De strijd voor het abortusrecht
1 / 16
Introduction
De les behandelt de strijd voor het abortusrecht in de tweede helft van de twintigste eeuw. Dit onderwerp is een voorbeeld van een sociaal-culturele ontwikkeling in de tweede helft van de 20e eeuw.
In de les wordt aandacht besteed aan de reden dat er een strijd voor abortusrecht werd en wordt gevoerd, door wie deze strijd werd gevoerd, waar zij voor streden en hoe de wet tot stand kwam. Tot slot wordt de relatie gelegd met de actualiteit. Leerlingen worden uitgedaagd om een mening te vormen over de verankering van het abortusrecht in de wet.
Instructions
Archiefdoos
Archiefdozen zijn korte en lange lessen die het beste werken als aanvulling op de lesmethode. In deze lessen bestuderen leerlingen één onderwerp of persoon binnen een breder thema aan de hand van verschillende bronnen. Bij archiefdozen ligt de nadruk op vaardigheidsontwikkeling met enige kennisontwikkeling of -verdieping.
Instructie
In de notities staat achtergrondinformatie over de les.
Lees van tevoren de docentenhandleiding. De leerlingen doen mee via de LessonUp-app. Geef ze inlogcode waarmee zij individueel op de vragen kunnen reageren. Het is ook mogelijk de vragen klassikaal te bespreken.
Éléments de cette leçon
Slide 1 - Diapositive
Doel van de les:
Het plaatsen van de strijd voor het abortusrecht in de sociaal-culturele ontwikkelingen van de tweede helft van de 20e eeuw.
Kenmerkend aspect 48
Deze les past bij kenmerkend aspect 48: de toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren zestig van de twintigste eeuw aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen.
De strijd voor het abortusrecht is een voorbeeld van zo een veranderproces.
Taalgebruik
In de les wordt regelmatig het woord ‘zwangere’ gebruikt, omdat niet alleen vrouwen zwanger kunnen worden, maar ook veel non-binaire mensen en trans mannen. Omdat het hier gaat om de tweede helft van de 20e eeuw wordt echter ook regelmatig juist gesproken over vrouwen, omdat de strijd voor het abortusrecht niet los kan worden gezien van de tweede feministische golf en de maatschappelijke positie van de vrouw.
Foto achtergrond: Rob Croes, Nationaal Archief / Anefo
Foto cirkel: Bert Verhoeff, Nationaal Archief / Anefo
Slide 2 - Diapositive
Doel van deze slide:
Uitleg van de interactieve elementen.
Slide 3 - Diapositive
Doel van deze slide:
Uitleg leerdoelen.
Het is nuttig als leerlingen in grote lijnen al bekend zijn met de ontwikkelingen in de tweede helft van de 20e eeuw.
Verantwoording van bronnen
In de les wordt gebruik gemaakt van foto's uit de collectie van het Nationaal Archief. In de notities wordt altijd de bron vermeld.
Op sommige slides wordt ook gebruik gemaakt van beeldmateriaal van derden. Het NA heeft zo goed mogelijk getracht te achterhalen of materiaal vrij te gebruiken was. Er wordt altijd vermeld waar de bron vandaan komt.
timer
1:00
Wat weet je al?
Abortus
Slide 4 - Carte mentale
Doel van deze slide:
Ophalen voorkennis over abortus.
Abortus is: de afbreking van een zwangerschap.
In Nederland werkt het nu als volgt:
- de zwangere beslist
- vanaf 24 weken heeft het kind kans op leven onafhankelijk van de zwangere
- kans op leven betekent recht op bescherming van het leven
- na 24 weken is abortus daarom verboden
- abortusrecht is in de wet vastgelegd (wet afbreking zwangerschap)
- abortus gaat via een pil of zuigcurretage (ingreep)
- 2020: 75% van de Nederlanders is voor het abortusrecht en 10% is tegen
- In Nederland vinden 85% van de abortussen plaats in de eerste 13 weken van de zwangerschap (65% in de eerste 8 weken).
Slide 5 - Diapositive
Doel van de slide:
Deze slide toont de veelheid en verscheidenheid van organisaties die streden voor vrouwenrechten te laten zien.
Aanpak:
Vraag aan de leerlingen welke organisatie ze qua naam aanspreekt en klik die aan. Doe dit bij 3-5 organisaties en ga dan verder naar de volgende slide.
Achtergrondinformatie:
De meeste van deze organisaties houden zich bezig met het abortusrecht, maar de ene organisatie meer dan andere.
Mogelijke vragen aan de leerlingen:
- Waarom zijn er zoveel verschillende organisaties? Antwoord: in organisaties als Dolle Mina en Wij Vrouwen Eisen voerden witte heterovrouwen de boventoon. Vrouwen van kleur, zwarte vrouwen, vrouwen met een migratieachtergrond, lesbiennes, zwarte lesbiennes, etc. begonnen allemaal aparte organisaties.
- Waar zijn de mannen? Alleen Man Vrouw Maatschappij heeft ook mannen in de gelederen. Hoe komt dit? Wat vinden de leerlingen ervan dat mannen weinig vertegenwoordigd zijn in de organisaties die strijden voor het abortusrecht? Is abortusrecht alleen een strijd van mensen met een baarmoeder?
Noem één ding dat je opvallend of verrassend vindt aan de vorige slide.
Slide 6 - Question ouverte
Doel van de slide:
Reflecteren op informatie. Het vormen en verwoorden van een eigen kijk of mening op zaken.
Slide 7 - Diapositive
Doel van de slide:
Leerlingen onderzoeken de vrouwenbeweging aan de hand van bronnen.
Bronnen:
Tijdschrift Ashanti: uitgave september/oktober 1983.
Poster Vrouw Beslis: collectie Nationaal Archief, 1972. Toegang: 2.03.01, inv. nr. 10622.
Foto Man Vrouw Maatschappij: Bert Verhoeff, Nationaal Archief / Anefo, 1975.
Maar:
- Geen twijfel aan de positie van Filips II.
- De religieuze problemen worden vooruit geschoven.
Maar:
- Geen twijfel aan de positie van Filips II.
- De religieuze problemen worden vooruit geschoven.
De feministische organisaties zijn verschillend. Waar zijn zij het wél over eens?
Zij zijn het met elkaar eens dat...
Wij Vrouwen Eisen
Denk aan de posters op de vorige slide!
A
vrouwen hun eigen keuzes mogen maken en dezelfde rechten horen te krijgen als mannen.
B
de focus op vrouwen in Nederland moet liggen en niet op een internationale vrouwenbeweging.
C
abortusrecht het belangrijkste doel is.
D
mannen geen onderdeel mogen zijn van de feministische organisaties.
Slide 8 - Quiz
Doel van de slide:
Leerlingen zien de verschillen tussen de organisaties, maar ook de overeenkomstigheden.
Toelichting
- Ashanti focust zich op een enorme verscheidenheid aan onderwerpen (zie inhoudsopgave). In dit nummer gaat het ook over de positie van de vrouw op werk. Dit gaat over keuzevrijheid en dezelfde rollen mogen vervullen als mannen.
- HTKB vindt internationale solidariteit belangrijk. Dat zien we ook op deze poster door de focus op "vrede". Maar we zien ook "onze rechten". Dit gaat over het verkrijgen van dezelfde rechten als mannen.
- Wij Vrouwen Eisen focust op abortus. Uit de slogan "de vrouw beslist" is op te maken dat keuzevrijheid belangrijk is voor WVE.
- Met deze poster richt Dolle Mina zich op het abortusrecht. Uit de slogan "Vrouw Beslis" is keuzevrijheid als speerpunt op te maken.
- Man Vrouw Maatschappij richt zich op een gelijkwaardige positie van vrouwen en gelijke rechten. Dat zien we ook op het spandoek.
B = fout, omdat HTKB de focus legt op vrede tijdens internationale vrouwendag
C = fout, omdat we ook andere thema's zien
D = fout, vanwege 'Man Vrouw Maatschappij'
Slide 9 - Diapositive
Doel:
Deze slide licht de gedeelde waarden toe van de organisaties die we rekenen tot de tweede feministische golf.
Hoe kan het abortusrecht bijdragen aan de economische zelfstandigheid en seksuele bevrijding van de vrouw?
Licht je antwoord toe!
Slide 10 - Question ouverte
Doel van de slide:
Het verband leggen tussen het abortusrecht en de ontwikkeling van de maatschappelijke positie van de vrouw.
Het abortusrecht en de seksuele bevrijding van de vrouw: de opkomst van anticonceptie en het abortusrecht zorgen ervoor dat seks minder gericht raakt op reproductie. Seksuele vrijheid en plezier worden belangrijker.
Het abortusrecht en de economische bevrijding van de vrouw: de vrouw krijgt de vrijheid om zelf over haar toekomst te beslissen. Zonder de mogelijkheid van abortus betekent zwangerschap automatisch moederschap. En het moederschap betekent in deze tijd vrijwel altijd thuisblijven met de kinderen en daarmee financiële afhankelijkheid van de man.
Slide 11 - Diapositive
Doel van de slide:
Inzicht geven in wat de vrouwenbeweging wil terugzien in de abortuswet. Op het moment van oprichting van Wij Vrouwen Eisen, in 1974, was duidelijk dat er een abortuswet aan zat te komen. De strijd richt zich vanaf dat moment vooral op hoe de wet eruit moet komen te zien.
Achtergrondinformatie:
De organisatie 'Wij Vrouwen Eisen' komt in 1974 met deze eisen op de proppen. De andere organisaties nemen deze over.
Nog steeds worden de leuzen van Dolle Mina en Wij Vrouwen Eisen veel gebruikt bij protesten.
Poster Wij Vrouwen Eisen: collectie IISG, 1980.
Slide 12 - Diapositive
Doel van de slide:
Inzicht bieden in de route van wetsvoorstel tot wet.
Foto protest: Rob Croes, Nationaal Archief / Anefo
Foto Ginjaar/De Ruiter: Marcel Antonisse, Nationaal Archief / Anefo
Foto Eerste Kamer: Marcel Antonisse, Nationaal Archief / Anefo
Zijn de voorvechters van het abortusrecht tevreden met de 5 dagen bedenktijd?
Licht je antwoord toe!
Slide 13 - Question ouverte
Doel van deze slide:
De doelen van de feministische organisaties, specifiek met betrekking tot het abortusrecht, vergelijken met de nieuwe wet.
Antwoord:
De vijf dagen bedenktijd botst met het principe van "de vrouw beslist". Alle organisaties die gestreden hebben voor het abortusrecht waren hierover ontevreden. De HTKB schreef hierover bijvoorbeeld: "De Turkse vrouwenbeweging is tegen de nieuwe abortuswet. Ook voor Turkse vrouwen geldt dat de nieuwe abortuswet hen belemmert in het zelf nemen van een beslissing, temeer omdat zij vaak lang wachten voor ze met een abortusverzoek komen, de artsen meer als autoriteit zien en de vijf dagen bedenktijd gauw als een afwijzing ervaren." (De Waarheid, 31-03-1981)
De vijf dagen bedenktijd is pas in 2021 geschrapt.
Wat blijft je bij van deze les?
Slide 14 - Question ouverte
Doel van de slide:
afsluiting
Heb je nog vragen over deze les?
Slide 15 - Question ouverte
Doel van de slide:
afsluiting
Slide 16 - Diapositive
Doel van de slide:
huiswerk.
Deze slide is optioneel.
Foto: Dingena Mol
Poster Wij Vrouwen Eisen: collectie IISG, 1980.
