TH 12 BS2 Voedingsmiddelen en voedingsstoffen Theorie en oefenen

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

12.2 Voedingsmiddelen en voedingsstoffen

In eten en drinken zitten stoffen die je lichaam nodig heeft. Deze stoffen hebben in je lichaam verschillende functies.

Producten die je eet en drinkt, zijn

1. voedingsmiddelen
2. voedingsstoffen

Bruikbare bestandsdelen uit voeding noem je

1. voedingsmiddelen
2. voedingsstoffen

Voedingsmiddelen voedingsstoffen

Er zijn 6 soorten voedingsstoffen:

• koolhydraten
• eiwitten
• vetten
• vitamine
• mineralen
• water

Vier groepen voedingsstoffen

Er zijn vier hoofdgroepen voedingsstoffen met elk hun eigen functie.

1. Bouwstoffen
2. Brandstoffen
3. Reservestoffen
4. Beschermende stoffen. 

Wat is de functie van bouwstoffen?

1. bevatten energie, nodig voor de verbranding
2. bevorderen de darmbewegingen en stoelgang
3. helpen ziekten te voorkomen
4. zijn nodig om nieuwe cellen te maken

Wat is de specifieke functie van de bouwstof eiwit in je lichaam?

1. nodig voor de bouw van cellen en enzymen
2. nodig voor de bouw van celmembranen
3. bestanddelen van bloed en cytoplasma
4. nodig voor verbranding

In welke voedingsmiddel zitten veel koolhydraten?

1. aardappelen
2. brood met jam
3. rijst
4. In alle drie zitten veel koolhydraten

De bouwstof mineralen heeft de volgende 2 functies:
(2 antwoorden ingeven dus)

1. nodig voor verbranding
2. bouw van beenderen (botten)
3. bouw van je gebit
4. zorgen ervoor dat je niet ziek wordt

In walnoten zit veel ...

1. Eiwitten
2. Vetten
3. Koolhydraten
4. Mineralen en Vitaminen

De functie van de voedingsstof vetten is ... (meerdere antwoorden mogelijk)

1. Bouwstof
2. Brandstof
3. Reservestof
4. Beschermende stof

Hoe heten de onverteerbare delen van plantaardige voedingsmiddelen?

1. voedingsvezels
2. voedingsstoffen
3. verzadigde vetten
4. koolhydraten

Welke voedingsstoffen kunnen dienen als reservestof?
(meerdere antwoorden mogelijk)

1. eiwitten
2. koolhydraten
3. vetten
4. vitaminen

Onverzadigde vetten zijn meestal plantaardige, vloeibare vetten.
Wat is een voorbeeld van een onverzadigd vet?

1. vet in vissen
2. walvisvet
3. dierlijk frituurvet
4. olijfolie

Wat zijn voedingsstoffen?

1. Alles wat je eet en drinkt
2. Stoffen uit planten die je lichaam niet kan verteren
3. Bruikbare bestanddelen uit voedingsmiddelen

Yoghurt is een

1. Voedingsmiddel
2. Voedingsstof

Zetmeel is een

1. Voedingsmiddel
2. Voedingsstof

Water is een

1. Voedingsmiddel
2. Voedingsstof

In je voeding zit voedingsvezel.

In welke voedingsmiddelen zit voedingsvezel?

1. In dierlijk voedsel
2. In plantaardig voedsel
3. In beide

Voedingsvezels horen bij een gezond voedingspatroon.
Welke goede eigenschap hebben voedingsvezels?

1. Ze helpen infectieziekten tegengaan.
2. Ze voorkomen verstopping.
3. Ze helpen bij de bloedstolling.
4. Ze verbeteren de nierwerking.

Wat is de functie van mineralen?

1. Brandstof
2. Bouwstof
3. Beschermende stof
4. Reserverstof

Deze voedingsstoffen zijn bouwstoffen

1. Alle voedingsstoffen
2. Water, mineralen eiwitten en vitaminen
3. Koolhydraten, vetten eiwitten en vitaminen
4. Alleen koolhydraten en vetten

Beschermende voedingsstoffen zijn

1. Vetten, mineralen en vitamines
2. Vitamines en mineralen
3. Koolhydraten, mineralen en vitamines
4. Vetten en vitamines

Als je zetmeel aantoont met een indicator wordt het blauwzwart.

Welke indicator gebruik je?

1. zout
2. jodiumoplossing
3. klakwater
4. suiker

Verteringssappen bevatten enzymen. Wat zijn enzymen?

1. indicatoren
2. slotjes voor sleutels
3. stoffen die het afbreken van voedingsstoffen versnellen
4. stofjes die het beste werken bij 37 graden

Welk enzym vertoont de grootste enzymactiviteit?

1. X
2. Y
3. Z

Als een enzym gedenatureerd is betekent dat dat het enzym...

1. opgebruikt is
2. dood is
3. uitelkaar is gevallen
4. van vorm is veranderd

Welke bewering klopt over de enzymactiviteit en de enzymconcentratie bij temperaturen P, Q en R?

1. Bij alle drie de temperaturen is de enzymconcentratie gelijk.
2. P is het optimumkromme
3. Tussen Q en R neemt de activiteit af, omdat de concentratie van intacte enzym afneemt.

Hoe werken enzymen? Zet in de juiste volgorde.

enzym knipt voedingsstof in tweeën

enzym bindt aan voedingsstof

enzym laat los

voedingsstof is (deels) afgebroken

Doelen van deze paragraaf

• Je kan functies van voedingsstoffen en voedingsvezel noemen
• Je kan de zes groepen voedingsstoffen met functies en kenmerken noemen
• Je kan uitleggen hoe je glucose en zetmeel kan aantonen

Plantaardig of dierlijk

Voedingsmiddelen - wat je eet/drinkt

Voedingsstoffen - de nuttige stoffen in voedingsmiddelen 

Plantaardig -> afkomstig van planten

Dierlijk -> afkomstig van dieren

Functies van voedingsstoffen

Brandstof - geven energie

Bouwstof - groei, ontwikkeling en herstel

Beschermende stof - houden je gezond

Reservestof - bruikbaar als brandstof of bouwstof, opgeslagen voor later

Zes groepen voedingsstoffen

• Koolhydraten
• Eiwitten
• Vetten
• Water
• Mineralen
• Vitaminen

KEV

Koolhydraten

Eiwitten

Vetten

Koolhydraten

Brandstof, reservestof (kan als bouwstof)

• Suiker (Glucose, fructose), zetmeel, Vezels

• Te veel binnen -> omgezet in vet

• Beinvloeden de bloedsuikerspiegel 

• Veel in plantaardig voedsel, weinig in dierlijk voedsel

Voedingsvezels

Behoort bij de koolhydraten -> wordt niet opgenomen in het bloed

Wel belangrijk voor:

• Darmflora (bacteriën in de dikke darm)

Zitten in groente, fruit en volkoren-producten

• Celwanden van plantencellen

Eiwitten

Belangrijke bouwstoffen, kan als brandstof

• Herstel en opbouw van cellen

• Eiwitten zijn bouwstenen voor het lichaam

• Te veel -> plas je uit of gebruik je als brandstof, marathon renners einde finish (stinkt)
• lichaam kan geen eiwitten opslaan

Vetten

Vooral brandstof, ook bouwstof en reservestof

• Verzadigd - dierlijke vetten (Vlees, eieren, melkproducten)

• Onverzadigd - plantaardige vetten (noten, zaden)

• Transvetten = onbewerkte onverzadigde vetten, deze zijn slecht voor je (chips, koekjes, frituur)

Water

Bouwstof 

• Menselijk lichaam bestaat  55-65% uit water

• Hersenen 80% uit water (hoofdpijn water drinken)

• Vervoer van stoffen via bloed 

• Water zit in fruit, frisdrank, sommige groente

Mineralen en vitaminen

Mineralen

•  zouten (kalk, calcium, ijzer)
• Bouwstof & beschermende stof

Vitaminen 

• Met letters aangegeven
• Beschermende stof

Tekort aan mineralen of vitamines = slechtere weerstand

Weet welke functies!!

Voedingsstoffen aantonen

Zetmeel  - jodium/joodoplossing

Glucose - teststrook die verkleurt

Wat is een voedingsstof?

1. Alles wat je eet of drinkt
2. alle onverteerbare stoffen in plantaardig voedsel
3. Alle bruikbare stoffen uit voedingsmiddelen

Voedingsmiddel of voedingsstof:
Dubbelfris

1. Voedingsmiddel
2. Voedingsstof

Voedingsmiddel of voedingsstof:
Appel

1. Voedingsmiddel
2. Voedingsstof

Voedingsmiddel of voedingsstof:
Koolhydraten

1. Voedingsmiddel
2. Voedingsstof

Zijn het voedingsstoffen of voedingsmiddelen?

Voedingsstoffen

Voedingsmiddelen

Chips

Vitaminen C

Brood

Vis

Broccoli

Koolhydraten

Calcium

Yoghurt

Eiwitten

Kroket

Beschermende stoffen zijn

1. mineralen en vitaminen
2. koolhydraten en eiwitten
3. mineralen en eiwitten
4. vitaminen en koolhydraten

Mineralen zijn reservestoffen.

1. juist
2. onjuist

Dit voedingsmiddel is brandstof:

1. mineralen
2. vitamines
3. water
4. koolhydraten

Zet de voedingsmiddelen op de juiste voedingsstoffen.

Voedingsmiddelen

Brandstoffen

koolhydraten en vetten

Bouwstoffen

eiwitten en water

Beschermstoffen

vitaminen en mineralen