Genetica examentraining bijzondere kruisingen met vragen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Genetica

Leerdoelen oefenen met:

bijzondere kruisingen

Karyogram

44 autosomen   +      2 geslachtschromosomen 

Diploïd haploïd

Lichaamscellen zijn diploïd:

de chromosomen zijn aanwezig in paren.

Geslachtscellen (gameten) zijn haploïd:

de chromosomen komen alleen in enkelvoud voor.

Lichaamscel zoals een spiercel:

Geslachtscel zoals een eicel:

Bij het berekenen van kansen is de kans voor iedere individu altijd even groot! Alleen bij grote aantallen zie je in de uitkomst de verwachte percentages terug.

Intermediaire erfelijke eigenschap

codominantie 

Gekoppelde overerving

Dit is een dihybride kruising waarbij twee eigenschappen op hetzelfde chromosoom liggen. Hierdoor komen eigenschappen in vaste combinaties voor: bruin haar met bruine ogen, blond haar met blauwe ogen

niet gekoppelde overerving

gekoppelde overerving

Manier van notatie gekoppelde genen

Opdracht gekoppelde genen

Bij het fruitvliegje liggen het gen voor miniatuurvleugels en dat voor gelobde ogen respectievelijk op locus 67 en 72 van het 2de chromosoom. Miniatuurvleugel is recessief, en gelobd oog is dominant. Schrijf de volgende kruising uit:

Een     fruitvlieg met een miniatuur vleugel en heterozygoot dominant gelobde oog  X een       fruitvlieg met een  heterozygoot normale vleugel en een ongelobde oog.

Gebruik de letter A of a voor de vleugelvorm voor de oogvorm de letter B of b

Piekenpatronen

• DNA wordt heel vaak gekopieerd
• DNA wordt in stukjes geknipt
• Stukjes worden op grootte gesorteerd
• Allelen van 1 gen: meestal niet precies even groot!

Piekenpatronen

• 1 persoon is 1 lijn
• plaats van piekje geeft het allel aan.
• Welk allel veroorzaakt bij de patiënten de aandoening? 

Oefenen stamboom

Welke eigenschap is dominant?

Wat is het genotype van:

4?

5?

7?

X-chromosomale overerving

Allelen op het X-chromosoom erven anders over omdat een man maar één 

X-chromosoom heeft. 

Notatie: XA en Xa

Omdat een man XY heeft spreek je nooit van hetero- of homozygoot. 

Wanneer ben je drager van een eigenschap?

vertoont

Onthouden!

Een jongen erft altijd het X chromosoom van moeder én bij hem geldt fenotype = genotype

Een meisje erft altijd het X chromosoom van vader. Heeft de vader het dominante fenotype dan alle dochters ook.

De vader van een zwangere, kleurenziende vrouw is kleurenblind. Haar man niet.
Ze weten dat het kind een jongen wordt. Hoe groot is de kans dat hij kleurenblind is?

1. 0
2. 1/4
3. 1/2
4. 1

Stamboom

In een stamboom let je goed op de legenda.

           

            Man

            Vrouw

Even oefenen!

Stel zwart is dominant. Kan hier dan sprake zijn van een X-chromosomaal overervende eigenschap?

Even oefenen!

Kan de eigenschap (zwart) X-chromosomaal zijn of niet?

Even oefenen!

Kan de eigenschap (zwart) X-chromosomaal zijn of niet?

1. Als twee ouders hetzelfde fenotype hebben en een kind met een ander fenotype, is de eigenschap van de ouders dominant en die van het kind recessief!

Even oefenen!

Kan de eigenschap (zwart) X-chromosomaal zijn of niet?

2. Een eigenschap kan nooit X-chromosomaal zijn als een moeder met de recessieve eigenschap een zoon krijgt met de dominante eigenschap!

Even oefenen!

Aanvulling: 

Een eigenschap kan nooit X-chromosomaal zijn als een vader met de dominante eigenschap een dochter krijgt met de recessieve eigenschap!

Oefenen X-chromosomaal

Hieronder staat een stamboom. De personen die met grijs aangegeven zijn, hebben een ziekte. De rode personen zijn gezond. De ziekte wordt veroorzaakt door een gen dat X-chromosomaal is. Vrouw 7 is in verwachting van kind 11. De baby blijkt een meisje te zijn. Hoe groot is de kans dat meisje 11 de ziekte heeft?

 

oefenopgave X-chromosomaal

Welke eigenschap is dominant, ziek of gezond? Aan welke kruising kun je dat zien?

Ouders 9 en 10 krijgen nog twee kinderen. Wat is de kans dat ze beiden ziek zijn?

X-chromosomaal

P

F1

F2

?

_____________