Havo 1 - Les 5: Een machtige staat 2.3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Boek, Chromebook, JdW-map, etui 

PAK JE HUISWERK ER VAST BIJ 

1. Startklaar

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan hun welbevinden. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zijn startklaar: ingelogd in LessonUp, telefoons opgeborgen in het Zakkie, en JdW-map op tafel.

Overzicht Periode 1

• Thema: De Prehistorie
• Benodigde lesmaterialen: JDW map, pen, Chromebook

Week 1	Week 2	Week 3	Week 4	Week 5	Week 6	Week 7	Week 8	Week 9	Week 10	Week 11
Wat is Geschiedenis eigenlijk?	De eerste mensen	Van Kamp naar kamp	De landbouwrevolutie	Machtige staten	SO en PO uitleggen	Priesters en mummies	SO nabespreken	Veenlijken	Herhaling en uitloop	Toetsweek 1

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Boek, Chromebook, JdW-map, etui 

1. Startklaar

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan hun welbevinden. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zijn startklaar: ingelogd in LessonUp, telefoons opgeborgen in het Zakkie, en JdW-map op tafel.

Wat gaan we doen?

1. Excursie Wereldcampus
2. Terugblik Ötzi-opdracht
3. Huiswerk controleren
4.  Uitleg nieuwe stof
5. Aan de slag
6. SO plannen 

*Leerdoelen zijn RTTI geformuleerd (in leerlingentaal).

Uitje Wereldcampus

• Gemeentelijke begraafplaats
• 13:00 met docent verzamelen 
• 16:05 terug met bus
• Indeling en werken in groepjes

Uitje Wereldcampus

Groepsindeling

Huiswerk Check

• Maak de Ötzi-opdracht af

• Lees LB bladzijde 28-29

• Maak WB bladzijde 30 opdracht 1 en 2

Moeilijk? Veel?

Opdracht 1a

Opdracht 1a

Nubië was veroverd door de farao. Door dit soort afbeeldingen zagen de inwoners van Nubië hoe machtig de farao was en wisten ze dat zij hem moesten gehoorzamen..

Nubië was veroverd door de farao. Door dit soort afbeeldingen zagen de inwoners van Nubië hoe machtig de farao was en wisten ze dat zij hem moesten gehoorzamen

Opdracht 1b

Opdracht 1b

In je brief kun je drie van de volgende kenmerken van de tempel beschrijven:

• De tempel is heel groot: ruim dertig meter hoog en ruim zestig meter diep in de rotsen uitgehakt.

• Voor de tempel staan vier enorme beelden van Ramses II; deze zijn ruim twintig meter hoog.

• De tempel is zo gemaakt dat de zon op 21 oktober en 21 februari precies naar binnen schijnt, op de godenbeelden die daar staan.

• Binnen is de tempel versierd met afbeeldingen van Ramses II en goden.

• Binnen is de tempel versierd met afbeeldingen van belangrijke militaire overwinningen van Ramses II.

Uit al deze kenmerken blijkt dat de farao machtig en belangrijk is.

Opdracht 2

Opdracht 2

1. Dankzij de Nijl is er genoeg water voor de landbouw.

2. Hierdoor zijn er grote oogsten.

3. Daarom hoeven niet alle Egyptenaren boer te zijn.

4. Ook Sennedjem is geen boer. Hij is kunstenaar.

5. Voor dat werk krijgt Sennedjem van de farao graan, als ‘salaris’.

6. De farao krijgt dat graan van de boeren, als belasting.

7. De farao gebruikt deze belasting om zijn soldaten en dienaren te belonen.

Wat weten we door de opdracht over het leven van Ötzi?

2. Voorkennis activeren

De docent activeert relevante voorkennis aan de hand van een terugblik-opdracht, waarbij eventueel een beroep op de thuistalen wordt gedaan. Op deze manier biedt de docent een kapstok om nieuwe stof te verbinden aan de eerder geleerde stof en richting te geven aan het verdere verloop van de les. Tegelijkertijd worden hiermee misconcepties van leerlingen zichtbaar gemaakt, waar de docent vervolgens gericht op in kan spelen. 

Ötzi leefde ...

1. In de prehistorie
2. In de moderne tijd
3. ongeveer 5000 voor Christus
4. ongeveer 10.000 jaar voor Christus

7. Formatief handelen

De docent geeft de leerlingen gedurende de les gerichte feedback, feedup en feedforward op de op de inhoud van het werk, de leerstrategie, het gedrag en op zelfsturing. De docent bevraagt willekeurig leerlingen met open vragen. De docent stimuleert kwaliteitsbesef onder leerlingen door bijvoorbeeld leerlingen elkaars werk te laten vergelijken of uitgewerkte voorbeelden te gebruiken, gevolgd door geïnformeerde vervolgstappen.

Ötzi leefde ...

1. Als jager-verzamelaar
2. Op een vaste plek

7. Formatief handelen

De docent geeft de leerlingen gedurende de les gerichte feedback, feedup en feedforward op de op de inhoud van het werk, de leerstrategie, het gedrag en op zelfsturing. De docent bevraagt willekeurig leerlingen met open vragen. De docent stimuleert kwaliteitsbesef onder leerlingen door bijvoorbeeld leerlingen elkaars werk te laten vergelijken of uitgewerkte voorbeelden te gebruiken, gevolgd door geïnformeerde vervolgstappen.

Ötzi is belangrijk omdat...

1. Hij super belangrijk was toen hij leefde
2. We nu veel meer over de Prehistorie weten
3. We nu weten wat mensen toen aten
4. We nu weten wat mensen droegen

7. Formatief handelen

De docent geeft de leerlingen gedurende de les gerichte feedback, feedup en feedforward op de op de inhoud van het werk, de leerstrategie, het gedrag en op zelfsturing. De docent bevraagt willekeurig leerlingen met open vragen. De docent stimuleert kwaliteitsbesef onder leerlingen door bijvoorbeeld leerlingen elkaars werk te laten vergelijken of uitgewerkte voorbeelden te gebruiken, gevolgd door geïnformeerde vervolgstappen.

Leerdoelen

1. R• Je kunt de volgende begrippen omschrijven: irrigatielandbouw, steden, farao, staat, ambtenaren, hiërogliefenschrift. 
   
   
2. T1• Je begrijpt dat Egypte rond 3500 v.Chr. werd verenigd door een farao. 
   
   
3. T2 • Je begrijpt hoe het hiërogliefenschrift helpt bij het besturen van een staat. 
   
   
4. I• Je kunt politieke, sociale, culturele en economische aspecten van het leven in Egypte omschrijven

Hoe heet de grootste rivier in Egypte?

1. de Rijn
2. de Mississippi
3. de Nijl
4. De Tigris

Wat weet jij over het Oude Egypte?

Het oude Egypte

Hoezo ontstond hier een van de eerste wereldrijken?

1. Samenwerking van de steden tussen 3500 en 3000 v. Chr.

2. Twee landen ontstaan (Boven-Egypte in het zuiden en Beneden-Egypte in het noorden)

3. De farao als leider van een staat (Rond 3000 v. Chr. naam de leider van Boven-Egypte de macht over.)

3000 v. Chr. ontstonden een van de eerste wereldrijken.

5000 v. Chr. ontstonden de eerste kleine steden lang de Nijl.

Hoezo ontstond steden langs de Nijl?

1. Verandering van het klimaat én irrigatielandbouw

2. Meer voedsel door het leven aan rivieren (de Nijl)

3. Mensen specialiseren zich in andere werkzaamheden dan akkerbouw (= ambachtslieden)

Leerboek blz. 28 t/m 31

Wat valt je op? Waar liggen alle belangrijke steden in Egypte?

1x per jaar overstroomt de rivier: de Nijl. Er komt dan water op het land. 

Dit zorgt voor modder

De modder van de rivier is goed voor de planten 

Met deze pomp kun je het water makkelijk verspreiden 

Door kanaaltjes te graven, komt het water op meerdere plekken.

Dit heet Irrigatielandbouw

Maar: wie bepaalt hoe het water eerlijk verdeeld wordt?

Wat heeft een goed georganiseerde staat eigenlijk nodig?

Hoe zorg je dat iedereen weet wat de wetten in een land zijn?

Een goed georganiseerde staat

Welke soort van bron is dit?

Het hiërogliefenschrift

Bestaat uit kleine afbeeldingen, om klanken te noteren.

De tekens werden gekerfd in kleitabletten of uitgehakt uit steen.

Ook maakten de Egyptenaren vellen van stengels van de papyrusplant.

Daarop kun je met inkt schrijven.

Maar niet iedereen kon lezen of schrijven!

Wat heeft een goed georganiseerde staat nodig?

1. Mensen in het bestuur (de farao en de ambtenaren)

2. Een schrift (het hiërogliefenschrift)

Leerboek blz. 29-30

Staatsinrichting: Staat

Een land met duidelijke grenzen en een eigen bestuur noemen we staat. Het bestuur staat onder leiding van een staatshoofd (farao).

Wie is dit in Nederland? Wie in Amerika? 

Het bestuur zorgt voor de wetten (regels). In een staat kunnen meerdere volkeren leven. Een volk is een groep van mensen met dezelfde cultuur en taal.

Hiërarchie en sociale verschillen

Hiërarchie in Egypte

In de Egyptische samenleving waren de sociale verschillen groot.

Rijke families in het bestuur = veel rechten

Boeren en ambachtslieden = grootste groep, weinig rechten

Slaven = groep met het minste aanzien, geen rechten

Wie had de meeste macht in Egypte?

Leerboek blz. 22 en 23

De rivier de Nijl

Irrigatielandbouw

Tekst

Tekst

Tekst

Graven en mummies

Egyptenaren waren polytheïstisch

Zij geloofden in meerdere goden!

Het lichaam moest na de dood bewaard blijven!

Men geloofde dat de ziel iedere nacht naar het dodenrijk ging, maar overdag weer terugkeerde naar het lichaam. 

Om het lichaam goed te kunnen bewaren, moest het worden gemummificeerd.

Maar hoe deden zij dat? Kijk eens naar de video!

Leerboek blz. 23 en 24

Instructie