H5 Het Britse Rijk: sociaal-economische ontwikkelingen in het thuisland (1750-1900)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Wat gaan we doen?

• Terugblik vorige les
• Leerdoelen deze les
• Theorie 
• Instructiefilmpjes Jortgeschiedenis
• Aan de slag
  

Wat is handelskapitalisme?

1. Handel drijven
2. Handel drijven met als doel de wereld veroveren
3. Handel drijven met als doel geld verdienen
4. Handel drijven met als doel winst maken

Wie beschermde de Britse belangen op de zeeën?

1. EIC
2. VOC
3. Royal Navy
4. Royal Airforce

Welk recht had de EIC?

1. Recht om geweld te gebruiken
2. Recht om gebieden te veroveren
3. Recht om grondstoffen te veroveren
4. Recht om de handel te beschermen

De Britse politieke bemoeienis veranderde in de loop van de tijd in Brits-India. Noem de drie vormen van bestuur in chronologische volgorde die de Britten toepasten in India.

-In het begin van de 17e eeuw vooral gericht op handel. Oprichting factorijen die de Britten bestuurden maar verder was er geen politieke bemoeienis in het binnenland.

-Na het verdrag van Allahabad (1765) krijgen de Britten (de EIC) meer lokale politieke invloed, ze gaan bijvoorbeeld belastingen heffen. Ze voeren een indirect bestuur waarbij lokale vorsten uit naam van de Britten het gebied besturen.

-Na de grote opstand in 1857 besloot Groot-Brittannië om deels een direct bestuur in te stellen waarna India onder het Britse Rijk viel en onder leiding van koningin Victoria stond. De meeste deelstaten bleven onder het indirecte bestuur vallen.

Wat vonden de Britten hun taak in de Britse kolonies?

1. Zorgen dat iedereen Engels sprak en kon lezen
2. Zorgen dat iedereen zich Brits voelde
3. Zorgen dat de Britse kolonies zich onderwierpen
4. Zorgen dat de wereld naar Brits model werd gevormd

Welk begrip past het beste bij deze afbeelding?

1. imperialisme
2. nationalisme
3. white man's burden
4. industrialisatie

Wat is de White Man's Burden?

1. Grondstoffen verzamelen en producten ervan maken
2. Alle mensen bekeren tot het christendom
3. Overal democratie brengen
4. Mensen beschaven tot het niveau van Europeanen

Wat is geen oorzaak van het ontstaan van Modern Imperialisme?

1. Grote vraag naar grondstoffen
2. Nationalisme
3. Westerse superioriteit
4. Racisme

1765

1857

1885

1900

De Britten heersen over een kwart van de wereldbevolking

Verdrag van Allahabad 

Grote Indiase Opstand

Oprichting Indian National Congress

Het Britse Rijk legde veel transportwegen aan in India. Aanvankelijk waren dit kanalen, later werden dit voornamelijk spoorwegen.
Geef aan dat het aanleggen van deze infrastructuur gezien kan worden als een oorzaak én als een gevolg van het modern imperialisme.

Paragraaf 1

Amerikaanse kolonies 

(1585-1833)

Paragraaf 2

India en het Britse Rijk

(1765-1885)

Paragraaf 3

Sociaaleconomische ontwikkelingen in het thuisland

(1750-1900)

HET BRITSE RIJK 

Sociaal-economische ontwikkelingen in het thuisland (1750-1900)

KA De industriële revolutie die in de westerse samenleving de basis legde voor een industriële samenleving (19e eeuw, tijdvak 8)

KA Discussies over de 'sociale kwestie'

 (19e eeuw, tijdvak 8)

KA Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het politiek proces (19e eeuw, tijdvak 8)

KA De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie (19e eeuw, tijdvak 8)

KA De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme

 (19e eeuw, tijdvak 8)

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven op welke manieren de koloniën hebben bijgedragen aan de industriële en economische ontwikkeling van GB ;
• Je kunt uitleggen welke sociale ontwikkelingen in GB plaatsvonden als gevolg van de industrialisering;
• je kunt aangeven hoe het Britse Rijk aan het einde van de 19e eeuw een sterke positie in de wereld verwierf. 

De industriële revolutie die in de westerse samenleving de basis legde voor een industriële samenleving

In welk land begon de Industriële revolutie?

1. Frankrijk
2. Engeland
3. Nederland
4. Duitsland

Wat is een van de belangrijkste uitvindingen van de revolutie?

1. stoommachine
2. ploeg
3. straatverlichting
4. dienstensector

Noem twee gevolgen van de Industriële Revolutie in Groot-Brittannië

Sociale gevolgen van de Industriële Revolutie voor Engeland:

• Industrialisatie en urbanisatie
• Explosieve bevolkingsgroei
• Kapitalistische klassensamenleving
• Sociale kwestie
• Modern Imperialisme

Wat was geen gevolg van de industrialisatie voor de Britse samenleving?

1. Meer welvaart voor iedereen
2. Ontstaan van nieuwe sociale klassen
3. Ontstaan van liberale markteconomie
4. Ontstaan van industrieel kapitalisme

Economische gevolgen van de koloniën voor Groot-Brittannië:

• Van nationale economie naar mondiale economie
• Van handelskapitalisme naar industrieel kapitalisme
• Van protectionistische handelseconomie naar liberale marktconomie

Het denken van de schotse filosoof Adam Smith met zijn vrije markteconomie is een voorbeeld van:

1. Communisme
2. Mercantilisme
3. Liberalisme
4. Socialisme

Wat is een klassensamenleving? Een samenleving:

1. met sociale lagen
2. met verschillende standen
3. zonder sociale lagen.
4. zonder verschillende standen.

ReformBill - 1832

• In Engeland werd er gestemd via het districtenstelsel 
• Districten waren verdeeld voor IR, daardoor  onbelangrijke regio's veel macht en meeste industriegebieden weinig macht
  
•  Aanpassing in de wet: door andere samenstelling van de districten, gebieden met sterke bevolkingsgroei (industriegebieden) nu meer zetels 
• De ondernemers krijgen hierdoor meer macht, adel & platteland verliezen macht
  

Met welk kenmerkend aspect heeft de Reform Bill te maken?

1. Discussies over de sociale kwestie
2. Opkomst politiek maatschappelijke stromingen
3. Voortschrijdende democratisering
4. Moderne vorm van imperialisme

Syllabus

De industrialisatie leidde tot de vorming van nieuwe sociale klassen. Fabrieksarbeiders leefden en werkten onder slechte omstandigheden in snelgroeiende steden en kwamen in protest. De overheid greep aanvankelijk niet in, maar probeerde vanaf 1833 met de Factory Acts excessen te voorkomen. Mede onder invloed van mensen als Robert Owen wisten arbeiders via vakbonden meer rechten af te dwingen.

Factory Act - 1833

• Het Britse parlement hield zich niet bezig met de sociale kwestie, men vond dat de fabrikanten zelf moesten zorgen voor betere werk- en leefomstandigheden
• Onder druk van protesten van vakbonden en door mensen als Robert Owen kwam er in 1833 toch  een Factory Act. 
•  Hierin werd geregeld dat kinderarbeid, in fabrieken, werd verboden voor kinderen jonger dan 9 jaar en dat kinderen tussen 9-13 jaar beperkt mochten werken.

Robert Owen

• Britse socialistische  fabriekseigenaar die strijdt tegen kinderarbeid en de vorming van vakbonden steunt. 
• In de loop van de 19e eeuw raakt  de arbeidersklasse mede daardoor beter georganiseerd.

Liberalisme

Communisme

Socialisme

Confessionalisme

Sociale kwestie vanuit geloof oplossen

Adam Smith

Karl Marx

Zo weinig mogelijk bemoeienis van de overheid 

De sociale kwestie zal zichzelf oplossen

Fabrieken moeten van de overheid zijn

Er moet een revolutie komen

Overheid moet sociale wetten maken

Vakbond

Overheid heeft plicht om voor burgers te zorgen

Syllabus

Fabrikanten investeerden ook in winstgevende projecten in de koloniën. Londen werd het financiële hart van de wereld. De eerste wereldtentoonstelling in 1851 liet zien dat Groot- Brittannië de werkplaats van de wereld was.

Na 1870 kreeg de Britse industrie te maken met groeiende concurrentie van de Verenigde Staten en Duitsland. Op zoek naar nieuwe markten breidden de Britten hun wereldrijk aan het einde van de 19e eeuw nog verder uit. Rond 1900 heerste Groot-Brittannië over een kwart van de wereldbevolking.

Crystal Palace

Wereldtentoonstelling:

Als tentoonstellingsruimte liet prins Albert een glazen gebouw ontwerpen dat zo groot en indrukwekkend was dat het de naam Crystal Palace kreeg, het kristallen paleis.

Wat zie je?

Generaal Wellington (voorgrond) is in Londen om zijn petekind prins Arthur een cadeautje te brengen. Arthur zit in de armen van zijn moeder, de Britse koningin Victoria. Haar man prins Albert is een beetje afgeleid, hij kijkt naar het grote glazen gebouw op de achtergrond. Daar wordt vandaag de eerste Wereldtentoonstelling geopend.

Wereldtentoonstelling:

Prins Albert wilde laten zien waartoe Groot-Brittannië en haar koloniën op technologisch en industrieel gebied in staat waren. Op de wereldtentoonstelling mochten Europese mogendheden voorbeelden van hun cultuur en wetenschap tentoonstellen.

Voor prins Albert was het heel belangrijk om de vooruitgang in de wereld te laten zien, maar de Wereldtentoonstelling moest de bezoekers ook duidelijk maken dat het Britse Rijk de meest vooruitstrevende, rijkste en machtigste mogendheid van de wereld was.

1851

Aan de slag

• Lees Sociaal-economische ontwikkelingen in het thuisland (blz. 18 t/m 20)
• Maak de opdrachten 1 t/m 7

• Oefenen voor het examen: lees en maak de opdrachten 8 t/m 13