1.3 (2023) Sociaal-economische ontwikkelingen in het thuisland (1750-1900)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Hoofdvraag

Welke rol speelden de koloniën in sociaal-economische ontwikkelingen in Groot-Brittannië (1750-1900)?

Leerdoelen deelcontext 3: Je kunt:  

1. Beschrijven op welke drie manieren de koloniën hebben bijgedragen aan de industriële en economische ontwikkeling van Groot-Brittannië; 
   
2. Beschrijven hoe in het Britse Rijk een liberale markteconomie tot stand kwam; 
   
3. Uitleggen welke sociale ontwikkelingen in Groot-Brittannië plaatsvonden als gevolg van de industrialisering; 
   
4. Beschrijven hoe het Britse Rijk aan het einde van de 19e eeuw een sterke positie in de wereld verwierf; 
5.  En beheers je de volgende KA’s: 31,32,33,35,36 

Kenmerkende aspecten

• De industriële revolutie die in de westerse wereld de basis legde voor een industriële samenleving
  
• Discussies over de ‘sociale kwestie’ 
• De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie
• Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het politieke proces 
• De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme

Bevolkingsgroei

Bevolkingsgroei, oorzaken:

1. Verbeteringen in de landbouw > voedelsoverschot
2.  Betere ziektebestrijding bijv. inentingen 

Bevolkingsgroei, gevolgen:

1. Voldoende (goedkope) arbeiders, trek naar de stad
2. Meer vraag naar producten (afzetmarkt)

De bevolkingsgroei stimuleert de Industrialisatie. 

Industrialisatie stimuleert trouwens ook verdere bevolkingsgroei.

Industriële revolutie

GB industrialiseerde sneller dan andere landen door:

• Economische winst door gebruiken van kolonies 
• Industriële revolutie die in Engeland begon - uitvindingen

3 manieren waarop de kolonies de industrialistatie in GB gestimuleerd hebben:

1. De plantages waren belangrijke leveranciers van grondstoffen/ gewassen, zoals katoen. 

2. Ondernemers investeerden de winsten uit de koloniën weer in Groot-Brittannië. Ze bouwden fabrieken en legden (spoor)wegen aan in GB.

3.  kolonies als afzetmarkt voor eindproducten die in Groot-Brittannië werden gemaakt (vooral katoenindustrie).

Leerdoelen deelcontext 3: Je kunt:  

1. Beschrijven op welke drie manieren de koloniën hebben bijgedragen aan de industriële en economische ontwikkeling van Groot-Brittannië; 
   
2. Beschrijven hoe in het Britse Rijk een liberale markteconomie tot stand kwam; 
   
3. Uitleggen welke sociale ontwikkelingen in Groot-Brittannië plaatsvonden als gevolg van de industrialisering; 
   
4. Beschrijven hoe het Britse Rijk aan het einde van de 19e eeuw een sterke positie in de wereld verwierf; 
5.  En beheers je de volgende KA’s: 31,32,33,35,36 

In Britse rijk onstaat een liberale economie

• Britse economie werd vatbaar voor wereldwijde ontwikkelingen! 
• Van handelskapitalisme naar industrieel kapitalisme.
• rol overheid verandert: van "eigen markt beschermen" naar teruggetrokken overheid. 
• rol overheid blijft: (militair) beschermen van de overzeese handel.

Leerdoelen deelcontext 3: Je kunt:  

1. Beschrijven op welke drie manieren de koloniën hebben bijgedragen aan de industriële en economische ontwikkeling van Groot-Brittannië; 
   
2. Beschrijven hoe in het Britse Rijk een liberale markteconomie tot stand kwam; 
   
3. Uitleggen welke sociale ontwikkelingen in Groot-Brittannië plaatsvonden als gevolg van de industrialisering; 
   
4. Beschrijven hoe het Britse Rijk aan het einde van de 19e eeuw een sterke positie in de wereld verwierf; 

sociale ontwikkelingen

• van een standenmaatschappij (geboorte bepaalt je plaats) naar een klassenmaatschappij (geld bepaalt je plaats).
• Nieuwe sociale klassen:  industriële ondernemers & fabrieksarbeiders
• Door de slechte omstandigheden kwamen de arbeiders in opstand.  
• Arbeiders  > vakbonden 
  

sociaal-econ. ontwikkelingen

• Factory Acts van 1833 
• kinderarbeid beperkt: 
• Kinderen tussen 9 en 13 jaar mochten niet meer werken dan 8 uur en niet meer in de nacht, en recht op 2 uur onderwijs per dag.
• Gezondheid, veiligheid arbeiders verbeterd.
• Geringe controle door arbeidsinspectien

sociaal -politieke veranderingen

• Reform Bill van 1832: 
• Oude kiesdistricten werden opnieuw ingedeeld.
• Gevolg: geïndustrialiseerde steden werden beter vertegenwoordigd in het Parlement (Britse Lagerhuis)

Robert Owen

Deze (utopisch) socialistische Britse fabriekseigenaar streed tegen kinderarbeid en steunde de vorming van vakbonden. Hij wilde dat het Britse Parlement de situatie van de arbeiders zou verbeteren. In de loop van de 19e eeuw raakte de arbeidersklasse dan ook beter georganiseerd. Hij bouwde een eigen arbeiderswijk met goede huizen en onderwijs voor de arbeiderskinderen! 

1851: eerste wereldtentoonstelling in Londen

Londen werd de werkplaats van Europa en het financieel hart van de wereld met:

• De grootste haven
• de beste infrastructuur
• Het centrum van het bank- en verzekeringswezen

1851: Crystal Palace - de eerste wereldtentoonstelling , 6 miljoen bezoekers. Aanzien/status voor GB)!

Leerdoelen deelcontext 3: Je kunt:  

1. Beschrijven op welke drie manieren de koloniën hebben bijgedragen aan de industriële en economische ontwikkeling van Groot-Brittannië; 
   
2. Beschrijven hoe in het Britse Rijk een liberale markteconomie tot stand kwam; 
   
3. Uitleggen welke sociale ontwikkelingen in Groot-Brittannië plaatsvonden als gevolg van de industrialisering; 
   
4. Beschrijven hoe het Britse Rijk aan het einde van de 19e eeuw een sterke positie in de wereld verwierf;

Het Britse Rijk als wereldmacht

• Groot-Brittannië groeide uit tot de meest welvarende grootmacht op aarde
• Britse koloniën profiteerden hiervan. Zo staken ondernemers geld in projecten als spoorwegen 
• Na 1870 kwam er echter steeds meer concurrentie van de Verenigde Staten en Duitsland.

Rond 1900 heerste Groot-Brittannië over een kwart van de wereldbevolking.

Leerdoelen deelcontext 3: Je kunt:  

1. Beschrijven op welke drie manieren de koloniën hebben bijgedragen aan de industriële en economische ontwikkeling van Groot-Brittannië; 
   
2. Beschrijven hoe in het Britse Rijk een liberale markteconomie tot stand kwam; 
   
3. Uitleggen welke sociale ontwikkelingen in Groot-Brittannië plaatsvonden als gevolg van de industrialisering; 
   
4. Beschrijven hoe het Britse Rijk aan het einde van de 19e eeuw een sterke positie in de wereld verwierf;