Olympia, Sparta, Messini

• Klassieke Talen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

KCV

We hebben Athene, Sounion, Osias Loukas en Delphi reeds gehad. Wat weet je nog?

Waar ken je Olympia van?

Olympia 

• het was geen stad, maar een heilige 'plaats' voor Zeus 
  
•  Panhelleense Spelen werden hier gehouden
• het was volgebouwd met gebouwen voor de Spelen zelf, maar ook voor de bezoekers
• in de 4e en 5e eeuw is er veel verwoest omdat de Spelen als 'heidens' werden beschouwd

Beantwoord de volgende vragen

1) Olympia is niet genoemd naar de Olympus.

a) Zoek uit waar de Olympus ligt.

b) Waarom heet Olympia dan wel zoals het heet?

2) Waarom had Phidias een werkplaats in Olympia?

6) Waar wordt nog steeds de Olympische vlam precies ontstoken?

 7) Als je naar de plattegrond van Olympia kijkt, zie je dat de meeste gebouwen geen religieuze functie hadden. Hoe komt dat?

1. Olympia is niet genoemd naar de Olympus.
a) Zoek uit waar de Olympus ligt.

Waarom had Phidias een werkplaats in Olympia?

Waar ken je Sparta van?

Wie was de koning van Sparte t.t.v. de Trojaanse oorlog? En hoe heette zijn vrouw?

1. Odysseus, Penelope
2. Menelaos, Helena
3. Hector, Andromache
4. Agamemnon, Klytaimnestra

Sparta

Dusdanig sterk dat Atheners hulp nodig hadden om tegen de Perzen te vechten (wat Sparta eerst niet wilde) in de Perzische Oorlogen

Dusdanig sterk dat Athene zich vervolgens bedreigt voelt en de Peleponnesische Oorlogen tot stand komen - wie van 2 is grootmacht?

Sparta

‘Als Sparta nu werd verlaten, en er slechts heiligdommen en de fundamenten van gebouwen overbleven, dan zouden de latere generaties de macht en roem der Spartanen erg ongeloofwaardig vinden.’ 

De Atheense geschiedschrijver Thucydides schreef deze woorden in de vijfde eeuw voor onze jaartelling, in een tijd dat Sparta zo machtig was dat het heel Griekenland overvleugelde.

Sparta & Messinie (1/3)

Maar de Spartanen bewerkten hun land niet zelf. Ze maakten de overwonnen Messeniërs tot heloten: onvrijen, slaven, die hun voormalige eigen grond nu voor de Spartanen moesten bewerken – ‘als ezels bedrukt door een zware last’, zoals Tyrtaios het invoelend verwoordde. En daarmee bezegelden de Spartanen niet alleen het lot van de Messeniërs, maar ook dat van henzelf. Want nu hadden ze in hun eigen achtertuin een broeinest van opstandige tendensen gecreëerd. Voortaan waren de Spartanen gedwongen om voortdurend militair op hun qui-vive te zijn, en dat zou hun leefwijze voortaan tot in de details gaan beïnvloeden.

Sparta & Messinie (2/3)

De verwerving van Messenië luidde een moeilijke tijd in voor Sparta. Sommige burgers profiteerden meer van de landwinst dan andere, en dit zorgde voor sociale onvrede. De onrustige sfeer werd nog verergerd doordat de soldaten, die de overwinning zwaar hadden bevochten, begonnen te morren. Ze vonden dat ze meer rechten verdienden, en eisten medezeggenschap over het voeren van oorlogen.

Sparta & Messinie (3/3)

In deze naoorlogse tijd ontstond de roemruchte eigenaardigheid van Sparta pas echt. Er moest een ordelijk Sparta komen, dat de eigen burgers tevreden, het leger machtig en de Messeniërs klein hield. In de Oudheid werd geloofd dat een mythische wetgever, Lycurgus, hiervoor zorgde. Tegenwoordig denkt men eerder dat de Spartanen gewoon heel gestaag aan hun eunomia – of ‘goede orde’ – hebben gebouwd. Hoe dan ook, het resultaat was een stelsel van regels dat niet alleen de staatsinstellingen vormgaf, maar ook de opvoeding en de sobere leefstijl – in feite het hele Spartaanse leven.

Invloed van Sparta (1/3)

In het jaar 1845 van onze jaartelling betrok Henry David Thoreau in z’n eentje een hut in de bossen van Massachusetts om sober te leren leven. Later schreef hij daarover in zijn boek Walden: ‘I wanted to live Spartan-like.’ Het is duidelijk dat dit een individuele, vrijwillige keuze was, dat Thoreau de bedoeling had om op zoek te gaan naar zichzelf. Verder verwijderd van ‘to live Spartan-like’ had hij niet kunnen komen.

Invloed van Sparta  (2/3)

De militaire overmacht van de Spartanen vond in de twintigste eeuw veel bewondering bij Adolf Hitler en zijn kompanen. Dat de Spartanen met een paar duizend man de veel talrijkere heloten konden overheersen, was volgens Mein Kampf te danken aan hun moedige beslissing om ‘inferieure’ kinderen te vernietigen. En ten tijde van de Slag om Stalingrad zou Göring hebben herinnerd aan de dappere zelfopoffering der Spartaanse soldaten. Het is duidelijk: de nazi’s zagen in Sparta iets heel anders dan de zachtzinnige zelfzoeker Thoreau.

Invloed van Sparta  (2/3)

Maar wat de nazi’s vergaten, was dat Sparta eerst helemaal geen grote speler in de wereldpolitiek wilde worden. Toen de Perzen aan het begin van de vijfde eeuw de Grieken bedreigden, weigerden de Spartanen zich ermee te bemoeien. Het was veel te ver weg van het beschutte dal op de Peloponnesos om hun interesse te wekken. Zelfs toen de Perzen tot gevaarlijk dichtbij oprukten en het tot de beroemde Slag bij Marathon (490) kwam, concentreerde Sparta zich er thuis op een helotenopstand neer te slaan.

Waarom hadden zowel Thoreau als Hitler geen gelijk over de Spartanen?

Beantwoord de volgende vragen

8) Wanneer begon Sparta’s militaire dominantie op de Peloponnesus en wanneer kwam er een einde aan die dominantie?

9) Bij Homerus (en ook daarna) worden de Spartanen ook Lacedaemoniërs genoemd. Zoek uit waar de namen Sparta en Lacedaemon vandaan komen.

11) Hoe komt het dat de Spartanen vanaf het begin van het bestaan van hun stad in constante militaire paraatheid moesten verkeren?

12c) Waarom had Sparta het gebied van de Messeniërs onderworpen?