3.4 De Sovjet Unie, 1922-1939

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 4

3.4 De Sovjet Unie, 1922-1939

Het interbellum

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

A

Stalins economische verandering

Leerdoel:

Je kan uitleggen wat Stalin veranderde in de industrie en de landbouw van de Sovjet-Unie.

Begrippen:

communisme

planeconomie

vijfjarenplannen

B

Leven in de Sovjet-Unie

Leerdoel:

Je kan met voorbeelden uitleggen dat de Sovjet-Unie onder Stalin een totalitaire staat was.

Begrippen:

totalitaire staat

Grote Terreur

showproces

C

De Sovjet-Unie en nazi-Duitsland

Leerdoel:

Je kan uitleggen waarom de Sovjet-Unie en nazi-Duitsland een niet-aanvalsverdrag sloten.

Begrippen:

niet-aanvalsverdrag

collectivisatie

stalinisme

www.bbc.com

In 1917 had Lenin het communisme ingevoerd in Rusland. 

In 1922 overleed Lenin. 

Na zijn dood werd Joseph Stalin de nieuwe leider van de Sovjet-Unie.

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

A

DeBoze burgers

Stalins economische verandering

Stalin benoemde vrienden in de top van de partij.

Hij werkte zijn vijanden weg.

Zo werd hij de machtigste man van de communistische partij en de machtigste man binnen de Sovjet-Unie.

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

A

DeBoze burgers

Stalins economische verandering

Om een machtig industrieland te worden, voerde Stalin de planeconomie in: de regering bepaalt de prijzen en lonen en wat en hoeveel geproduceerd moet worden.

De regering maakte vijfjarenplannen: daar stond precies in wat en hoeveel in 5 jaar geproduceerd moest worden.

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

A

DeBoze burgers

Stalins economische verandering

Door de planeconomie kwam de industrie goed op gang.

Er kwamen fabrieken waar staal, machines, vrachtwagens en tractoren werden gemaakt.

Ook de spoorwegen werden uitgebreid.

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

A

DeBoze burgers

Stalins economische verandering

Ook de landbouw moest moderniseren volgens Stalin.

Er moesten hogere opbrengsten komen, zodat de overschotten konden worden verkocht.

Er kwam collectivisatie: zelfstandige boerderijen werden samengevoegd tot grote gezamenlijke boerderijen. De opbrengst ging naar de staat.

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

A

DeBoze burgers

Stalins economische verandering

De enorme boerderijen werden kolchozen genoemd en moesten werken volgens een vijfjarenplan. 

De verwachtingen waren hoog: grote boerderijen zouden efficiënter kunnen werken door het gebruik van moderne middelen (zoals tractoren en kunstmest).

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

A

DeBoze burgers

Stalins economische verandering

In Duitsland was onder Hitler een extreemrechtse (nationalistisch) totalitaire staat ontstaan.

In de Sovjet-Unie ontstond nu onder Stalin een extreemlinkse (gelijkheid/communistische) staat.

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

B

DeBoze burgers

Leven in de Sovjet-Unie

De collectivisatie was geen succes. Dat kwam omdat:

• Boeren werkten nu als arbeider voor de staat en niet voor zichzelf.
• De boeren verlieten niet graag hun geboortegrond om op een staatsboerderij te werken (soms aan de andere kant van het land!)

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

A

DeBoze burgers

Stalins economische verandering

De totalitaire staat onder Stalin had de volgende kenmerken:

• Een planeconomie met vijfjarenplannen
• Propaganda en censuur
• Dictatuur: de Communistische Partij en vooral de partijleider Stalin had alle macht
• Persoonsverheerlijking: Stalin werd als een soort god vereerd
• Indoctrinatie
• Terreur 

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

B

DeBoze burgers

Leven in de Sovjet-Unie

Ook de Sovjet-Unie maakte dus gebruik van indoctrinatie:

• Er was censuur: de pers was compleet in handen van de Communistische Partij
• Er werd propaganda gemaakt (bijvoorbeeld tegen Hitler en tegen het kapitalisme, de VS)
• Er waren communistische jeugdverenigingen 

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

B

DeBoze burgers

Leven in de Sovjet-Unie

Er werd geweld gebruikt tegen politieke tegenstanders. Ze werden opgepakt, vervolgd of uit de weg geruimd.

De ergste periode wordt de Grote Terreur genoemd. 

In deze periode van 1934 tot 1938 voerde Stalin een schrikbewind waarin miljoenen mensen zijn vermoord. 

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

B

DeBoze burgers

Leven in de Sovjet-Unie

Op deze spotprent zegt Magere Hein tegen Stalin: "Je was altijd en goede vriend van me, Joseph"

Tijdens de Grote Terreur werden er ook veel mensen naar strafkampen verbannen.

Hier moesten tegenstanders van de collectivisatie of de communistische regering dwangarbeid verrichten.

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

B

DeBoze burgers

Leven in de Sovjet-Unie

Er zaten niet alleen tegenstanders van Stalin in de strafkampen. Stalin was voortdurend bang dat anderen populairder werden of machtiger dan hij. Uit voorzorg ruimde hij ook deze mensen uit de weg.
Stalin was paranoïde 

Goelag

• Miljoenen 'tegenstanders' kwamen terecht in een goelag
• opvoedingskampen
•  dwangarbeid 

Veel slachtoffers van de Grote Terreur kregen een showproces.

Dat is een rechtszaak waarvan de uitkomst vooraf al vaststaat.

Het doel van een showproces is om de eigen bevolking en het buitenland het idee te geven van een eerlijke rechtszaak.

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

B

DeBoze burgers

Leven in de Sovjet-Unie

Tijdens de Grote Terreur overheerste angst het dagelijks leven.

In 1939 zag Stalin in dat de terreur ook nadelen had: veel slimme mensen op belangrijke posities waren ‘gezuiverd’ (verdwenen/vermoord).

Hij kondigde het einde aan van de grote zuivering.

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

B

DeBoze burgers

Leven in de Sovjet-Unie

Een spotprent uit 1928.

Stalin zegt: 'Voor mij is er geen honger in de Sovjet-Unie'

Na de oorlog kreeg Jezhov de schuld. Hij was degene die voor Stalin de Terreur had uitgevoerd. Jezhov werd gezuiverd; uit de weg geruimd en uit de geschiedenis gehaald.

Stalin controleerde het politieke, economische, culturele en sociale leven in de Sovjet-Unie. 

Zijn manier van besturen heet ook wel het stalinisme.

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

B

DeBoze burgers

Leven in de Sovjet-Unie

Stalin en Hitler waren aartsvijanden.

Hitler had communisten laten vervolgen en vermoorden. Ook had Hitler plannen om delen van de SU toe te voegen aan zijn Lebensraum.

Het nationaalsocialisme en het

 communisme stonden lijnrecht
tegenover elkaar.

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

C

DeBoze burgers

De Sovjet-Unie en nazi-Duitsland

Communistische propaganda tegen de nazi's

Nazi propaganda tegen communisten

De wereld was dan ook stomverbaasd toen Hitler en Stalin in 1939 een niet-aanvalsverdrag afsloten. 

Ze beloofden elkaar niet aan te vallen of elkaars tegenstanders te helpen.

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

C

DeBoze burgers

De Sovjet-Unie en nazi-Duitsland

Een spotprent over het niet-aanvalsverdrag tussen Stalin (SU) en Hitler (Duitsland)

In een geheim gedeelte van het niet-aanvalsverdrag stond dat Duitsland en de Sovjet-Unie Polen onder elkaar zouden verdelen.

Toen Duitsland de Tweede Wereldoorlog in 1939 begon door Polen aan te vallen, viel de Sovjet-Unie het andere gedeelte van Polen aan.

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

C

DeBoze burgers

De Sovjet-Unie en nazi-Duitsland

Stalin en Hitler hadden elk een andere reden om het verdrag te sluiten:

• Stalin wist dat Hitler ooit de SU aan zou vallen. Hij wilde tijdrekken om zo een groot leger op te bouwen.
• Hitler wilde de SU wel aanvallen, maar wilde eerst West-Europa innemen. Op deze manier wilde hij een tweefrontenoorlog voorkomen. 

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

C

DeBoze burgers

De Sovjet-Unie en nazi-Duitsland

Vijanden van Stalin, of mensen waarvan Stalin dacht dat ze te machtig werden, gingen naar...

1. het buitenland
2. Zwitserland
3. Strafkampen
4. Concentratiekampen

Wat hoort niet bij het totalitarisme van Stalin?

1. terreur
2. één partij
3. gematigde persvrijheid
4. geheime politie

Wat is een planeconomie?

1. De overheid bepaalt wat bedrijven produceren
2. Bedrijven bepalen zelf wat er geproduceerd wordt
3. Hulpmiddelen die je nodig hebt om te produceren
4. Een planeconomie heeft nooit bestaan

Welke twee landen sloten het niet-aanvalsverdrag?

1. Duitsland en Engeland
2. Duitsland en de SU
3. Duitsland en Polen
4. Duitsland en de VS

Duitsland

Adolf Hitler, 20 april 1889 – Berlijn, 30 april 1945

Der Führer

Tegen democratie

zeer natiomalistisch

Verheerlijken van geweld

Totalitair

ongelijkheidsprincipe mn op volk en het ras (antisemitisme

7. Vrouw is ondergeschikt aan de man

29 juli 1883 – 28 april 1945)