'De kraamkamer van de beschaving': ontstaan van steden en het schrift
Slide 8 - Diapositive
Ok, landbouw... Welke 'optelsom' is juist over landbouw?
A
akkerbouw + landbouw = veeteelt
B
landbouw + veeteelt = akkerbouw
C
veeteelt + akkerbouw = landbouw
Slide 9 - Quiz
Leg uit waarom de landbouw niet in de gebieden A en B (in de kaart) ontstond.
Slide 10 - Question ouverte
Landbouwrevolutie
Revolutie betekent verandering
Jager-verzamelaars worden boer
De landbouwrevolutie duurde meer dan 1000 jaar: niet iedereen werd tegelijk boer
Landbouw bestaat uit: akkerbouw en veeteelt
Slide 11 - Diapositive
Slide 12 - Diapositive
Grote en belangrijke verandering
99% van de geschiedenis van de mens, heeft de mens geleefd als jager-verzamelaars
Slide 13 - Diapositive
Welke middelen van bestaan hadden de mensen vóór de Landbouwrevolutie?
A
Jagen en verzamelen
B
Jagen, verzamelen, akkerbouw en veeteelt
C
Akkerbouw en veeteelt
D
Verzamelen, akkerbouw en veeteelt
Slide 14 - Quiz
Welke middelen van bestaan hadden de mensen tijdens de Landbouwrevolutie?
A
Jagen en verzamelen
B
Jagen, verzamelen, akkerbouw en veeteelt
C
Akkerbouw en veeteelt
D
Verzamelen, akkerbouw en veeteelt
Slide 15 - Quiz
Gevolgen van de landbouwrevolutie
Mensen stoppen te leven als nomaden
Het ontstaan van de eerste steden:
landbouwsamenleving
Mensen krijgen meer bezittingen
Er ontstaat meer ongelijkheid: de één heeft meer bezittingen dan een ander.
Slide 16 - Diapositive
Stad in het Midden-Oosten, omstreeks 9000 v. Chr.
Slide 17 - Diapositive
Door het verschil in bezittingen nam ook de kans op oorlog tussen stammen toe.
Slide 18 - Diapositive
Boeren in Europa
Pas laat: het was niet nodig, er was voldoende voedsel te vinden.
Eerste boeren in Nederland: Zuid-Limburg rond 5300 v. Chr.
Tóch landbouw in Europa: mensen verhuizen uit gebieden waar gebrek aan landbouwgrond is en komen hier terecht
Slide 19 - Diapositive
Boeren in Nederland
Zuid-Limburg: bandkeramiekers (tot 4400 v. Chr)
Noord-Nederland: trechterbekercultuur (rond 3500 v. Chr.)
Vanaf 3000 v. Chr. zijn er in Nederland geen jager-verzamelaars meer
Slide 20 - Diapositive
Bandkeramiek
Slide 21 - Diapositive
Trechterbekercultuur
Slide 22 - Diapositive
Veel resten van de boerderijen uit de Steentijd hebben archeologen niet kunnen terugvinden. Toch zijn er aanwijzingen dát er huizen waren.
Hoe kun je dat in de afbeelding zien?
A
Je ziet nog duidelijk de muren die van aarde zijn gemaakt. De eerste woningen hadden zulke muren.
B
De rode stippen komen door de verf die in de Steentijd gebruikt is.
C
De donkere rondjes zijn de plekken waar eens de palen van de woning hebben gestaan.
D
De vloer is helemaal glad, net zoals wij dat tegenwoordig in ons huis hebben.
Slide 23 - Quiz
Slide 24 - Diapositive
Slide 25 - Diapositive
Indeling van 'onze' prehistorie
Slide 26 - Diapositive
Neolithische bouwerken
Overblijfselen uit de nieuwe steentijd (neolithicum)
Slide 27 - Diapositive
0
Slide 28 - Vidéo
Slide 29 - Diapositive
Dood en begraven
Graven worden steeds uitgebreider: grafheuvels en hunebedden
Zowel begraven als cremeren: urnenvelden
Doden kregen bezittingen mee: vermoedelijk geloven in leven na de dood
Slide 30 - Diapositive
Slide 31 - Diapositive
Hoe kan ik aan de afbeelding zien dat de hunebedden ná landbouwrevolutie zijn gemaakt?
A
De grote stenen kwamen hier pas tijdens de landbouwrevolutie.
B
Er woonden hier te weinig mensen om samen de hunebedden te maken.
C
Er wordt gebruik gemaakt van dieren.
D
Voor de landbouwrevolutie werden er geen mensen begraven
Slide 32 - Quiz
Bedenk nóg een reden waarom de hunebedden pas ná de landbouwrevolutie werden gemaakt.
Slide 33 - Question ouverte
De Man van Tollund
Op 6 mei 1950, toen de familie Højgaard in het veen turf aan het steken was, werd de man gevonden. Eerst dacht men dat het een verdwenen jongeman was, dus de politie werd erbij gehaald. De politie schakelde een archeoloog in die na onderzoek vaststelde dat het lichaam al 2300-2400 jaar oud was.
Slide 34 - Diapositive
Wie is de Man van Tollund?
De Man van Tollund is omstreeks 350 v.Chr. om het leven gekomen. Hij was toen waarschijnlijk ongeveer 30-40 jaar oud.
Slide 35 - Diapositive
Moord...?
Slide 36 - Diapositive
Slide 37 - Diapositive
Van offering tot vondst
Slide 38 - Diapositive
Reconstructie
Slide 39 - Diapositive
Waarom zouden mensen offeren?
Slide 40 - Carte mentale
Begrippen uit deze les
middelen van bestaan
klimaatsverandering
landbouwrevolutie
landbouwsamenleving
bandkeramiekers
trechterbekercultuur
hunebedden
Slide 41 - Diapositive
Personen uit deze les
Man van Tollund
Slide 42 - Diapositive
Jaartallen uit deze les
10.000 v. Chr.: klimaatsverandering
9000 v. Chr.: ontstaan van de landbouw in het Midden-Oosten
5300 v. Chr.: landbouw in Zuid-Limburg
tot 4400 v. Chr: bandkeramiekers
3500 v. Chr.: trechterbekercultuur
3000 v. Chr.: geen jager-verzamelaars meer in Nederland
Slide 43 - Diapositive
Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd
Slide 44 - Question ouverte
Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen.