4.5 Romeinen en Germanen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

4.5 Romeinen en Germanen

Deze les:

Een terugblik op paragraaf 4.4 'De opkomst van het christendom'

Uitleg paragraaf 4.5 'Romeinen en Germanen' 

Aan de slag: verwerking van de opdrachten

Terugblik

10 meerkeuzevragen om terug te blikken op paragraaf 4.4

Hoe heette het gebied waar de joden woonden toen zij werden ingelijfd bij het Romeinse Rijk?

1. Israel
2. Judea
3. Jeruzalem
4. Betlehem

De joden wachtten op hun messias (verlosser). Van wie zou dit een afstammeling zijn?

1. Jezus
2. Mozes
3. Koning David
4. Abraham

Door opstanden en oorlogen werden de joden over het hele rijk verjaagd. Hoe noemen we dat?

1. Synagogen
2. Diaspora
3. Romanisering
4. Volksverhuizingen

Waarom erkennen joden Jezus niet als de messias?

1. De messias zou alleen de joden verlossen
2. Omdat hij was gekruisigd
3. Vanwege de diaspora
4. Omdat hij de joodse tempel plunderde

Onder welk van de onderstaande groepen werd het christendom in eerste instantie populair?

1. Rijken
2. Romeinse soldaten
3. Romeinse keizers
4. Armen

Het christendom werd een verboden geloof. Ze kregen de schuld voor veel rampen. Waarom?

1. Omdat ze anderen bekeerden
2. Ze hadden Rome in de brand gestoken
3. Ze aanbidden de staatsgoden niet
4. Ze hadden oogsten laten mislukken

Welke Romeinse keizer gaf de christenen godsdienstvrijheid?

1. Constantijn
2. Nero
3. Theodosius
4. Augustus

In 380 n.C. maakte keizer Theodosius van het christendom...

1. een verboden geloof
2. een fabeltje, had nooit bestaan
3. een van de Romeinse geloven
4. de staatsgodsdienst van Rome

Het rijk werd verdeeld in kerkprovincies. Wie had daarover de leiding?

1. Priesters
2. Bisschoppen
3. Dominees
4. Gouverneurs

Wie is de hoogste bisschop (van Rome)?

1. De keizer
2. Petrus
3. Jezus
4. De Paus

Deze les leer je:

• Hoe Romeinen en bewoners van Zuid-Nederland met elkaar omgingen;
  
• Hoe de rijn de noordelijke grens van het rijk werd;
  
• Welke invloed de Romeinen hadden op het leven in Zuid-Nederland;
  
• Hoe het West-Romeinse rijk eindigde te bestaan
  

Romeinen in Nederland

Bij hun komst waren de Romeinen verbaasd over de bewoners van de kustgebieden bij de Noordzee.

 

Ze woonden op terpen omdat grote stukken land tweemaal per dag onder water liepen.

De Romeinen hebben heel het Nederlandse grondgebied veroverd

1. Waar
2. Niet waar

Welke Romeinse generaal was verantwoordelijk voor de verovering van Zuid-Nederland?

1. Caesar
2. Octavianus
3. Antonius
4. Constantijn

Romeinen in Nederland

Tussen 58 en 50 v.C. veroverde Julius Caesar met zijn leger Zuid-Nederland.

 

De bewoners leefden in een landbouwsamenleving.

Romeinen in Nederland

Caesar noemde de volken ten zuiden en westen van de Rijn Kelten of Galliërs.

Ten noorden en oosten van de Rijn woonden de Germanen
 

Romeinen en Kelten

Caesar dwong de Kelten een deel van hun oogst aan zijn soldaten af te staan.

 

Dat leidde in 54 v.C. tot een opstand.

Caesar liet Kelten vermoorden, verdrijven of als slaaf wegvoeren.

Romeinen en Germanen

De Romeinen vroegen Germanen om zich in het gebied tussen de Rijn en Maas te vestigen.

 

Zo kwamen de Germaanse Bataven uit Duitsland rond 12 v.C. in de Betuwe terecht.

Zij beschermden de grens in ruil voor het niet hoeven te betalen van belasting!

Germanen

Door de ogen van Romeinen:

• Woestelingen
  

• Onderontwikkeld
  

• Primitief
  

• Dronken veel / dobbelspel
  

Germanen

Door de ogen van Romeinen:

• Trouw
  

• Dappere strijders
  

• Sterk
  

De Rijn als noordgrens

De Romeinen vonden de Germanen primitieve woestelingen, maar waren ook onder de indruk van deze stoere vechters.

 

Ten Noorden van de Rijn verzetten oorlogszuchtige Germanen zich fel tegen de Romeinen.

Hierdoor stopt de Romeinse expansie.

Slag bij Teutoburgerwoud (9 n.C.)

Slag bij Teutoburgerwoud (9 n.C.)

De Rijn als noordgrens

De Romeinen besloten de Rijn als limes te gebruiken.

 

Langs de grens werden forten en legerkampen gebouwd.

Romeinen in Rijswijk

De Rijn als noordgrens

De Romeinen hadden een bondgenootschap met de Bataven.

 

De Bataven hielpen met het verdedigen van de grens, daarom hoefden zij geen belasting te betalen.

Bataafse Opstand

In 69 n.C. kwamen de Bataven in opstand en brandden Romeinse legerplaatsen plat.

 

De Bataven vonden dat ze slecht behandeld werden.

De bondgenoten sloten een nieuw verdrag.

In deze overeenkomst herstelden ze de oude afspraken.

Romeinse invloed in Nederland

Door de Romeinse overheersing veranderde veel in Zuid-Nederland.

• Landbouwbedrijven
  
• Romeinse steden

1. Trajectum (Utrecht)
   
2. Noviomagus (Nijmegen)
   
3. Mosa Trajectum (Maastricht)
   

• Tempels
  
• Badhuizen
  
• Woningen met stromend water en vloerverwarming
  

Hoe noemen we het overnemen van de Grieks-Romeinse cultuur?

1. Limes
2. Pax Romana
3. Romanisering
4. Imperium

Romeinse forten / steden

Romeinse invloed in Nederland

Door de Romeinse invloed ontstond er in het zuiden van Nederland een landbouwstedelijke samenleving met een geldeconomie.

Handelaren gebruikten de Romeinse munten.

Er werd ook met Germanen in Noord-Nederland gehandeld.

Romeinse invloed in Nederland

In Zuid-Nederland werden verschillende Romeinse gebruiken overgenomen.

Taal, manier van goden afbeeldden en tempels bouwen.

De ondergang van Rome

In de 3e eeuw n.C. ontstonden er problemen in het rijk:

Door epidemieën daalde het aantal inwoners

Daardoor minder productie en handel

Minder belasting voor de Romeinse overheid

Minder soldaten aan de grens!

De ondergang van Rome

Rond dezelfde tijd kwamen in Noord- en Oost-Europa volksverhuizingen op gang.

 

Het lukte Germaanse volken om met geweld het rijk binnen te dringen.

Ook ontstonden er weer burgeroorlogen.

'Imperial overstretch'

Het Romeinse Rijk was te groot geworden om overal goed te kunnen verdedigen...

Het Romeinse rijk gaat dus ten onder aan zijn eigen succes!

De ondergang van Rome

Om het rijk beter te kunnen verdedigen, besloot keizer Theodosius in 395 n.C. het rijk op te splitsen.

Met elk een eigen keizer.

West-Romeinse Rijk 

Germaanse volken stichtten eigen koninkrijken.

 

Rome werd twee keer door Germanen geplunderd.

476 n.C.: Germanen zetten keizer Romulus af en stichtten een Germaans koninkrijk.

Einde van het West-Romeinse rijk.

Oost-Romeinse rijk

Ook wel het Byzantijnse rijk.

 

Hoofdstad: Constantinopel.

Het Byzantijnse rijk bleef nog duizend jaar bestaan.

Aan de slag!

Maak de opdrachten van paragraaf 4.5