Anatomie spijsvertering

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

AFPG-A-4  

Voeding en vertering

1. Keelholte
   
2. Strotklepje
   
3. Luchtpijp
   
4. Slokdarm
   
5. Maag
   
6. Lever
   
7. Galblaas
   
8. Twaalfvingerige darm
   
9. Dunne darm
   
10. Dikke darm
    
11. Blinde darm
    
12. Wormvormig aanhangsel
    
13. Endeldarm
    
14. Anus
    
15. Alvleesklier
    
16. Milt

Het doel van de spijvertering

1. Voedsel opnemen en zo klein mogelijk maken (kauwen, snijden, enzymen)
   
2. Opname (=resorptie) van voedingsstoffen in het bloed (in dunne darm)
   
3. Afvoer van onbruikbare stoffen en afvalstoffen met de faeces.

Mondholte

Snijtanden snijden het voedsel in stukken
Kiezen malen het voedsel fijn

De tong mengt het voedsel door elkaar, duwt het onder de kiezen en als het fijn genoeg is (voelen) richting de keelholte om te kunnen slikken

De tong keurt het voedsel (tast, temperatuur, smaak)

Mondholte

In de mondholte wordt speeksel toegevoegd. 

Dit maakt het voedsel waterig en slijmerig zodat je het beter kan doorslikken
Verteren van koolhydraten door amylase, dit is een enzym in het speeksel

Farynx = keelholte

Door de tong wordt het voedsel richting de keelholte geduwd en door te slikken komt het voedsel in de slokdarm terecht

Tijdens het slikken sluit het strottenklepje de luchtpijp af, zodat er geen voedsel in de luchtpijp kan komen.

De huig sluit de neusholte af zodat er geen voedsel in de neusholte kan komen

Door de keelholte gaat ademhalingslucht en voedsel

Slikreflex

Een reflex is een automatische reactie op een prikkel

Fase 1: De tong duwt het voedsel naar de keelholte

Fase 2: De slikreflex

PRIKKEL: het voedsel duwt zachtjes tegen de wand van de keelholte aan

REACTIE: de spieren van de wand van de keelholte spannen aan en duwen het voedsel naar de slokdarm. Tegelijkertijd sluit de huig de neusholte af en het strotklepje de luchtpijp.

Oesophagus = slokdarm

De slokdarm is gelegen achter de luchtpijp en loopt door de borstholte (mediastinum) naar de maag

Transport van voedsel vindt plaats door peristaltiek. Dit is een voortknijpende beweging om het voedsel verder te duwen. 

Ongeveer 30 centimeter lang

Gaster = maag

De maag is peer-vormig

De maag is gelegen links van het midden in de buikholte, onder het middenrif

De maagwand bevat veel spieren om goed het voedsel te kunnen mixen

De maag maakt maagsap

Maagsap

Slijm, dit bedekt en beschermt de maagwand tegen maagzuur en harde en scherpe deeltjes in het voedsel

Zoutzuur, activeert pepsinogeen tot pepsine, tast eiwitten aan zodat pepsine beter werkt, lost harde en scherpe stukjes op, ruimt micro-organismen op (bacteriën)

Proteïnase (pepsine), dit is een eiwitsplitsend enzym. De eiwit vertering begint in de maag

Maagsap

Intrinsic factor, dit is een stofje dat vitamine B12 meeneemt naar het bloed. 

Zonder deze factor komt deze vitamine niet het lichaam binnen zodat je na verloop van tijd bloedarmoede krijgt. Als een patiënt geen intrinsic factor meer heeft dan krijgt hij vitamine B12 injecties.

Water, als oplosmiddel en verdunningsmiddel.

Dunne darm

Bestaat uit 3 onderdelen:

Duodenum = twaalfvingerige darm

Jejunum = nuchtere darm

Ileum = kronkeldarm

Duodenum = twaalfvingerige darm

In de twaalfvingerige darm mondt een buisje uit: de papil van Vater. De uitmonding van alvleesklierbuis en de galbuis.

Alvleeskliersap bevat: water, slijm, amylase (koolhydraatvertering), trypsine (eiwitvertering), lipase (vetvertering) en natriumbicarbonaat (ontzuurt het maagzuur)

Gal bevat galzure zouten. Gal maakt van vet kleine bolletjes (dit heet emulgeren) zodat het beter verteerd kan worden. Gal wordt gemaakt in de lever.

Dunne darm

De dunne darm is gelegen in de buikholte

De brij in de dunne darm is erg waterig

De binnenkant van de darmwand is bekleedt met darmvlokken die bloedvaten en lymfevaten bevatten

Samen met duodenum 6 meter lang

Functies van de dunne darm

De eindvertering van de voedselbrij.

Het opnemen van voedingsstoffen, resorptie.

Onverteerbare resten transporteren naar dikke darm.

Resorptie in de haarvaten van de darmvlokken:

-enkelvoudige suikers, aminozuren, kleine vetzuren

Resorptie in de lymfehaarvaten van de darmvlokken:

-grotere vetzuren

Voedingsstoffen gaan via de poortader naar de lever.

Colon = dikke darm

De colon ligt als een hoefijzer om de dunne darm heen

De functies van de colon zijn:

• Transport van de voedselbrij
  
• Resorptie van een klein aantal stoffen
• Tijdelijke opslag van ontlasting (rectum = endeldarm)
• Het maken van vitamine K met behulp van de Coli-bacterie. Vitamine K is nodig voor de bloedstolling.
  

Colon = dikke darm

Onderdelen: blinde darm, opstijgend deel, dwarse deel, afdalend deel, S-vormig deel, “endeldarm”

De blinde darm is een doodlopend steegje.

Onderaan de blinde darm hangt de appendix die ontstoken kan zijn. Dit heet appendicitis, in de volksmond “blinde darmontsteking”. Dit is niet de juiste naam.

Anus

De anus is een opening in de bekkenholte

De anus bevat 2 kringspieren: 

• inwendige sluitspier, onwillekeurige / automatisch
• uitwendige sluitspier, willekeurig / onder invloed van de wil

De functies is het lozen van feces

Defecatiereflex

De darmen duwen de feces naar de endeldarm

PRIKKEL: er komt rek op de wand van de endeldarm

REACTIE: de inwendige sluitspier ontspant zich, we spannen bewust de uitwendige sluitspier aan om op te houden.

Defecatie = ontlasten: de uitwendige sluitspier bewust ontspannen. De peristaltiek zorgt voor transport naar buiten. Door de buikpers te gebruiken gaat dit proces sneller.

Pancreas = alvleesklier

Bouw:

Klieren met uitwendige secretie (exocriene klier), monden uit in de alvleesklierbuis. Deze mondt uit in twaalfvingerige darm via de papil van Vater

Klieren met inwendige secretie, eilandjes van Langerhans (endocriene klier), deze geven hormonen af aan het bloed, insuline en glucagon

Pancreas = alvleesklier

Insuline: maakt de celwand doorlaatbaar voor glucose (zet het deurtje open zodat glucose van uit het bloed de cel binnen kan gaan)

In de cel wordt glucose omzet in glycogeen (opslagproduct)

INSULINE = BLOEDGLUCOSE VERLAGEND

Glucagon: zet glycogeen om in glucose met behulp van adrenaline, glucose gaat dan weer naar het bloed

GLUCAGON = BLOEDGLUCOSE VERHOGEND

Hepar = lever

Ligging: rechtsboven in de buikholte, naast de maag, op de darmen, onder het middenrif

Functies: suikerstofwisseling, vetstofwisseling, eiwitstofwisseling, ontgifting, galproductie, opslag, warmteproductie

Hepar = lever

Speelt de hoofdrol bij de stofwisselingsprocessen in het lichaam

Keurt alle stoffen en bewerkt ze naar de behoeften die in het lichaam bestaan

Voert vele chemische reacties uit en maakt kant en klare brand- en bouwstoffen voor de cellen in het lichaam

Weegt ongeveer 1½ kilogram, temperatuur van de lever is 39°C

Hepar = lever

Naar de lever toe lopen:

Leverslagader met zuurstof en voeding voor de lever zelf

Poortader die de voedingsstoffen vanuit de dunne darm naar de lever brengt voor verdere verwerking

Van de lever af lopen:

Leverader

Leverbuis die gal naar de galblaas brengt