Sociaal gedrag bij dieren

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

Sociaal gedrag bij dieren

Wat gaan we doen?

Korte herhaling 

Leerdoelen

Uitleg sociaal gedrag bij dieren

Verwerking opdrachten

Quiz

Evaluatie

Leerdoelen

Je kunt uitleggen wat sociaal gedrag is en hoe dit gedrag de overlevingskansen van organismen beïnvloedt.

Je kunt uitleggen hoe sociaal gedrag evolueert.

Sociaal gedrag

Sociaal gedrag is gedrag van soortgenoten naar elkaar. 
Mensen en dieren hebben sociaal gedrag.

Levensvormen 

Solitair

Samen

In groepen

solitair vaak roofdieren, hebben geen bescherming van groep nodig, voorzien zelf in hun voedsel. te veel in een gebied zorgt ervoor dat voedsel op raakt. 

Groepsgedrag

Samenleven in een groep kan de overlevingskans vergroten

Binnen groepen kunnen ook conflicten ontstaan over de verdeling van macht, ruimte, voedsel en seksuele partners. 

Taakverdeling

Bij de taakverdeling vertonen sommige dieren ander gedrag dan hun soortgenoten

Rangorde

• In sociale groepen bestaan rangorden. 
• Het hebben van rangorde zorgt ervoor dat een groep kan overleven. 
• De rangorde kan door dominantie of leeftijd bepaald worden. 

Communicatie met signalen

• Signaal: prikkel bestemd voor soortgenoten.
  
  
• Communicatie: het uitwisselen van signalen.

Dreiggedrag

• Op de grens van het territorium vertonen dieren vaak dreiggedrag.
  
  
• Waarom gaan ze niet meteen in de aanval?

verzoeningsgedrag

verzoeningsgedrag ondergeschikt 

agressie neemt hierna af

-> geeft rangorde aan

Overspronggedrag

Wanneer dreiggedrag lang duurt kan overspronggedrag optreden. 

Ze kunnen niet kiezen tussen aanvallen en vluchten. 

Laten gedrag zien dat 'niet passend' is bij de situatie. 

OVERSPRONGGEDRAG

• Ook mensen hebben overspronggedrag!

• Bijvoorbeeld op je hoofd krabben als je niet weet wat je moet doen...

Paringsgedrag

Baltsgedrag: Om een partner aan te trekken voor de paring begint. 

Paringsgedrag (baltsgedrag)

Broedzorg

Broedzorg: Het uitbroeden van of

grootbrengen van de jongen 

''Regel'': hoe meer jongen hoe minder broedzorg. 

Aan het werk

Maken opgaven 56 t/m 66

Klaar? Werk verder aan je PO.

Wat is de leider van de groep

1. Dominant
2. Onderdanig
3. Rangorde
4. De grootste

Bij veel dieren die in groepen leven is er sprake van een rangorde.
Wat is een rangorde?

1. De volgorde van dieren van oud naar jong
2. De volgorde waarin dieren mogen eten
3. Het oudste dier is de baas
4. Ieder dier kent zijn plaats

Wolven leven van prooien die veel groter zijn dan zijzelf.
Die kunnen ze alleen overmeesteren wanneer ze samenwerken.
In de groep heeft elke wolf zijn plek in de rangorde.
In het algemeen is de taakverdeling in een rangorde in het voordeel van

1. het individu
2. de groep
3. het individu en de groep
4. de soort

In welke groep dieren verwacht je de minste ruzie?

1. Zwakke leider
2. Onduidelijke rangorde
3. Waar geen rangorde is
4. Sterke leider

Territorium - Territoriumgedrag
Wat is NIET waar?

1. Een territorium is een eigen leefgebied
2. De grenzen van een territorium worden afgebakend
3. Vooral vrouwtjes bewaken het territorium
4. Het territorium wordt verdedigd door te dreigen en evt. te vechten is territoriumgedrag

Welke vorm van sociaal gedrag zie je hier?

1. Taakverdeling
2. Territoriumgedrag
3. Paringsgedrag
4. Broedzorg

Welk sociaal gedrag is hier te zien?

1. dreiggedrag
2. voedingsgedrag
3. verzorgingsgedrag
4. baltsgedrag

Hoe bepaalt een hond zijn territorium?

1. door te piepen
2. door tegen iets aan te plassen
3. door te kwispelen
4. Door te rollen over de grond

Welke vorm van sociaal gedrag is dit?

1. Overspronggedrag
2. Imponeergedrag
3. Dreiggedrag
4. Territoriumgedrag

Wat is sociaal gedrag?

1. een leeuw die een gnoe opeet
2. een kat die sist naar een hond
3. een leeuw die vecht met een andere leeuw
4. een man die zijn hond leert pootjes geven

Bas heeft zijn 4 kippen geobserveerd om te kijken wie elkaar pikt. Zijn resultaten:
*kip 1 pikt kip 4
*kip 2 pikt kippen 1,3,en 4
*kip 3 pikt kip 1 en 4
Wat is de rangorde in de ze groep?

1. kip 2 staat boven aan de rangorde, kip 4 onderaan
2. kip 4 staat boven aan de rangorde, kip 2 onderaan
3. de volgorde in rangorde is kip 3, 4, 2 en als laatste 1
4. de volgorde in rangorde is kip 2, 4,3 en als laatste 1