Helpende Plus - Palliatieve zorg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Palliatieve zorg en rouw

Leerdoelen

Je selecteert de juiste fase van rouw passend bij een situatie

Je onthoud het verschil tussen curatieve, palliatieve en terminale zorg

Je stelt vast waar jij in het stervensproces alert op moet zijn

Je observeert symptomen in de stervensfase en licht juiste werkwijze toe

Terminale zorg

Palliatieve zorg

Curatieve zorg

De cliënt wordt behandeld en geneest

De cliënt kan niet meer genezen. Levensverwachting is < 3 maanden

De ziekte is ongeneeslijk maar wordt wel behandeld

Wat is palliatieve zorg?

Palliatieve zorg is zorg die gegeven wordt aan cliënten wanneer er geen genezing van een ziekte meer mogelijk is.

Palliatieve terminale zorg

Fasen van palliatieve terminale zorg:

1. Ziektegerichte palliatie
2. Symptoomgerichte palliatie
3. Palliatie in de stervensfase
4. Nazorg

1. ziektegerichte palliatie: ziekte wordt nog behandeld zonder dat genezing mogelijk is

2. Symptoomgerichte palliatie: verlichten en onder controle houden van symptomen

3. Stervensfase: kwaliteit van sterven

4. Nazorg voor naasten

DA en huisarts zorgen ervoor dat een patiënt gemarkeerd wordt als zijnde palliatief/terminaal. Bij triage kan er dan gelijk worden verwezen naar betreffende arts

Wanneer palliatieve zorg?

• Kanker, wanneer die uitbehandeld is
• Dementie
•  COPD
• Hartfalen 
• Veel ziektes die chronisch en progressief zijn

Doel palliatieve zorg 

Een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven te realiseren, 

door te voorkomen en verlichten van lijden. 

4 fasen in de palliatieve zorg

1. ziektegericht:

 de ziekte wordt behandeld zonder dat genezing mogelijk is

2; symptoomgerichte palliatie

de focus licht op het verlichten en onder controle houden van de symptomen. de ziekte schrijdt voort, de cliënt al verzwakken en minder mobiel worden . de symptomen verergeren en in deze fase worden beslissingen genomen rondom het levenseinde.

3. palliatie in de stervensfase:hier verschuift de aandacht van kwaliteit van leven naar kwaliteit van sterven

4. de nazorg. dit wordt ook gezien als onderdeel van de palliatieve zorg. soms hebben naasten behoefte aan ondersteuning tijdens de rouwarbeid

Palliatieve zorg gaat over

• Lichamelijke, sociale, psychische en spirituele behoeften van cliënten
• Het ondersteunen van naasten is een belangrijk onderdeel van palliatieve zorg

Aspecten van palliatieve zorg 

• Kwaliteit van leven van de cliënt. Daar vallen de wensen en behoeften van de cliënt en naasten onder.
  
• De omgang met symptomen (symptoommanagement)
• Afspraken maken en gezamenlijke besluitvorming
• De wensen, ideeën en beslissingen van de cliënt (autonomie van de cliënt/ vrijheid van de cliënt om zelf beslissingen te nemen)

Palliatieve en terminale zorg

Verschil:

Terminale zorg is gericht op de kwaliteit van sterven.

Palliatieve zorg is gericht op de kwaliteit van leven.

Verschil tussen palliatieve zorg en terminale zorg

• Beide zorgvormen worden geboden aan diegenen die niet meer kunnen genezen van hun ziekte en daaraan zullen overlijden
• Het verschil is dat palliatieve zorg jaren kan duren, terwijl we pas van terminale zorg spreken wanneer het overlijden op korte termijn (3 maanden of minder) wordt verwacht

Palliatieve zorg kan het leven positief beïnvloeden. Patiënten die goede palliatieve zorg krijgen: 

• zijn vaak minder somber en angstig
  
• hebben minder klachten en problemen
  
• ervaren dat hun kwaliteit van leven beter is
  
• hoeven minder vaak (plotseling) naar het ziekenhuis 

Palliatieve zorgverleners

In de palliatieve fase krijg men met verschillende zorgverleners te maken. Wie dat precies zijn, hangt af van de persoonlijke situatie. Er is altijd een hoofdbehandelaar en eerste aanspreekpunt bij vragen en probleem. 

• medisch specialist
  
• verpleegkundige in het ziekenhuis
  
• huisarts
  
• wijkverpleegkundige (thuiszorg) of -verzorgende
  
• fysiotherapeut
  
• ergotherapeut 

• logopedist
  
• diëtist
  
• maatschappelijk werker
  
• geestelijk verzorger
  
• psycholoog
  
• apotheker 

Stervensfase; wat zie je dan?

Stervensfase; wat doe je dan?

Lichamelijk: zorg voor comfort, voorkom of behandel een delier, geef wisselligging, nathouden mond, denk aan obstipatie/retentie, pijnstilling (morfine), anti-misselijkheidsmedicatie, eten naar behoefte, zo nodig morfine/zuurstof bij benauwdheid, angstmedicatie (midazolam/dormicum)

Psychisch: bied emotionele ondersteuning, bespreek angsten rondom het sterven

Sociaal: schakel netwerk in, bespreek gewenste plek van overlijden, voorkom ruzie aan sterfbed, zoek manieren tot communicatie

Spiritueel: schakel geestelijke verzorging in, maak levensvragen en angst voor de dood bespreekbaar

Welk aspect wordt vaak vergeten?

Fasen rouw Kubler - Ross

'Het is niet waar, de dokter heeft een fout gemaakt. Ik ben niet ziek.'

1. Ontkenning
2. Boosheid
3. Onderhandelen
4. Depressie

Een jaar na mijn ontslag heb ik nog geen nieuwe baan kunnen vinden. Ik wordt er moedeloos van en zie het soms helemaal niet meer zitten.

1. Ontkenning
2. Boosheid
3. Onderhandelen
4. Depressie

Wie denkt mijn baas wel dat hij is, ik ga mijn ontslag aanvechten en bel vandaag nog een advocaat.

1. Ontkenning
2. Boosheid
3. Onderhandelen
4. Depressie

Ik ga zorgen dat alles weer goed gaat komen. Vanaf nu ga ik beter voor mezelf zorgen.

1. Ontkenning
2. Boosheid
3. Onderhandelen
4. Depressie

Het is de schuld van de huisarts dat mijn vader niet meer leeft. Als hij eerder had ingegrepen, was het niet zover gekomen.

1. Ontkenning
2. Boosheid
3. Onderhandelen
4. Depressie

De dood en sterfelijkheid

• omgaan met het besef dat iemand dood gaat
• voorkeurshouding voor sterven
• pijn 
• angst 
• verdriet
• rouwen
• bewust zijn van je sterfelijkheid
• zeer persoonlijke ervaring

Wat kunnen helpende taken bij palliatieve zorg zijn?

Lichamelijk

Delier/ onrust, wisselligging, nathouden mond, denk aan obstipatie/retentie, pijn,  angst, eten naar behoefte, zo nodig morfine/zuurstof bij benauwdheid

Psychisch: bied emotionele ondersteuning, bespreek angsten rondom het sterven

Sociaal: schakel netwerk in, bespreek gewenste plek van overlijden, voorkom ruzie aan sterfbed, zoek manieren tot communicatie

Spiritueel: schakel geestelijke verzorging in, maak levensvragen en angst voor de dood bespreekbaar

Spiritueel: schakel geestelijke verzorging in, maak levensvragen en angst voor de dood bespreekbaar

Observeren op symptomen/ is iemand comfortabel?

Op de hoogte zijn van gewoontes rond sterven bij verschillende religies

Naasten betrekken, vragen/ angsten signaleren

Afstand/ nabijheid

Het zit vaak in de kleine dingen

Palliatieve zorg is gericht op?

1. zo lang mogelijk blijven leven
2. kwaliteit van sterven
3. kwaliteit van leven
4. voorbereiden op een operatie

Terminale zorg is gericht op

1. zo lang mogelijk blijven leven
2. kwaliteit van sterven
3. kwaliteit van leven
4. stervensbegeleiding

Palliatieve zorg is multi dimensionale zorg

1. Juist
2. Onjuist

Het doel van palliatieve zorg is in elke fase van ziek zijn gelijk

1. Juist
2. Onjuist

Waar denk je aan bij rouw?

Rouw

Bij dementie voel je verlies. Je verliest ‘vroeger’. Soms gaat het snel, soms gaat het langzaam: maar dementie verandert je leven. Je moet afscheid nemen van hoe het was. Hoe jij zelf was, hoe de ander was. Of hoe jullie samen waren. Je rouwt, zonder begrafenis.

Complementaire zorg zorgt voor de hele mens: lichaam, geest, gevoelens, gedachten en wensen. Dat noem je een ‘holistische benadering’. 

Complementaire zorg kan helpen bij het verminderen van je klachten zoals:

pijn

misselijkheid

overgeven

angst

vermoeidheid

slaapproblemen

Als deze klachten verminderen, kan dat helpen voor een betere kwaliteit van leven.

Complementaire zorg is niet hetzelfde als alternatieve geneeskunde.

Complementaire zorg richt zich op de klachten en welzijn, niet op de ziekte.

Voorbeelden:

Verschil euthanasie en palliatieve sedatie

Euthanasie:

In bijzondere gevallen een patiënt helpen met sterven. 

Palliatieve sedatie: 

Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase met als doel ondraaglijk lijden te verlichten. 

Rouwmand:

Tijdschriften

Puzzelboekje

Dichtbundels

Dekentje/warm kleed

Een schrift (om herinneringen in op te schrijven)

Schrijfgerei

Kleurboek (voor volwassenen en kinderen) en potloden

Massageolie (voor handmassage)

Leeslamp

Handlotion en/of bodycrème

CD-speler + cd’s

Etherische oliën (voor geur en/of beïnvloeding van stemming)

Snoepjes

Bijbel

Kaarsen

Boeken

Kaartspel

Oplader

Dekentje

Palliatieve sedatie

Voorbeeld: Pijn, benauwdheid, onrust, terminaal delier

- Intermitterend 

- Continue 

- Acuut (bijvoorbeeld bij een bloeding)

Euthanasie 

Artsen doen dat alleen als een patiënt daar zelf om vraagt. In de euthanasiewet staan alle regels die gelden bij euthanasie.

Bij euthanasie geeft een arts de patiënt een dodelijk medicijn.