16e en 17e eeuw

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

16e en 17e eeuw

Luther, de 80-jarige oorlog, de Gouden Eeuw. 

Politieke achtergrond

1517 - de 95 stellingen op de kerk in Wittenberg (Luther). 

Grootste bezwaar

Aflatenhandel. 

Luther (en Calvijn) wegbereider voor de hervorming (start Protestantisme). 

Boekdrukkunst (1415) werkte enorm in zijn voordeel. 

Politieke achtergrond

Antwerpen was Europees handelscentrum. 

Gewesten waren erg verschillend, ondanks dezelfde vorst: Karel V. 

Karel V wilde een eenheidsstaat en was streng tegen de hervorming (het protestantisme).  

(De aanloop naar) de Beeldenstorm (1566)

10 augustus 1566 - in Steenvoorde preekt de protestantse vluchteling Sebastiaan Matte. Tijdens deze hagenpreek vliegt de vlam in de pan. Na afloop dringen twintig toehoorders het nabijgelegen klooster in en sloegen daar de religieuze beelden aan puin. 

In de weken daarna werden honderden kerken en heiligdommen vernield door protestanten. 

(De aanloop naar) de Beeldenstorm (1566)

1. In 1555 werd Karel V opgevolgd door zijn zoon Filips II. Filips II liet meteen een hele lading gezagsdragers overkomen om te regeren in zijn afwezigheid. Hierdoor kreeg de adel een stuk minder macht dan onder Karel V. 

2. economische teloorgang - door Spaanse staatsschuld in 1557 hoog rentebeslag op spaarrekeningen en de nijverheid in Antwerpen werd minder. Ten slotte zware winter in 1564 - 1565, grote misoogst. 

De val van Antwerpen

Na de Beeldenstorm, volgt de Tachtigjarige oorlog (1568-1648), waarin de Geuzen tegen de Spanjaarden vechten. 

In 1585 valt Antwerpen in handen van de Spanjaarden. 

Het nieuwe handelscentrum wordt Amsterdam. De economische bloei was enorm, mede ook door de VOC. 

Een nieuwe tijd breekt aan...

Nederland (de  Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden) werd geregeerd door de gegoede burgerij. 

Door de rijkdom (o.a. door de VOC) is er ruimte voor luxe en vermaak - schilderkunst en literatuur. 

Kunst is er voor en door de burgers. 

Literatuur

In de literatuur: Christiaan Huygens, P.C. Hooft, Bredero en Joost van den Vondel.

Voor de opleiding van de grote schrijvers waren nog steeds de rederijkers van grote invloed -  D´Egelantier (Bredero, Hooft, Coster),  Het Wit Lavendel (Vondel)

Volgende les

Hoorcollege: De Renaissance - van Italie naar Nederland + Literatuur in de Gouden Eeuw in Nederland. 

Voor nu: lezen in je historische werk + werken aan je voorbereidende opdracht voor de Historische Leeskring (individueel of in tweetallen uit je groepje).