8.3 - Stikstofkringloop

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 8

Ecosysteem en evenwicht

Hoofdstuk 8 - Ecosysteem en evenwicht

8.1 - Energiestromen (Wk 20)

8.2 - Koolstofkringloop (Wk 21)

8.3 - Stikstofkringloop (Wk 22)

8.4 - Verandering in ecosystemen (Wk 23+24)

8.5 - Duurzaamheid (Wk 23+24)

Repetitie H7+8: Wk 25/26

Lesplanning

Elke week:

Les 1 - In groepen werken

Les 2 - Klassikale uitleg / werken aan opdrachten

Bij lesuitval: zelfstandig paragraaf doorwerken

8.3 - Stikstofkringloop

Les 1

In groepen: Lees de tekst van de paragraaf

Maak met je groep een poster (voorin lokaal te vinden) waarin je de stikstofkringloop uitlegt.

Les 2

LessonUp klassikaal

Maken opdrachten uit het boek/samenvatting

8.2 - Koolstofkringloop

Herhaling 8.2

vragen

Welke stof maakt geen deel uit van de koolstofkringloop?

1. CO2
2. glucose
3. water
4. eiwitten

Welke stof hoort niet thuis in de koolstofkringloop?

1. Water (H2O)
2. Koolstofdioxide (CO2)
3. Glucose (C6H12O6)
4. Calciumcarbonaat (CaCO3)

In de koolstofkringloop wordt door veel organismen stoffen verbrand. Welke organismen in de koolstofkringloop doen aan verbranding?

1. planten
2. dieren
3. schimmels
4. alle organismen

Welke rol heeft het tropisch regenwoud in de koolstofkringloop voornamelijk?

1. uitstoot van koolstof
2. opslag van koolstof

Wat geven dieren in de koolstofkringloop door aan bacteriën en schimmels?

1. Afgevallen blaadjes
2. Verbranding
3. Dode resten en uitwerpselen
4. Fotosynthese

Er bestaan twee soorten koolstofkringlopen. Welke?

1. Natuurlijke en onnatuurlijke koolstofkringloop
2. Trage en snelle koolstofkringloop
3. Menselijke en dierlijke koolstofkringloop
4. Homogene en heterogene koolstofkringloop

8.3 - Stikstofkringloop

Doelen van deze paragraaf

Je weet wat de rol van stikstof in bemesting is

Je kan uitleggen hoe stikstof wordt gebruikt door producenten, consumenten en reducenten

Je weet wat er met stikstofverbindingen in de bodem gebeurt

Stikstofverbindingen als meststof

Kunstmest gebruikt voor akkers -> zit fosfaat en stikstof in

Dit kan uit de bodem spoelen en in water terechtkomen (eutrofiëring): hierdoor groeien veel algen 

Algen in de zomer afgestorven en afgebroken -> hiervoor is zuurstof nodig

Gevolg: zuurstof verdwijnt uit het water

Eenvoudige stikstofkringloop

Stikstof (N) wordt ook in een kringloop doorgegeven en op die manier behouden

Producenten nemen anorganische nitraat (NO3-) op om aminozuren te kunnen maken: stikstofassimilatie

De hieruit ontstane eiwitten door consumenten gegeten

Urine en dode resten bevatten de stikstof -> komt in bodem

-> afgebroken door reducenten tot NH3 en NH4+ (ammoniak en ammonium)

Andere bacteriën maken daar eerst nitriet (NO2-) en dan nitraat (NO3-) van.

Ammoniak en de stikstofkringloop

Enzymen (dode cellen en reducenten) breken eiwitten af (anaeroob) tot ammoniak -> rottingsgeur

Sommige bacteriën gebruiken nitriet of nitraat om glucose te maken -> chemosynthese (chemo-autotroof)

Stikstof in de bodem

Nitraat (NO3-) is oplosbaar in water.

Opname door planten soms niet snel genoeg voor veelvuldig gebruik NO3-

Denitrificerende bacteriën gebruiken nitraat als brandstof (restproduct: N2 gas)

Ammonificerende bacteriën gebruiken nitraat als brandstof

(restproduct ammoniak (NH4+)

Beide anaeroob -> weinig zuurstof in bodem betekent dus veel activiteit

Stikstof in de bodem

Stikstofarme bodem eerst bezaaid met planten die symbiose hebben met bacteriën 

Bacteriën zitten in wortelknolletjes en zetten N2 uit lucht om in NH3 

Bacteriën gebruiken glucose van de plant, en geven NH4+ terug. 

Na onderploegen van deze planten kunnen deze worden afgebroken door reducenten -> meer beschikbare NH4+ in de bodem waar bacteriën weer NO3- van kunnen maken voor nieuwe planten

Vragen

wie kan stikstof uit de lucht halen?

1. mensen
2. bacteriën
3. planten
4. dieren

In de stikstofkringloop vindt in de grond een omzetting plaats van afval (dode resten van organismen) in (stikstof)mineralen. Welke organismen zorgen voor deze omzetting?

1. Planten
2. Dieren
3. Bacteriën en schimmels

Afbraak van N-bevattende organische stof in ammonium en ammoniak heet...

1. nitrificatie
2. denitrificatie
3. ammonificatie
4. fixatie

Welke kringloop/kringlopen zijn bij eutrofiëring verstoord?

1. Koolstofkringloop
2. Stikstofkringloop
3. Koolstofkringloop en stikstofkringloop

De stikstofbacteriën in wortelknolletjes vormen een belangrijke schakel in de stikstofvoorziening van bepaalde klavers.
Welke bewering over de bacterie bij het omzetten van stoffen met stikstof is juist?

1. Bacterie zet anorganische stoffen om in andere anorganische stoffen
2. Bacterie zet anorganische stoffen om in organische stoffen
3. Bacterie zet organische stoffen om in anorganische stoffen
4. Bacterie zet organische stoffen om in andere organische stoffen

planten halen stikstof uit...

1. de lucht
2. stikstofzouten

Aan het werk

- Vragen uit het boek