Hoofdstuk 2

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Directe en indirecte ruil

Directe ruil = "ik ruil een appel voor twee mandarijnen"

Indirecte ruil = "ik koop voor 2 euro een brood in de supermarkt"

Soorten ruil

Het gebruik van geld maakt arbeidsverdeling gemakkelijker.

Directe ruil

Indirecte ruil

arbeidsverdeling: verdeling van werk en productie, waarbij iedereen een eigen taak heeft

Functies van geld

• Rekenmiddel: Een trui kost €40 en een broek €50
• Ruilmiddel: producten kopen
• Spaarmiddel: geld sparen

Twee soorten geld

Chartaal geld

Giraal geld

Soorten geld

• Chartaal geld:
• Contant geld of cash is tastbaar: munten en bankbiljetten. Het contante geld dat bij personen, bedrijven en instellingen in gebruik is, heet officieel chartaal geld. Contant geld dat bij banken in de kluis ligt, telt niet mee.

• Giraal geld:
• Geld dat op bankrekeningen staat, is niet tastbaar. Het geld dat bij banken op betaalrekeningen staat, heet officieel giraal geld. Geld op spaarrekeningen telt niet mee.

Creditcard

Betalen met de creditcard is een vorm van giraal betalen. De creditcardmaatschappij schiet het geld voor.
Pas aan het eind van de maand worden de betalingen van je rekening afgeschreven.

Kun je ook geld mee opnemen. 

Wat is directe ruil?

1. Producten uit het buitenland halen
2. Het ruilen van producten tegen geld
3. Het ruilen van producten tegen elkaar
4. Een product kopen in de supermarkt en bij de kassa direct betalen

Indirecte ruil is:

1. geld tegen een product ruilen
2. een product tegen geld ruilen
3. geld tegen geld ruilen
4. een product tegen een product ruilen

Chartaal geld

Giraal geld

Als ik met een creditcard betaal, dan gaat het bedrag direct van mijn rekening af

1. Waar
2. Niet waar

De drie functies van geld

ruilfunctie

reken functie

spaarfunctie

Bepalen hoeveel peren er nodig zijn om te ruilen tegen 10  kilo tomaten

loon opzij leggen om later een scooter van te kopen

het kopen van een scooter van je loon

Als er geld op je rekening staat,

 noemen we dat

een positief saldo of een creditsaldo

Als je een tekort hebt,

 noemen we dat

een negatief saldo of een debetsaldo.

Creditsaldo

• positief saldo
• geld op je rekening
• hier krijg je creditrente over, wat positief is!

Debetsaldo

• negatief saldo
• geld tekort op je rekening
• hier krijg je debetrente over, wat negatief is!

Saldo

Saldo is het geld dat ik op mijn rekening heb staan.

  € 45,00 = creditsaldo/ in de plus     (ik ontvang creditrente)

-€ 45,00 = debetsaldo/ in de min       (ik betaal debetrente)

Er is sprake van een debetsaldo als

1. je veel geld op je rekening hebt
2. als je per saldo toch te weinig geld hebt
3. je een positief saldo hebt
4. als je roodstand hebt

Demi heeft €24,51 creditsaldo. Ze krijgt €9 en betaalt €50. Wat is haar nieuwe saldo?

1. €16,49 creditsaldo
2. €65,51 creditsaldo
3. €65,51 debetsaldo
4. €16,49 debetsaldo

Enkelvoudige interest

Bij enkelvoudige interest wordt alleen interest berekend over het beginkapitaal.

Enkelvoudige interest

Kees-Jan stort 1.200 euro op een rekening. Het rentepercentage is 2%. Hoeveel rente ontvangt hij in 1 jaar  ? Hoeveel rente ontvangt hij in 2 jaar?

Antwoord

Kees-Jan stort 1.200 euro op een rekening. Het rentepercentage is 2%. 

jaar 1              € 1.200 : 100  x2 = € 24

jaar 2             € 1.200 : 100 x 2 = € 24

samengestelde interest

Spaarbedrag € 2,-- rentepercentage 10%. Hoeveel geld heb ik dan over 2 jaar?

jaar 1: € 2,- : 100  x 10 = € 0,20

jaar 2: € 2, + € 0,20 = € 2,20

€ 2,20 : 100 x  10 = € 0,22

totaal € 2,20 + € 0,22 = € 2,42

Koopkracht en inflatie

• koopkracht : de hoeveelheid goederen en diensten die je kan kopen.  
• Koopkracht van een spaarder stijgt door de rente en daling van de  inflatie.

• inflatie: de gemiddelde stijging van de prijzen

Wat is koopkracht?

1. Hoeveel geld je hebt.
2. De hoeveelheid producten en diensten die je kunt kopen.
3. De hoeveelheid goederen die je kunt kopen.
4. Hoeveel euro's je kunt uitgeven.

Door de inflatie kan ik...

1. minder producten kopen
2. meer producten kopen
3. hetzelfde kopen als eerst
4. niets meer kopen

Over twee jaar wil ik een auto kopen, ik ga hiervoor sparen. 

Mijn wasmachine is al 10 jaar oud, ik ga maar alvast sparen mocht de wasmachine kapot gaan. 

Als ik mijn geld op een spaarrekening zet, heb ik na een paar jaar meer geld op mijn spaarrekening. 

koppel de juiste spaarmotieven aan de tekst

sparen voor een doel

sparen uit voorzorg

sparen voor de rente

Wat is een aandeel?

waardepapier waaruit blijkt dat iemand mede-eigenaar is van een bedrijf.

Wat ontvangt een belegger in aandelen?

Dividend over zijn aandelen ( als er voldoende winst is)

Beleggingsfonds

• Bijna elke grote bank heeft een eigen beleggingsfonds.
  
• Je kunt hier aandelen van kopen. 
  
• Je geld wordt verdeeld over allerlei aandelen. 
  
• Je loopt hierbij minder risico.
  
• Mensen met verstand van aandelen, beleggen dan voor jou. 
  

Dividend

• Winst uit je aandelen noem je dividend. 
  

Wat is een obligatie?

Waardepapier waaruit blijkt dat een bedrijf of de overheid geld schuldig is aan de eigenaar van dat waardepapier.

Wat ontvangt een belegger in obligaties?

jaarlijks vaste rente

eind van de looptijd het geleeende geld terug

Obligaties

• Als je in obligaties belegt, leen je geld uit aan een onderneming of de overheid. 
  
• Je krijgt jaarlijks vaste rente, en je krijgt je geld aan het eind van de looptijd terug. 
  
• Je kunt ze voor die tijd wel verkopen, dan krijg je de waarde van dat moment. 
  
• Met obligaties loop je minder risico. 
  

Obligatie= schuldbewijs

Kenmerken?

1. hoger rente percentage dan

    bij een spaarrekening

2. weinig risico

3. grote lening opgedeeld in

     kleine obligaties (leningen)

Leerdoel 10

Aandeel

Obligatie

rendement is dividend

Rendement is rente

Je koopt een gedeelte van een bedrijf

Je leent geld uit aan een bedrijf of de overheid

Vraag

Piet heeft begin januari 1600 aandelen gekocht per stuk € 25 van een beleggingsfonds gekocht. In juni kreeg hij € 0,60 dividend per aandeel. Eind december verkoopt hij zijn aandelen voor € 26,50.

Bereken hoeveel winst Piet maakt op deze belegging. Laat je berekening zien.

Antwoord

1600 x ( 26,50 - € 25) = € 2.400

 + (1600 x 0,60) ( uitgekeerd dividend) =  € 2.400 + € 960

In totaal € 3.360

Vragers en aanbieders van geld:

Spaarders en leners heb je onder: 

- Consumenten

- Producenten

- Overheid

Spaarders zijn aanbieders van geld. ( kredietverstrekkers)
Leners zijn vragers naar geld.  ( Kredietnemers)

Banken zijn dus bemiddelaars tussen vragers en aanbieders van geld. 

Lenen

Lenen is het geld van een ander gebruiken. Als je geld tekort komt, kun je geld lenen.

Je moet het geld dat je leent terugbetalen. Je noemt dat aflossen.

Persoonlijke lening

• Vast bedrag
• Terugbetalen in vaste gelijke termijnen

Persoonlijke lening

termijnbedrag x aantal maanden = totale kosten

totale kosten - lening = kredietkosten

Kredietkosten: rekenvraag

Je leent €4.000 met een looptijd van drie jaar en betaalt in maandtermijnen van €130,-. Wat betaal je aan kredietkosten? 

Totale kosten 3 x 12 x €130  = €4.680
Leenbedrag                                = €4.000
----------------------------------------   - 
Kredietkosten                            =€      680

Opgave 

Voor de aanschaf van een tweedehands sportauto sluit je een persoonlijke lening af. Je leent €25.000 met de looptijd van drie jaar.

a). Bereken de kredietkosten van deze lening.

b) Welk bedrag had je bespaard als je voor twee jaar had gekozen?

a. Kredietkosten = (aantal maanden x maandbedrag) - lening

Kredietkosten = (36 x € 771,62= 27.778,32) - € 25.000 = € 2.778,32

b Kredietkosten = (24 x €1.119= 26.856) - € 25.000 = € 1.856,00

€2.778,32 - € 1.856,00 = € 922,32 hadden ze bespaard.

Wat is GEEN leenmotief?

1. Lenen voor een huis
2. Lenen voor een plotselinge dure reparatie aan de auto
3. Lenen voor een nieuwe caravan
4. Lenen vanwege de lage rente

Het verschil tussen
sparen en lenen is ......

1. Sparen geld kost
2. Lenen geld kost
3. Bij sparen geef je geld uit, bij lenen niet.
4. Bij lenen los je niets af, bij sparen wel.

 Doorlopend krediet

• Maximaal afgesproken bedrag: kredietlimiet.
• Je hoeft niet alles te lenen.
• Je betaalt alleen rente over het gedeelte wat je hebt geleend.
• betaal je termijn die hoort bij de kredietlimiet
• Lening afbetalen/aflossen in termijnen.

Koop op afbetaling twee afspraken

• Kopen op afbetaling:
  - betaalt aankoop bij winkel in termijnen.
  - je wordt eigenaar van product op moment van koop.
  
  
• Huurkoop:
  - betaalt aankoop bij winkel in termijnen
  - winkelier blijft eigenaar tot betaling laatste termijn.

Je koopt een product en betaalt het in een afgesproken aantal termijen terug. Je bent meteen eigenaar.

Je koopt een product, maar wordt pas eigenaar als je alle afgesproken termijnen hebt betaald. 

Huurkoop

Koop op afbetaling

Wanneer ben je eigenaar bij leasing?

1. Bij levering
2. Als alle termijnen zijn betaald
3. Nooit
4. Als het contract afloopt

Bij huurkoop:

1. Wordt je direct eigenaar bij aflevering
2. wordt je nooit eigenaar
3. Wordt je eigenaar na betaling van het laatste termijn
4. hoef je geen rente te betalen, alleen huur