6.1 Chemisch evenwicht herhalen + 6.2

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Chemisch evenwicht en zuur-base

Deze les

• Herhalen chemische evenwichten
• Uitleg verdelingsevenwicht
• Uitleg verschuiven van evenwichten 
• Maak 1, 2, 3, 5, 7 en 8 van 6.2 en 8 en 10 van 6.1 

16 mei: PO evenwichten. Practicum, tweetal, open boek, 40 min. 

Doelen

Na deze les heb je weer helder voor ogen wat een chemisch evenwicht is. 

Na deze les kun je uitleggen wat een verdelingsevenwicht is. 

Na deze les kun je uitleggen hoe evenwichten kunnen verschuiven. 

Een chemisch evenwicht is hetzelfde als een omkeerbare reactie

1. goed
2. fout

Onomkeerbare reactie

Reactie kan niet weer terug verlopen. 

Het verbranden van een stuk hout kun je niet ongedaan maken. 

Omkeerbare reactie

Reactie die wel ongedaan gemaakt kan worden. 

BV oplossen van zout:

NaCl (s) --> Na⁺ (aq) + Cl^- (aq)

Indampen van zout is dan het omgekeerde

Na⁺ (aq) + Cl^- (aq) --> NaCl (s)

Deze reactie kan niet op hetzelfde moment! Beide zijn aflopend.

Een chemisch evenwicht is een omkeerbare reactie die tegelijkertijd verloopt met dezelfde concentraties

1. goed
2. fout

Chemisch evenwicht

Omkeerbare reacties die op hetzelfde moment kunnen plaatsvinden. 

Bijvoorbeeld synthese en ontleding van ammoniak: 

De pijl geeft aan dat het een evenwicht is. 

Evenwicht = zelfde reactiesnelheid

In een evenwicht zijn de concentraties links en rechts van de pijl niet altijd even groot.

1. goed
2. fout

Verdelingsevenwicht

Zelfde stof, maar in een andere fase of ander oplosmiddel.

Vb: Denk aan het openen van een fles cola. 

Prik in cola:

Verdelingsevenwicht

6.2 Evenwichtsverschuivingen

Leerdoelen

1. Je kunt beredeneren of er sprake is van evenwicht en hoe de ligging van het evenwicht kan worden beïnvloed. 
2. Je kunt de invloed van een katalysator op de insteltijd en de ligging van een evenwicht toelichten. 

Ligging van het evenwicht

Concentraties links en rechts van de pijl zijn niet even groot. 

Het evenwicht ligt links als de concentratie links het grootste is. 

Is de concentratie rechts het grootst? Het evenwicht ligt dan rechts. 

Evenwicht verschuiven

= zorgen dat de concentraties veranderen. 

Bv: evenwicht ligt links. Verschuiven betekent: ervoor zorgen dat de concentraties rechts groter worden. 

Hoe?

1. Concentratie veranderen
   
2. Volume veranderen 
3. Temperatuur veranderen 

Concentratie veranderen

Meer N2 betekent dat de reactie NAAR rechts tijdelijk sneller gaat: er wordt dus meer NH3 gemaakt. 

Het evenwicht verschuift naar rechts. 

Concentratie veranderen

Evenwicht aflopend maken:

Gas afzuigen: reactie naar links kan niet meer. 

Evenwicht wordt een aflopende reactie naar rechts. 

Volume veranderen (1)

Kleiner volume bij gassen = hogere concentratie van alle stoffen. Links staan in totaal 4 deeltjes, rechts 2. 

Grotere kans op botsing tussen 4 deeltjes: dus reactie naar rechts gaat tijdelijk sneller: evenwicht verschuift naar de kant met de minste deeltjes. 

Volume veranderen (2)

Verdunnen (bij opgeloste stoffen) of volume vergroten (bij gassen) betekent het omgekeerde: 

Het evenwicht verschuift naar de kant met de meeste deeltjes. 

Temperatuur veranderen

Bij een evenwicht is er 

altijd 1 reactie exotherm en 1 reactie endotherm. 

De reactie die het meest profiteert van temperatuurverhoging is de endotherme reactie, 

Dus in dit geval: de ontleding is endotherm, dus bij een verhoging van de temperatuur, verschuift het evenwicht naar links. 

Effect katalysator

Toevoegen katalysator:

- geen effect op concentraties stoffen (dus geen verschuiving van evenwicht)

- wel effect op insteltijd: Tijd totdat het evenwicht gevormd is, wordt korter. 

Deze les

• Herhalen chemische evenwichten
  
• Uitleg verdelingsevenwicht
  
• Uitleg verschuiven van evenwichten 
  
• Maak 1, 2, 3, 5, 7 en 8 van 6.2 en 8 en 10 van 6.1 
  

16 mei: PO evenwichten. Practicum, tweetal, open boek, 40 min.