3.4 De Sovjet Unie, 1922-1939

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 4

3.4 De Sovjet Unie, 1922-1939

Het interbellum

...uitleggen wat Stalin veranderde in de industrie
en de landbouw van de Sovjet-Unie.

...met voorbeelden uitleggen dat de Sovjet-Unie onder Stalin
een totalitaire staat was.

...uitleggen waarom de Sovjet-Unie en nazi-Duitsland
een niet-aanvalsverdrag sloten.

Aan het einde van de les kan je...

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

A

Stalins economische verandering

Leerdoel:

Je kan uitleggen wat Stalin veranderde in de industrie en de landbouw van de Sovjet-Unie.

Begrippen:

communisme

planeconomie

vijfjarenplannen

B

Leven in de Sovjet-Unie

Leerdoel:

Je kan met voorbeelden uitleggen dat de Sovjet-Unie onder Stalin een totalitaire staat was.

Begrippen:

totalitaire staat

Grote Terreur

showproces

C

De Sovjet-Unie en nazi-Duitsland

Leerdoel:

Je kan uitleggen waarom de Sovjet-Unie en nazi-Duitsland een niet-aanvalsverdrag sloten.

Begrippen:

niet-aanvalsverdrag

collectivisatie

stalinisme

• In 1917 had Lenin het communisme ingevoerd in Rusland. 
• In 1922 overleed Lenin. 

• Joseph Stalin nieuwe leider

• De echte naam van Stalin was: Iosif Vissarionovich Dzjoegasjvili

Leerdoel:

Je kan uitleggen wat Stalin veranderde in de industrie en de landbouw van de Sovjet-Unie.

Begrippen:

communisme

planeconomie

vijfjarenplannen

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

A

DeBoze burgers

Stalins economische verandering

collectivisatie

• Stalin en zijn vrienden
• Hij werkte zijn vijanden weg.
• Machtigste man

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

A

DeBoze burgers

Stalins economische verandering

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

A

DeBoze burgers

Stalins economische verandering

Stalin werd zelfs paranoïde. Hij vertrouwde niemand. Hij kreeg zelfs nachtelijke angstaanvallen. Daardoor ging hij slapen in steeds een andere kamer om zijn potentiële moordenaar te verwarren.

Machtig industrieland.

 Vijfjarenplannen

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

A

DeBoze burgers

Stalins economische verandering

De verboden tomaat

Tomaten paste niet in het vijfjarenplan. Daarom werd het soms verboden om tomaten te verbouwen. Je kon er zelfs voor opgepakt worden.

• Planeconomie: de economie werd in 5 jaar gepland. De leiders van de Sovjet-Unie dachten dat alles te plannen was.

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

A

DeBoze burgers

Stalins economische verandering

• Er moesten hogere opbrengsten komen, zodat de overschotten konden worden verkocht.
• 
  
• Er kwam collectivisatie: zelfstandige boerderijen werden samengevoegd tot grote gezamenlijke boerderijen. De opbrengst ging naar de staat.

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

A

DeBoze burgers

Stalins economische verandering

• De enorme boerderijen werden kolchozen genoemd en moesten werken volgens een vijfjarenplan. 
• 
  
• De verwachtingen waren hoog: grote boerderijen zouden efficiënter kunnen werken door het gebruik van moderne middelen (zoals tractoren en kunstmest).

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

A

DeBoze burgers

Stalins economische verandering

Het "Gouden Tarwe"-Bevel

Hogere opbrengst, andere tarwe

Opbrengst viel tegen, hierdoor werden de boeren de schuld gegeven.

De collectivisatie was geen succes. Dat kwam omdat:

• Boeren werkten nu als arbeider voor de staat en niet voor zichzelf.
• De boeren verlieten niet graag hun geboortegrond om op een staatsboerderij te werken (soms aan de andere kant van het land!)

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

A

DeBoze burgers

Stalins economische verandering

• In Duitsland was onder Hitler een extreemrechtse (nationalistisch) totalitaire staat ontstaan.
• 
  
• In de Sovjet-Unie ontstond nu onder Stalin een extreemlinkse (gelijkheid/communistische) staat.

Leerdoel:

Je kan met voorbeelden uitleggen dat de Sovjet-Unie onder Stalin een totalitaire staat was.

Begrippen:

totalitaire staat

Grote Terreur

showproces

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

B

DeBoze burgers

Leven in de Sovjet-Unie

Stalinisme

De totalitaire staat onder Stalin had de volgende kenmerken:

• Een planeconomie met vijfjarenplannen
• Propaganda en censuur
• Dictatuur: de Communistische Partij en vooral de partijleider Stalin had alle macht
• Persoonsverheerlijking: Stalin werd als een soort god vereerd
• Indoctrinatie
• Terreur 

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

B

DeBoze burgers

Leven in de Sovjet-Unie

Ook de Sovjet-Unie maakte dus gebruik van indoctrinatie:

• Er was censuur: de overheid controleerde de pers op wat er gepubliceerd werd.

• Er werd propaganda 

• Er waren communistische jeugdverenigingen

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

B

DeBoze burgers

Leven in de Sovjet-Unie

Pioneer worden

• Vereneging voor jongeren

•  Verplicht dragen van rode sjaals 

• Onder druk gezet als je niet mee wilde doen.

Jongentje Pavlik

Gaf zijn eigen ouders aan bij de staat, omdat zijn ouders tegen de collectivisatie waren.

Pavlik werd als een held gezien door zijn mede kameraden.

• Er werd geweld gebruikt tegen politieke tegenstanders. Ze werden opgepakt, vervolgd of uit de weg geruimd.
• De ergste periode wordt de Grote Terreur (1934 t/m 1938) genoemd. 

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

B

DeBoze burgers

Leven in de Sovjet-Unie

Op deze spotprent zegt Magere Hein tegen Stalin: "Je was altijd en goede vriend van me, Joseph"

• Tijdens de Grote Terreur werden er ook veel mensen naar strafkampen verbannen.
• Hier moesten tegenstanders van de collectivisatie of de communistische regering dwangarbeid verrichten.

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

B

DeBoze burgers

Leven in de Sovjet-Unie

Er zaten niet alleen tegenstanders van Stalin in de strafkampen. Stalin was voortdurend bang dat anderen populairder werden of machtiger dan hij. Uit voorzorg ruimde hij ook deze mensen uit de weg.
Stalin was paranoïde 

• Veel slachtoffers van de Grote Terreur kregen een showproces.
• Dat is een rechtszaak waarvan de uitkomst vooraf al vaststaat.
• Het doel van een showproces is om de eigen bevolking en het buitenland het idee te geven van een eerlijke rechtszaak.

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

B

DeBoze burgers

Leven in de Sovjet-Unie

Voor de show

• Ivan gaf zijn buurman aan, uit angst om zelf opgepakt te worden.

• Buurman werd opgepakt en afgevoerd.
  
  
• Later kreeg Ivan spijt.

Ook kinderen niet veilig

• Ook kinderen konden gezien worden als vijand van het volk
• Een brief van een jongen van 13 aan Stalin om zijn ouders te vergeven.
• Reactie: ouders gearresteerd en zoonlief naar een kinderkamp.

• Tijdens de Grote Terreur overheerste angst het dagelijks leven.
• In 1939 zag Stalin in dat de terreur ook nadelen had: veel slimme mensen op belangrijke posities waren ‘gezuiverd’ (verdwenen/vermoord).
• Hij kondigde het einde aan van de grote zuivering.

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

B

DeBoze burgers

Leven in de Sovjet-Unie

Een spotprent uit 1928.

Stalin zegt: 'Voor mij is er geen honger in de Sovjet-Unie'

Na de oorlog kreeg Jezhov de schuld. Hij was degene die voor Stalin de Terreur had uitgevoerd. Jezhov werd gezuiverd; uit de weg geruimd en uit de geschiedenis gehaald.

• Stalin controleerde het politieke, economische, culturele en sociale leven in de Sovjet-Unie. 
• Zijn manier van besturen heet ook wel het stalinisme.

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

B

DeBoze burgers

Leven in de Sovjet-Unie

• Stalin en Hitler waren aartsvijanden.
• Hitler had communisten laten vervolgen en vermoorden. Ook had Hitler plannen om delen van de SU toe te voegen aan zijn Lebensraum.
• Het nationaalsocialisme en het
  communisme stonden lijnrecht
  tegenover elkaar.

Leerdoel:

Je kan uitleggen waarom de Sovjet-Unie en nazi-Duitsland een niet-aanvalsverdrag sloten.

Begrippen:

niet-aanvalsverdrag

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

C

DeBoze burgers

De Sovjet-Unie en nazi-Duitsland

Communistische propaganda tegen de nazi's

Nazi propaganda tegen communisten

• De wereld was dan ook stomverbaasd toen Hitler en Stalin in 1939 een niet-aanvalsverdrag afsloten. 
• Ze beloofden elkaar niet aan te vallen of elkaars tegenstanders te helpen.

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

C

DeBoze burgers

De Sovjet-Unie en nazi-Duitsland

Een spotprent over het niet-aanvalsverdrag tussen Stalin (SU) en Hitler (Duitsland)

• In een geheim gedeelte van het niet-aanvalsverdrag stond dat Duitsland en de Sovjet-Unie Polen onder elkaar zouden verdelen.
• Toen Duitsland de Tweede Wereldoorlog in 1939 begon door Polen aan te vallen, viel de Sovjet-Unie het andere gedeelte van Polen aan.

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

C

DeBoze burgers

De Sovjet-Unie en nazi-Duitsland

Stalin en Hitler hadden elk een andere reden om het verdrag te sluiten:

• Stalin wist dat Hitler ooit de SU aan zou vallen. Hij wilde tijdrekken om zo een groot leger op te bouwen.
• Hitler wilde de SU wel aanvallen, maar wilde eerst West-Europa innemen. Op deze manier wilde hij een tweefrontenoorlog voorkomen. 

§3.4

De Sovjet Unie, 1922-1939

C

DeBoze burgers

De Sovjet-Unie en nazi-Duitsland