§2.3 Burgers aan de macht

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

§2.3 Burgers aan de macht

Herhaling

Herhaling 

• Wat was de Oostzeevaart??

VOC en WIC: neem over en vul het schema in

Slavernij in Amerika

Zet de bevolkingsgroepen van de Republiek op de juiste plek van de sociale piramide

Loonarbeiders

Armen

Rijke handelsfamilies

Winkeliers en ambachtslieden

Vervolg paragraaf 2.2

Bladzijde 74 Kunst en bladzijde 75 Religie en Wetenschap

Kunst

Door de welvaart is er in de Republiek genoeg geld voor kunst

Amsterdam groeit zo met mooie huizen en de grachtengordel

Maar mensen met een beetje geld kopen ook schilderijen

De bekendste schilder is Rembrandt van Rijn

Smal

Grachtenpanden zijn vaak smal, omdat belasting wordt betaald voor de breedte van de gevel

Hijsbalken

Hijsinstalaties werden gebruikt om goederen vanaf de straat naar de pakzolder te hijsen

Pakzolder

In veel grachtenpanden woonden kooplieden. Hun woonhuis werd deels gebruikt om goederen in op te slaan. 

Bel-etage

Hier bevonden zich de belangrijkste kamers van het huis. Zoals een ontvangstruimte, werkkamer en eetkamer. Deze etage ligt net boven straatniveau voor het geval de gracht overstroomd.

Souterrain

Het souterrain ligt op straatniveau. Het is daarom geen kelder. Wel heeft het souterrain erg lage plafonds. Hier bevond zich de keuken en de kamers voor het personeel. 

Soorten schilderijen

Portretten

Schuttersstukken

Stadsleven

Landschappen

Het alledaagse leven

Echte Nachtwacht

Kopie van de Nachtwacht

Het melkmeisje

Johannes Vermeer

Ca. 1660

Antoni van

Leeuwenhoek

Wetenschappelijke revolutie

In de Gouden Eeuw neemt de wetenschap grote sprongen

Zulke grote sprongen dat we spreken van een revolutie

Men laat zich niet meer tegenhouden door de kerk

Mensen gaan zelf en logisch denken

Onderzoek doet men op een bepaalde manier. Zet de stappen in een logische volgorde

1

2

3

4

Er is een probleem

Je gaat het probleem observeren (goed ernaar kijken)

Je gaat experimenteren (oplossingen uitproberen)

Je gaat redeneren (nadenken en conclusies trekken over wat gebeurd is)

Filmpje

Newton

Leerdoelen

Je kunt uitleggen:

- Hoe de Republiek wordt bestuurd en wat daar bijzonder aan is

- De de stadhouder en de regenten soms verschillende belangen hebben

- Hoe de Gouden Eeuw ten einde komt

Paragraaf 2.3

Burgers aan de macht

Regenten en Stadhouders

Hoe werd de Republiek bestuurd?

De Republiek bestond uit zeven gewesten

• Holland
• Zeeland
• Utrecht 
• Gelderland
• Overrijsel
• Groningen
• Friesland

Bijzonder bestuur

Het bestuur van de Republiek is bijzonder om twee redenen

De macht is in handen van regenten 

De regenten verdelen de macht onder zichzelf

Geen koning

In de Gewestelijke Staten besturen de gewesten zichzelf. De Republiek is dus niet centraal bestuurd, behalve in de Staten-Generaal

Bijzonder bestuur

Eén overeenkomst in heel Europa

Besturen was voor mannen:

- Konden het beste leiding geven

MAAR... vrouwen werkten wel 

 Regenten en stadhouders

Belangrijker dan de regenten:

• Stadhouder
• Raadspensionaris

Taak stadhouder	Taak raadspensionaris
Leider over leger en vloot. In de praktijk altijd iemand van de familie Oranje.	Hoogste ambtenaar gewest Holland. Adviseur Staten-Generaal over buitenlandse politiek

Taken van de stadhouder

Taken van de raadspensionaris

Bevel over het leger

Contact onderhouden met het buitenland

Leidt de buitenlandse politiek

Adviseert de Staten-Generaal

Johan van Oldebarneveldt

(raadspensionaris)

Prins Maurits van Oranje

(stadhouder)

Ruzie

Raadspensionaris Van Oldebarneveldt wil niet verder vechten tegen Spanje, geen geld naar het leger. De Republiek verdient veel geld met handel.

Prins Maurits wil wel verder vechten, ze krijgen ruzie en van Oldebarneveldt wordt opgesloten en later onhoofd. 

1648: Einde Tachtigjarige oorlog.

www.google.nl

Maken 

Opdracht 4 en 5 bladzijde 82

Stadhouderloos

Na de oorlog --> stadhouder overbodig

Vanaf 1650 heeft de Republiek geen stadhouder meer

De raadspensionaris Johan de Witt wordt de machtigste man

Hij bezuinigt op het landleger, niet op de vloot

Stadhouderloos

In 1672 aanval van ENG, FR en DUI op de Republiek

Engeland

Wilde de handel overnemen

Frankrijk

Koning (Lodewijk XIV) land uitbreiden

Duitsland

Macht van de Republiek breken

Stadhouderloos

Op zee --> Engeland verslagen

FR en DUI bezetten veel gebied

Daarom.. het Rampjaar (1672)

Stadhouder is terug

Johan de Witt kreeg de schuld en werd vermoord

Willem III werd stadhouder --> oorlog ging door

Koste veel geld --> 1700 einde Gouden Eeuw

Aan de slag

Wat? maken opdracht 3 t/m 6 

Hoe? individueel

Tijd? 15 minuten

Hulp? Docent

Klaar? ga verder met 7 t/m 11

Afsluiting

Je kunt uitleggen:

- Hoe de Republiek wordt bestuurd en wat daar bijzonder aan is

- De de stadhouder en de regenten soms verschillende belangen hebben

- Hoe de Gouden Eeuw ten einde komt

Huiswerk: opdracht 7 t/m 11