Crisissituaties

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

Beroepsgericht 3

Lesweek 8: Crisissituaties

Lesweek 8, 9 en 10: Crisissituaties en begeleiden bij crises

Crisis

Kritieke situatie; keerpunt

Een noodsituatie waarbij het functioneren van een stelsel ernstig verstoord raakt.

Wat is een crisissituatie?

1. Zorgvrager is bedreiging voor zichzelf / omgeving.
2. Een situatie in een kliniek waar discussie is met de baas
3. De zorgverlener maakt veel fouten tijdens de behandelingen
4. Crisis in een kliniek, omdat het bijna failliet gaat.

Heb je al een crisissituatie meegemaakt?

1. Ja
2. Nee
3. Bijna
4. Misschien

Schrijf op wat je allemaal hebt gezien wat je onder een crisissituatie kan verstaan

Een persoonlijke crisis is een ernstige plotselinge verstoring van het dagelijks leven als gevolg van een emotionele ingrijpende gebeurtenis.

1. juist
2. onjuist

Een organisatiecrisis is een verwachte noodsituatie die gevaar oplevert voor medewerkers, cliënten en/of de organisatie

1. ja
2. nee

Bij een verliessituatie ontstaat er een crisis doordat er sprake is van ingrijpend verlies

1. ja
2. nee

Kenmerken persoonlijke crisissituatie

• Grijpt diep in
  
• Uit evenwicht raken (lichamelijk, psychisch en sociaal)
  
• Evenwicht herstellen lukt niet zoals gebruikelijk (meer tijd, meer en andere inspanning)
  
• Psychische nood --> psychische zorg nodig
  

Wat voor de één een crisissituatie is, is dat niet voor de ander

Welke voorbeelden van persoonlijke crisissituaties kun je bedenken?

Organisatiecrisis

Kenmerken:

• Onverwachts
• Gebeurtenis heeft grote impact op het functioneren van de organisatie
• Schade voor de organisatie: voortbestaan kan op het spel staan

Andere kenmerken:

• Betrokken voelen grote druk om iets te doen
• Onvoldoende of tegenstrijdige informatie voor betrokkenen (onduidelijkheid)
• Negatieve berichtgeving in de media
• Snel handelen is noodzakelijk

Geef een voorbeeld van een organisatiecrisis

Een ernstige, plotselinge verstoring van het dagelijks leven als gevolg van een emotioneel ingrijpende gebeurtenis noemen we

1. Persoonlijke crisis
2. Organisatie crisis

Van crisis tot trauma

Psychotrauma: de heftige psychische en lichamelijke reactie na een ingrijpende gebeurtenis

Kenmerken van Trauma

In het algemeen:

•  Veelvuldige herbeleving
• Vermijdingsreacties
• Verhoogde waakzaamheid (schrikken, prikkelbaarheid, niet goed slapen)

Kan tot PTSS leiden (Post Traumatisch Stress Syndroom), kenmerken zijn dan veel heftiger.

Oorzaken van trauma

• DraagKRACHT en draagLAST niet in evenwicht
  
• Eigen persoonlijkheid (veerkracht)
  
• Steun van anderen (sociale steun)
  
• Ziekten of stoornissen 
  
• Drugs, medicijnen, alcohol (psychose)
  
• Levensgeschiedenis (eerdere trauma's)
  

draaglast is....

1. De hoeveelheid spanning of druk die iemand ervaart
2. de belasting die iemand aankan
3. Een slecht verleden wat iemand met zich mee draagt
4. natuurlijk verdedigingsmechanisme

Crisissituaties in de maatschappelijke zorg

Persoonlijke crisis kan leiden tot organisatiecrisis

Persoonlijke crisis kan reden zijn tot gedwongen opname

Crisissituaties voorkomen

Escalatie voorkomen

Herhaling voorkomen

Een kritieke situatie, vaak een keerpunt in iemands leven

Heftige psychische en lichamelijke reactie na een ingrijpende gebeurtenis.

Een plotselinge noodsituatie die gevaar oplevert voor medewerkers, cliënten en/ of de organisatie.

Een ernstige plotselinge verstoring van het dagelijkse leven als gevolg van een emotioneel ingrijpende gebeurtenis.

Persoonlijke
crisis

Organisatie
crisis

Psychotrauma

Crisis

Als de crisissituatie voorbij is kan je niets meer doen.

1. Juist
2. Onjuist

Een crisis doorstaan

Lees Thieme Communicatie 9.19 Crisissituaties

vanaf: Een crisis doorstaan als beroepskracht MZ

en beantwoord de volgende vraag:

Wat kun je doen als beroepskracht MZ tijdens en na een crisissituatie?

Opdracht

Beantwoord de vraag: 

Wat kun je doen als beroepskracht MZ tijdens en na een crisissituatie?

Lever in bij opdrachten in Teams.

Reacties van cliënten op een crisissituatie

Reacties op korte termijn:

Lichamelijke tekenen van spanning of stress

reacties die voortkomen uit verdedigingsmechanismen

heftige angstreacties

plotseling optredende verwardheid

onredelijke boosheid

Reacties van cliënten op een crisissituatie

• Reacties op lange termijn:
  
• Verwerkingsproces = proces dat erop gericht is een ingrijpende situatie te leren dragen en te boven te komen (zover mogelijk)
  
• verdoving, woede, verdriet, wanhoop, schuldgevoelens en depressieve gevoelens.
  
• Na verwerking volgt acceptatie.
  

Lichamelijke tekenen van spanning of stress

Gezonde vs ongezonde stress

Stressreacties:

• Opgejaagd gevoel
  
• hartkloppingen
  
• verlies van eetlust
  
• concentratieproblemen
  
• slaapproblemen
  

Burn-out

Lichamelijk en emotioneel opgebrand zijn als gevolg van langdurige stress, waardoor mensen langere tijd niet meer in staat zijn te functioneren.

Hulp bij stress of burn-out

Helpen de stress onder ogen te zien

Helpen los te komen van de stress

Verdedigingsmechanisme/ afweermechanisme

= een bepaalde tactiek die mensen onbewust gebruiken om zichzelf staande te houden en angst of andere nare gevoelens op afstand te houden

Een verdedigingsmechanisme:

1. Is bedoeld om een ander staande te houden in een crisissituatie
2. Is een manier die mensen onbewust gebruiken om zichzelf staande te houden
3. Is een proces dat erop gericht is om een ingrijpende situatie te leren dragen
4. Is een manier die mensen bewust gebruiken om zichzelf staande te houden

Verdedigingsmechanismen

• Ontkenning
  
• Verdringing
  
• Vluchtgedrag
  
• Regressie
  
• Rationalisatie 
  
• Projectie
  
• Reactievorming
  
• Compenseren
  

Opdracht

Wat betekenen deze verdedigingsmechanismen: Ontkenning, verdringing, vluchtgedrag, regressie, rationalisatie, projectie, reactievorming, compenseren

Ga op zoek naar de betekenis. 

Schrijf de betekenis op. 

Over 10 minuten bespreken we dit na.

Omgaan met cliënten die verdedigingsmechanismen gebruiken

• Besef: verdedigingsmechanismen helpen de cliënt zich staande te houden in een emotioneel zeer bedreigende situatie.
  
• Verdedigingsmechanismen niet versterken.
  
• Laat de cliënt het tempo bepalen
  
• Rem emoties niet af (onderdrukte emoties kunnen loskomen wanneer verdedigingsmechanismen worden losgelaten)
  
• Inschakelen van deskundige psychische hulp.
  

Op het moment dat de cliënt zijn verdedigingsmechanisme laat varen, komen er vaak veel onderdrukte emoties los.

1. juist
2. onjuist

Angst

Van nervositeit tot paniek

Paniek zorgt voor:

• een gevoel van radeloosheid
  
• niet meer helder kunnen denken
  

Wanneer bij jij nerveus geweest?

Reële en niet-reële angst

Reëel: er is een duidelijke relatie tussen een angstwekkende gebeurtenis en de angstgevoelens

Niet-reële angst: angstgevoelens zijn niet duidelijk gekoppeld  aan een bedreigende gebeurtenis of staan niet in verhouding tot de gebeurtenis (angststoornis).

Direct na een crisissituatie is de vatbaarheid voor een angststoornis groter. Het psychisch evenwicht is dan verstoord.

Ondersteuning bij heftige angstgevoelens

Steun de cliënt  (in wie hij is en wat hij doet)

Schaad het vertrouwen van de cliënt niet

Praten over angst roept angst op

Schakel deskundige hulp in

Opdracht

Lees:

Thieme Communicatie: 9.20

vanaf: plotselinge verwardheid bij (dreigende crisis)

en maak de bijbehorende opdrachten.

Er zijn drie kenmerken van een trauma, welke uitleg hoort bij welk begrip?

Veelvuldige herbeleving

Vermijdingsreactie

Verhoogde waakzaamheid

Iemand heeft last van nachtmerries en is daardoor bang om te gaan slapen

Iemand wil niet meer aan het trauma herinnert worden door de plek of betrokken mensen

Iemand kan zich niet ontspannen, is prikkelbaar en heeft last van overdreven schrikreacties

Schrijf 3 begrippen op die je vandaag hebt geleerd

Schrijf minimaal 3 begrippen op die nog niet goed begrijpt