaan

Landbouw in Nederland

• Graven worden steeds uitgebreider: grafheuvels en hunebedden
  
  
• Doden kregen bezittingen mee: vermoedelijk geloven in een  hiernamaals
• De hunebedden waren indrukwekkende monumenten om hun voorouders te eren.

Leg uit hoe de landbouw zich verspreidde naar en in Nederland?

Jagers en Verzamelaars

• Samenleven was gemakkelijk. 
• Weinig mensen om rekening mee te houden. 
• Als er een ruzie was kon de groep besluiten uit elkaar te gaan.  

Boerensamenleving

• Samenleven was ingewikkelder.  
• Meer mensen om rekening mee te houden.  
• Meer redenen voor jaloezie en ruzie.  
• Veel afspraken met elkaar maken. 
• Bezit beschermen tegen aanvallers.  

Primaire bron

Jager-verzamelaars

Cultuur

Historie

Bestaansmiddel

Ideeën van mensen en hoe ze dit uiten

Wat mensen doen om van te leven

Komt uit de tijd die je bestudeert

Tijd van geschreven bronnen

Leven in groepen van 25-40 personen

Wat zijn nomaden?

1. Mensen die van de jacht leven
2. Mensen zonder een vaste woonplek
3. Mensen die hun eigen eten verbouwen
4. Mensen die in een dorp of stad wonen

De ontdekking van de landbouw is ook wel een revolutie, wat is dat?

1. Een grote verandering
2. Een kleine verandering
3. Een snelle verandering
4. Geen verandering

Een grote verandering van de jagers en verzamelaars naar de landbouwsamenleving was...

1. Ze werden nomaden
2. Ze verbleven op één plek

Wat is de agrarische revolutie?

1. De overgang van jagen naar boeren
2. De overgang van verzamelen naar jagen
3. De overgang van boeren naar steden
4. De overgang van boeren naar verzamelen

opdracht:

Noteer de volgende begrippen in je schrift. Je krijgt zometeen een filmpje te zien waarin al deze begrippen worden uitgelegd. Noteer in je eigen woorden de uitleg achter de begrippen. Je krijgt het filmpje 2x te zien.

1. continuïteit

2. landbouw

3. akkerbouw

4. veeteelt

5. landbouwrevolutie

6. revolutie

7. landbouwsamenleving

8. zelfvoorzienend

Bespreken opdracht

1. continuïteit: als iets niet of bijna niet verandert

2. landbouw: akkerbouw en veeteelt

3. akkerbouw: plantaardig voedsel verbouwen

4. veeteelt: fokken en houden van tamme dieren

5. landbouwrevolutie: de overgang van jagen verzamelen naar landbouw (boer).

6. revolutie : een grote verandering die het leven van de mensen voorgoed veranderd. 

7. landbouwsamenleving: samenleving waarin mensen in dorpen leven van landbouw

8. zelfvoorzienend: vrijwel alles wat nodig is om te leven, verbouwen en produceren de mensen op de plaats waar zij wonen.