GR les 4: lijdend voorwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Nederlands

Grammatica 

H1A P1 2029-2020

Les 4:

Lijdend voorwerp

Terugblik vorige les

Vorige les heb je geleerd hoe je ...

... een zin in zinsdelen verdeelt door verticale strepen te plaatsen.

Aan het einde van deze les ...

... kun je het lijdend voorwerp in een zin herkennen.

Zinsdelen

Een zin bestaat uit verschillende zinsdelen. 

Ieder zinsdeel heeft zijn eigen functie:

• het werkwoordelijk gezegde vertelt wat het onderwerp doet
• het onderwerp is de hoofdrolspeler en doet iets of is iets
• het lijdend voorwerp is een bijrolspeler en ondergaat iets (doet zelf niets)

Uitleg zinsdelen

Op de volgende slides vind je uitleg per zinsdeel.

werkwoordelijk gezegde slide 6 (herhaling)

onderwerp slide 7 (herhaling)

lijdend voorwerp slide 8 = nieuw! 

Werkwoordelijk gezegde 

Werkwoordelijk gezegde = alle werkwoorden in de zin + aan het / te 

Hij wacht op de bus.                     wwgez = wacht

Hij was aan het treuzelen.         wwgez = was aan het treuzelen

Hij zat te staren.                             wwgez = zat te staren

Let op:

De persoonsvorm is onderdeel van het werkwoordelijk gezegde!

Het onderwerp (herhaling)

Het onderwerp is de hoofdrolspeler in een zin.

Het onderwerp doet iets of is iets.

Het geeft antwoord op de vraag: wie of wat + gez?

Kees geeft een brief aan Pim.                       Kees doet iets.

De buurman is al jarenlang postbode.      De buurman is iets. 

Kees en De buurman zijn de hoofdrolspelers.

Kees en De buurman zijn de onderwerpen. 

Lijdend voorwerp

Het lijdend voorwerp is een van de bijrolspelers in een zin. 

Het ondergaat iets (doet zelf niets). 

Het geeft antwoord op de vraag: wat of wie + gez + ow?

Kees geeft een brief aan Pim. 

Een brief ondergaat iets. Hij wordt gegeven (en doet zelf niets). 

Hein ontvangt het rapport van zijn baas. 

Het rapport ondergaat iets. Het wordt ontvangen (en doet zelf niets).

Uitleg volgorde benoemen

Op de volgende slide volgt nog een stukje uitleg. 

Deze gaat over de volgorde waarin je de zinsdelen in een zin benoemt.

Het is belangrijk dat je deze volgorde altijd toepast!

Volgorde zinsdelen benoemen

Als je zinsdelen gaat benoemen, doe je dat altijd in onderstaande volgorde:

1. benoem het werkwoordelijk gezegde 
2. benoem het onderwerp
3. benoem het lijdend voorwerp

Stukjes van de zin die al zijn benoemd, kunnen niet nog een keer benoemd worden. Ieder zinsdeel heeft 1 functie! Een stukje van een zin is dus: óf werkwoordelijk gezegde óf onderwerp óf lijdend voorwerp (of iets anders).  

Aan de slag!

Op slide 12 t/m 26 vind je de opdrachten.

Lees eerst goed wat je moet doen!

Wat moet je doen?

1. Neem de zin over.
2. Verdeel de zin in zinsdelen (door verticale strepen te plaatsen).
3. Benoem daarna: werkwoordelijk gezegde, onderwerp en lijdend voorwerp.

Zet strepen tussen de zinsdelen
Benoem: wwgez, ow, lv

1. Ik wacht in de winkel.

Zet strepen tussen de zinsdelen
Benoem: wwgez, ow, lv

2. Het broedkastje hangt in de boom.

Zet strepen tussen de zinsdelen
Benoem: wwgez, ow, lv

3. De scheidsrechter gaf de verdediger een rode kaart.

Zet strepen tussen de zinsdelen
Benoem: wwgez, ow, lv

4. Hier mag men roken.

Zet strepen tussen de zinsdelen
Benoem: wwgez, ow, lv

5. We hebben gisteren in het stadion getraind.

Zet strepen tussen de zinsdelen
Benoem: wwgez, ow, lv

6. Vanochtend maakte ik het ontbijt voor mijn moeder klaar.

Zet strepen tussen de zinsdelen
Benoem: wwgez, ow, lv

7. Enthousiast vertelde hij mij gisteren een verhaal.

Zet strepen tussen de zinsdelen
Benoem: wwgez, ow, lv

8. Een goede juwelier werkt altijd heel precies.

Zet strepen tussen de zinsdelen
Benoem: wwgez, ow, lv

9. Dat kasteel is jaren geleden gerestaureerd.

Zet strepen tussen de zinsdelen
Benoem: wwgez, ow, lv

10. Haar neefje kan heel goed liegen.

Zet strepen tussen de zinsdelen
Benoem: wwgez, ow, lv

11. De leerlingen leren grammatica tijdens de Nederlands les.

Zet strepen tussen de zinsdelen
Benoem: wwgez, ow, lv

12. Tijdens de wedstrijd pakt de voetballer de bal op.

Zet strepen tussen de zinsdelen
Benoem: wwgez, ow, lv

13. Peter is al heel lang vermist.

Zet strepen tussen de zinsdelen
Benoem: wwgez, ow, lv
14. Wie van het Nederlands elftal krijgt dit keer een rode kaart?

Zet strepen tussen de zinsdelen
Benoem: wwgez, ow, lv

15. Oranje heeft dit jaar de poule gewonnen.

Tot slot ...

... een aantal vragen om te checken of je het lesdoel hebt behaald.

Vertel in je eigen woorden wat de functie van het lijdend voorwerp is.

Lukte het om het lijdend voorwerp in de zin te benoemen?

1. Ja
2. Nee: maak dan de extra opdrachten!

Wel of geen lijdend voorwerp (bijrolspeler die iets ondergaat)

1. Mijn broertje is een heerlijke appeltaart aan het bakken.

1. wel een lv
2. geen lv

Wel of geen lijdend voorwerp (bijrolspeler die iets ondergaat)

2. Volgende week gaan we hardlopen in het park.

1. wel een lv
2. geen lv

Wel of geen lijdend voorwerp (bijrolspeler die iets ondergaat)

3. De nieuwe leraar muziek schijnt heel aardig te zijn.

1. wel een lv
2. geen lv

Wel of geen lijdend voorwerp (bijrolspeler die iets ondergaat)

4. Mijn oom is sinds gisteren arts geworden.

1. wel een lv
2. geen lv

Wel of geen lijdend voorwerp (bijrolspeler die iets ondergaat)

5. Hij leert altijd heel goed voor zijn proefwerk.

1. wel een lv
2. geen lv

Wel of geen lijdend voorwerp (bijrolspeler die iets ondergaat)

6. Zullen we vandaag gaan fietsen?

1. wel een lv
2. geen lv

Einde van de les!

Goed gewerkt!