1.2 Rechtstaat & Democratie - Ontdekkers en hervormers

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

In de tijd van ontdekkers en hervormers

Planning

• Terugblik vorige week
• Uitleg
• Huiswerk (maken ?) 

Vorige week

• Samenwerking nodig bij watergebieden in?
• Waterschappen
• waarom? 
• Voorbeelden van centralisatie?
• 
  

Leerdoelen

• Om welke rechten het ging bij het plakkaat van Verlatinge
  
• Hoe vrijheidsrechten en politieke rechten zich ontwikkelden in de 16e eeuw
  

Bourgondiërs

• Hertogen van Bourgondië willen centraal bestuur:
• Bijeenkomst om met alle adel te praten
• Benoeming ambtenaren
• Toch geen echte eenheid.
  

Resultaat centralisatie

• Meer macht voor Bourgondiers 
  
• Minder macht voor gewesten 
  
• Minder macht voor adel die hier voor de gewesten bestuurde 
  

Karel V

Rijk Karel V 

Hierna Karel V

Habsburgse rijk onder Karel V

Nog meer centralisatie en een centrale rechtbank

Nog minder macht bij de gewesten van de lage landen

In kleine mate vervolging protestanten

Zijn zoon Filips II

Filips II volgt zijn vader op

• Filips II wilt het protestantisme bestrijden
•  Filips II voert veel dure oorlogen
• Filips II zet de centralisatie voort, edelen en gewesten verliezen steeds meer privileges
• Kortom; Nederlands zijn niet enthousiast over Filips II

De Nederlandse Opstand (1568-1648)

• Begonnen door Willem van Oranje (1568)
• Tegen Spaanse Hertog Alva, waarom?
• Aangesteld na beeldenstorm en hagenpreken
  
• Hardhandig optreden (IJzeren hertog)
  
• In 1581.........

1581

• Staten-Generaal: Filips II niet meer erkend als soeverein.
• Staten als hoogste macht
• Waarom plakkaat?
• Veel beschuldigingen
• Kern: Filips II gedroeg zich niet als vorst.

Den ellendighen staet der Nederlanden

Plakkaat van Verlatinghe:
Hierin stelden ze dat de Spaanse koning niet langer de trouw van zijn Nederlandse onderdanen verdiende. Ze schreven: ‘Iedereen weet dat een vorst door God is aangesteld om zijn onderdanen te beschermen tegen al het ongeluk, overlast en geweld’.

Voorbeelden

• Zonder instemming oorlog voeren
• Zonder instemming belasting heffen
• Geloofsvervolgingen
• Gebruik van de spaanse wetten in plaats van de wetten van de gewesten

De aanloop

• Vanaf 1550: protestantse geschriften → Calvijn: recht op verzet
• Na Beeldenstorm en Alva → meer publicaties

Leg eens in eigen woorden (!) uit..

• Om welke rechten het ging bij het plakkaat van Verlatinge?
  
• Hoe ontwikkelden vrijheidsrechten en politieke rechten zich in de 16e eeuw?
  

Nog iets onduidelijk?

Verwerking 1.2

Maken 2 3 4 6 9 Herhaling: 1 7 8 Verdieping: 10 12