Moderne Hst 2 Expressionisme

• Kunst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Terugblik op vorige les

- De overige presentaties van Elisa, Moos, Vera en Anna 

- Twee examenvragen geoefend.

Programma 26-11

Noa doet presentatie

Hst 3 uit het boek Expressionisme

Expressionisme

In muziek, film en dans

Figuratief

Tonaal

Abstract

A-tonaal

Voor 1900

----------------------------------

• Tonale muziek/Tonaliteit 
• (er zit een grondtoon in de muziek die voor samenhang zorgt)
• Er is een duidelijke melodie en harmonie in de muziek 
  
• (je herkent de structuur in de muziek, het voldoet aan je verwachtingen)

1900- 1950

----------------------------------

Het tonale systeem werd losgelaten...vernieuwing!

• -Veel dissonanten
• -Atonaliteit
• -Melodie kent geen logisch verloop/ grote sprongen/ fragmentarisch
• Klankkleur: andere 'instrumenten' of bijzondere combinatie
• - 12 toonsmuziek 

tonale muziek

Klassieke TOONLADDER 

als basis voor de westerse muziek :

• Tussen de trappen een halve of een hele toonsafstand​
• DO is het tooncentrum, rustpunt, grondtoon​
• Plaats v/d halve afstanden bepaald karakter ladder ​
• bijvoorbeeld majeur en mineur toonladder​
• samenklanken klinken consonant = ontspanning, rust ​

DO

 TI

SO

FA

MI

RE

DO

Dissonanten - atonale muziek

• dissonant = spanning​
  
• Een toon wringt met een naast gelegen toon ​
• Klinkt alsof de noten niet goed bij elkaar passen >> het schuurt, lijkt vals
• abstractie in de muziek >> betekenis: alsof de ruimte van boven, onder,
  links en rechts niet meer bestaat
• klanken roepen op: expressieve gevoelens en vervreemding
• bijv. do – re; fa-mi; fa-su of fa-si; do-ti​
• 12 toonstechniek (zwarte en witte piano toetsen gelijkwaardige tonen)

Schönberg

De stroming van het expressionisme ontwikkelt zich vooral in Duitsland in de muziek. De componist Arnold Schönberg is een belangrijke vertegenwoordiger. De expressionistische kunstenaar probeert op de 

eerste plaats uitdrukking te geven aan zijn eigen gevoelswereld.

• Expressionistische muziek is muziek van uitersten, contrasten en vaak aan het waanzinnige grenzende hartstocht. 
• Extreme gemoedstoestanden als hysterie en krankzinnigheid en ervaringen als nachtmerries werden in een zeer complexe muziek tot uitdrukking gebracht.

In deze opera 'Erwartung'  met 1 personage, loopt een wanhopige vrouw 

's nachts in een ondoordringbaar bos, een dramatische zoektocht naar haar geliefde . . . .​  Alles wat ze ziet, voelt en hoort maakt haar angstig.​

Het doet denken aan een nachtmerrie uit ons onderbewustzijn. Schönberg verklankt deze nachtmerrie met een geheel nieuwe muziektaal.​

Dodecafonie

(of twaalftoonstechniek)

Dodecafonie  is een compositietechniek waarin van alle twaalf verschillende tonen uit de westerse muziektraditie één basisreeks wordt gemaakt. Die reeks dient vervolgens als uitgangspunt voor de compositie.  

Aan de basis van elk dodecafonisch stuk staat een reeks van twaalf verschillende tonen, heel toepasselijk de twaalftoonreeks genoemd. Dit is de ‘primaire’ reeks. 

Dit systeem berust op de absolute gelijkheid van elk van de 12 tonen binnen het octaaf en daarom is deze muziek ook atonaal.

Bij kreeftgang wordt de reeks van achter naar voor gespeeld. Bij omkering worden de intervallen tussen de noten van de reeks verticaal gespiegeld: een kwint omhoog wordt bijvoorbeeld een kwint omlaag. Retrograde inversie is een combinatie van beide technieken. Je kunt al deze variaties ook transponeren (op een andere toonhoogte plaatsen). 

Expressionisme in dans

Expressionisme & Muziek

Sacre du Printemps

'Gesamtkunstwerk':

• muziek: Stravinsky
• choreografie: Nijinsky
• kostuums/achtergrond: Roerich

29/5/1913

Première

Verschillen romantisch ballet en moderne dans geven en laten opschrijven.

Romantiek

Vraag:

Vormgevingsaspecten van dans zijn: kracht, gewicht, spanning en aanzet.

Gebruik de begrippen kracht, gewicht en spanning om drie verschillen te benoemen tussen romantisch ballet en moderne dans. 

    Mary Wigman 

Wigman is de grondlegster van de zogenaamde Ausdrucktanz.

Bij deze danssoort staan de emoties voorop, de emoties bepalen de bewegingen. Ook hier worden dus alle geldende balletregels overboord gegooid. 

Beschrijf hoe Wigman breekt met de regels van het academisch ballet

Expressionisme in film

stille film - geluidsfilm

Aan het einde van de 19e eeuw komt de fotografie en later ook de film tot ontwikkeling. Pas vanaf de 20er jaren van de 20e eeuw komt de geluidsfilm tot ontwikkeling, daarvoor konden beeld en geluid niet samen worden opgenomen. Dat betekent dat de eerste expressionistische film geen gebruik konden maken van geluid 

Omschrijf wat het verschil is in het acteerwerk in een stille film en een geluidsfilm.

Van welke middelen kan een filmmaker gebruiken maken om emoties over te brengen?

Nosferatu

Nosferatu is de eerste verfilming van Dracula. Een gewone man brengt een bezoek aan de zonderlinge graaf Orlok, waar hij aangevallen wordt. Tegelijkertijd krijgt de vrouw van de man een nachtmerrie. Bekijk een fragment van deze film.

benoem een filmisch element die de spanning creërt in dit fragment

expressionistische film, kenmerken

• groot licht-donker contrast (grote schaduwen)
• overdreven spel
• kikker- en vogelperspectief
• Verwrongen perspectief
• grillige vormen

Vraag:

Welke kenmerken van expressionistische film zie je terug in dit voorbeeld?

Opdracht

Wat zie je in dit fragment aan vernieuwende filmtechnieken?

- Camera afstand (close-up, medium, totaal)

- Perspectief: vanuit welke ogen kijken we hier?

Huiswerk

Maak voor de volgende disciplines duidelijk welke ontwikkeling er plaatsvind in deze periode van de modernen:

Schilderkunst - Architectuur - Dans -  Film