1 Rechtstaat

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Piter Jelles !mpulse

@MixedSignalSociety

Havo/Vwo

Begrippen:

• Rechtsnormen 
• Publiekrecht 
• Strafrecht
• Privaatrecht
• Burgerlijk recht
• Rechtspersonen 
• Rechtsstaat 
• Rechtshandhaving
• Geweldsmonopolie
• Rechtsbescherming
• Autoritaire staat 
• Dictaturen 

Wat moet je weten:

• Het ontstaan van de rechtsstaat
• Rechtsgebieden
• Kerntaken overheid
• Landen zonder rechtsstaat

De criminaliteit neemt al jaren....

Toe

Af

Criminaliteit:

Steeds minder Nederlanders geven aan dat zij slachtoffer zijn geweest van traditionele vormen van criminaliteit zoals geweld, inbraak, diefstal en vernieling. De politie registreerde ook minder van deze misdrijven. Iets meer burgers zijn daarentegen slachtoffer geworden van cybercrime. 

Het aantal jongeren dat een misdrijf pleegt, blijft afnemen. De afgelopen vijf jaar daalde het aantal veroordeelde minderjarige en jongvolwassen criminelen in vergelijking met de vijftien jaar daarvoor. Wel zijn jongeren vaker betrokken bij ernstige geweldsdelicten.

In Nederland zijn de straffen erg...

Laag

Hoog

Straffen:

Nederlandse rechters straffen veel te laag, dit is misschien wel het grootste misverstand. Hoewel je twee rechtszaken al niet kunt vergelijken, laat staan landen onderling, staat Nederland in de top van de strengst straffende landen in Noord- en West-Europa. In Nederland is bijvoorbeeld de kans dat je daadwerkelijk een celstraf krijgt relatief groter dan in omringende landen, zeker voor minderjarigen. In België, Denemarken, Duitsland, Engeland, Finland, Griekenland en Portugal legt de rechter minder snel een celstraf op.

Hoe lang is levenslang?!

Levenslang:

Nederland is het enige land in de Europese Unie waar een levenslange gevangenisstraf ook daadwerkelijk levenslang betekent.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_tot_levenslang_veroordeelden_in_Nederland

Noem 3 ongeschreven regels

Noem 3 geschreven regels

Noem 3 plichten

Publiekrecht:

Rechtsregels over de relatie tussen overheid en burger (en organisaties/bedrijven). 

O.a. strafrecht 

Zowel kleine overtredingen (door rood rijden) als zware misdrijven (moord).

Altijd een zaak tussen Openbaar Ministerie en burger (of bedrijf / organisatie).

Privaatrecht:

Rechtsregels over de relatie tussen burgers (en organisaties/bedrijven) onderling, ook wel rechtspersonen genoemd. 

o.a personen- en familierecht.

Wetsregels met betrekking tot familiaire (of relationele) verhoudingen tussen mensen.

Bijvoorbeeld:

• Huwelijk
• Scheiding
• Erfenis

Veiligheid of vrijheid?

Rechtshandhaving = de overheid moet zorgen voor de veiligheid van burgers. 

Rechtsbescherming = de grondwet beschermt burgers tegen andere burgers en tegen machtsmisbruik van de overheid. 

Taken politie:

1. Handhaven openbare orde: zoals optreden bij demonstratie
2. Hulpverlening: zoals ouders verdwaald kind opsporen
3. Opsporing: strafbare feiten onderzoeken
4. Preventie: maatregelen om criminaliteit voorkomen bijv. surveilleren in de stad met uitgaan
5. Dienstverlening : advies en service bijv. huis beveiligen
6. Opstellen proces verbaal: officieel schriftelijk verslag van het politieonderzoek naar een misdrijf 

Bevoegdheden politie:

Wat mag de politie?

• staande houden: iemand laten stilstaan en naam vragen 
• bekeuring geven 
• aanhouden: meenemen naar politiebureau
• vasthouden op het bureau 
• fouilleren: kleding en lichaam van verdachte onderzoeken 
• geweldsmonopolie: politie en leger mogen geweld gebruiken en wapens gebruiken om burgers tot bepaald gedrag te dwingen. Er zijn wel strenge regels voor dit gebruik. 
• Soms toestemming nodig van officier van justitie of rechter-commissaris bijv voor telefoon afluisteren of huiszoeking

Niet tonen van een identificatiebewijs:

1. €75
2. €90
3. €100
4. €120

Valse identiteit opgeven:

1. €100
2. €200
3. €250
4. €400

Wat is duurder wildplassen of wildpoepen:

Wildplassen

Wildpoepen

Dronken op de openbare weg bevinden:

1. €75
2. €100
3. €150
4. €200

rechtsbescherming vs. rechtshandhaving 

 Via identificatieplicht kunnen agenten controleren of een verdachte de juiste gegevens geeft (rechtshandhaving) maar de politie mag je niet zomaar om je ID vragen. Ze moeten wel een geldige reden hebben (rechtsbescherming) 

www.metronieuws.nl

Patser aapak:

• Is er sprake van rechtshandhaving in deze situatie? Leg uit.
• Hoe herken je rechtsbescherming in deze situatie
• Toon aan dat er in het geval van de 'patseraanpak' een dilemma bestaat tussen rechtshandhaving en rechtsbescherming. 
• Welke taak vindt je in dit geval belangrijker? Beargumenteer jullie keuze met een argument.
• Lees blz. 34 / 35 van je boek. Spreken we bij de 'patseraanpak' over een verdachte? Leg je antwoord uit. 

Is er sprake van rechtshandhaving in deze situatie? Leg uit.

Hoe herken je rechtsbescherming in deze situatie?

Toon aan dat er in het geval van de 'patseraanpak' een dilemma bestaat tussen rechtshandhaving en rechtsbescherming.

Welke taak vindt je in dit geval belangrijker? Beargumenteer jullie keuze met een argument

Lees blz. 34 / 35 van je boek. Spreken we bij de 'patseraanpak' over een verdachte? Leg je antwoord uit.

In de bron is sprake van:

1. Handhaven openbare orde
2. Dienstverlening
3. Preventie
4. Opsporing

Wie moet toestemming geven voor de huiszoeking?

1. Rechter
2. Commissaris van politie
3. Politie
4. Rechter-commissaris

Leg de functie van rechter-commissaris uit: