Maria van Bourgondië VO

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Maria van Bourgondië werd in 1457 geboren als kleindochter van hertog Filips de Goede. Haar rijke grootvader kwam niet naar haar doop, want ze was ‘maar een meisje’. Het liep anders. Dit ‘meisje’ zou als enige erfgenaam gaan regeren als hertogin.

Aardappeloproer

1917

Enkele Amsterdamse vrouwen zagen dat er een schip vol aardappelen in een van de grachten lag. Ze gingen erop af en plunderden het schip: hun schorten vol aardappelen. De dag erna waren er meer plunderaars. Pas nadat zes mensen door het leger werden doodgeschoten, keerde de rust terug

Dit weet je al

Dit leer je nu

Doen!

Terugkijken

Afbeelding vergroten

Klik op de hotspot

Navigeren door de les

Kijken

Deze iconen worden in de lessen van de Canon van Nederland gebruikt om aan te geven:

in welke lesfase de les zicht bevindt;

welke vorm van (inter)actie in de slide aanwezig is.

In deze les leer ik...

• hoe de hertogen van Bourgondië machtig zijn geworden
• wie Maria van Bourgondië was
• wat het Groot Privilege is
• hoe Maria van Bourgondië een bepalende rol in de Nederlandse geschiedenis gespeeld heeft

Bespreken van de leerdoelen; wat kunnen leerlingen verwachten.

Waar denk jij aan als je deze naam leest: Maria van Bourgondië?

Waar denken de leerlingen aan bij de woorden 'Maria van Bourgondië'? De gedachten kunnen eventueel op gang worden gebracht met vragen als: 

Heb je ooit van Bourgondië gehoord? of gegeten als een echte bourgondiër?

Sleepvraag: in welk tijdvak leefde Maria van Bourgondië? 

Met het interactieve onderdeel Sleepvraag geven de leerlingen aan over welk tijdvak dit onderwerp gaat; hiermee wordt duidelijk wat de voorkennis van de klas is en waar je mogelijk nog meer informatie over moet geven of juist niet.

Ze leefde van 1457 - 1482,  Tijd van steden en staten (4)

Wat is Bourgondië?

• Het is een gebied in Noord-Frankrijk.
• Het ontstaat als de Franse koning dit gebied uitleent aan zijn zoon Filips de Stoute.
• Door oorlogen, huwelijken en erfenissen kunnen de Bourgondiërs hun gebied enorm uitbreiden.

Deze kan worden getoond en eventueel worden voorgelezen door de leerkracht en/of de leerlingen.

Kaart: Het Bourgondische rijk.

Kaart van het Bourgondische Rijk, de gebieden die Maria in 1477 van haar vader Karel de Stoute erft als die sneuvelt in de strijd. 

Stamboom van de Bourgondiërs

In deze slide:

Stamboom van de Bourgondiërs. Ook een filmpje van "Verre Verwanten" van Teleac over Filips de Stoute. Door erop te klikken wordt het filmpje vergroot. 

Doel: achtergrondkennis verschaffen rondom de hoofdpersoon van deze vensterles: Maria van Bourgondië.

1

Maria van Bourgondië werd in 1457 geboren als kleindochter van hertog Filips de Goede. Haar rijke grootvader kwam niet naar haar doop, want ze was ‘maar een meisje’. Het liep anders dan hij gedacht had. Dit ‘meisje’ zou uiteindelijk gaan regeren als hertogin.

2a

Haar opa was Filips de Goede en hij was de baas van Bourgondië. Filips wist zijn land uit te breiden met een groot aantal Nederlandse gewesten (provincies) binnen de Lage Landen. De Lage Landen of de Nederlanden is een oude aanduiding van wat nu Nederland en België is. 

3

Grootvader Filips stierf en Maria’s vader Karel nam het over. Karel was dol op oorlog voeren. Hij kreeg de naam ‘Karel de Stoute’, wat dapper betekent. Door al dat oorlog voeren werd Karel steeds minder populair. Om de oorlog te kunnen betalen verhoogde hij de belasting. De Nederlandse gewesten waren ook niet blij met Karel, omdat hij veel macht naar zich toe trok. Hij wilde het land namelijk vanuit een centraal punt besturen (centralisatie).

2b

Filips bedacht voor de Lage Landen de Staten-Generaal. Dit was een vergadering waarbij afgevaardigden van de Nederlandse gewesten samenkwamen om besluiten te nemen. Op deze manier regeren alle losse gewesten samen het het land.

Een hertog(in) bestuurde een groot stuk land en hoorde bij de adel: rijke en voorname families met veel macht

In deze dia: 

Algemene informatie over de linker scènes van de vensterplaat. Deze verbeelden de situatie vóór het regeerschap van Maria van Bourgondië.

Doel: de leerlingen komen meer te weten over de enscenering van de vensterplaat.

Belangrijk om te weten:

De informatie wordt zichtbaar door te klikken op de hotspots. Deze zijn genummerd. 

De behandeling van de informatiebuttons:

In verschillende dia's worden verschillende informatiebuttons behandeld. Deze opzet dient als routekaart; de leerlingen bestuderen gericht de stof en het biedt de mogelijkheid om gericht vragen te stellen. 

De leerlingen kunnen tijdens de les eventueel een vraag stellen via hun mobiel/tablet/computer.

bronnen:

• Beeld Filips de Goede: website van de canon
• Beeld Karel de Stoute: wikicommons

Waarom was Karel de Stoute niet erg populair in de Lage Landen?

Doel: verwerken van de verkregen informatie (informatiebutton 3)

Het is belangrijk dat de leerlingen begrijpen waarom centralisatie en de toenemende zelfstandigheid van staten botsen.

6

Daarnaast volgt ze de wens van haar vader en trouwt met Maximiliaan van Oostenrijk, uit de Habsburgse dynastie. Door het huwelijk met Maximiliaan kan zij haar landen door een sterke vorst laten beschermen. Door Maria’s huwelijk werden grote delen van de Lage Landen voor lange tijd onderdeel van het Habsburgse Rijk, dat zich zou uitstrekken tot in Azië en Amerika.

5a

Maria wilde dus niet dat Bourgondië inclusief de Nederlandse gewesten bij Frankrijk gingen horen. Ze vroeg de Staten-Generaal daarom om geld en soldaten. De Staten-Generaal had door dat Maria hun hulp nodig had en maakte slim gebruik van deze situatie. Zij zouden helpen, mits zij een aantal voorrechten zouden (terug) krijgen. 

4

Toen Maria’s vader tijdens één van zijn oorlogen overleed, werd Maria op 19-jarige leeftijd hertogin. Ze werd daarmee in één klap de rijkste erfgenaam van Europa. Meteen begon de Franse koning de aanval op Bourgondië. Hij vond dat een vrouw niet onder een koning kon dienen. En hij had een voorstel: als Maria met zijn zoon trouwde, dan zouden ze samen één gigantisch groot Frankrijk bezitten. Maria wilde dit niet.

5b

Maria ging akkoord en ondertekende het Groot Privilege. Daarmee gaf ze de Nederlandse gewesten veel van de rechten die haar vader had afgepakt weer terug. In ruil voor deze voorrechten moesten de Staten-Generaal haar trouw beloven en instemmen met nieuwe belastingen voor de oorlog.

In deze dia:

-Informatiebutton 4 De Franse koning erkent Maria niet als vrouw aan de troon

-Informatiebutton 5a en b: Maria ondertekent het Groot Privilege

-Informatiebutton 6: Huwelijk met Maximiliaan

Allen hebben te maken met het leven van Maria van Bourgondië.

Doel: interesse wekken en op verschillende manieren (beeld, audio, tekst) info aanbieden voor de vragen in de volgende dia.

Let op: de hotspots van de informatie over het ene beeldelement moeten worden gesloten, voordat de informatie over een ander beeldelement wordt geopend. 

Wat is een ander woord voor gewest?

1. Provincie
2. Land

Doel: informatieverwerking uit informatie rondom Filips de Goede. 

Huwelijk van Maria met Maximiliaan van Oostenrijk.
Haar man nam voortaan alle beslissingen want zo ging het in die tijd. De Lage Landen hoorden voortaan bij het Habsburgse rijk. Maria moest zorgen voor kinderen en ze kreeg er drie. 

Zoals veel rijke tijdgenoten laat Maria een ‘getijdenboek’ maken. Dit versierde gebedenboek zal ze gebruikt hebben voor haar dagelijkse toewijding aan God. 

Getijdenboeken zijn in de middeleeuwen zeer geliefd bij vorsten, edellieden, kooplui en gegoede burgers. Naast het praktische nut als gebedenboek, is het een pronkstuk dat de rijkdom en maatschappelijke status van de bezitter onderstreept.

In 1482 overlijdt Maria, enkele weken nadat ze met haar paard ten val is gekomen. Ze wordt in een graftombe gelegd, die nog altijd in Brugge te bezoeken is. Ze is pas 25 jaar.

In deze slide zijn afbeeldingen te vinden van haar huwelijk, haar getijdenboek en het noodlottige val. 

Alle afbeeldingen zijn te vergroten door erop te klikken.

Bij welk rijk hoorden de Nederlanden nadat Maria met Maximiliaan trouwt? 

1. Het Habsburgse rijk
2. Het Bourgondische rijk

Doel: informatieverwerken.

Bij het interactieve onderdeel Quiz, kunnen de leerlingen de meerkeuzevraag beantwoorden. Dit kan zowel met- als zonder devices. Bij de variant zonder devices kan eventueel gebruik worden gemaakt van wisbordjes.

Het Groot Privilege, gegeven door Maria, gaf de Nederlandse gewesten rechten die een vorst niet af mocht pakken. Een voorbeeld van een recht is dat de vorst niet langer zonder toestemming van de gewesten belasting mag heffen. Dit bleef nog lang het grote voorbeeld hoe een vorst afspraken kan maken met zijn volk. Het diende dan ook als  een bron van inspiratie tijdens de Nederlandse Opstand tegen Maria's achterkleinzoon Filips II.

Op de foto zie je al een deel van het Groot Privilege! Wil je het Groot Privilege beter bekijken? Ga dan naar de website van het Nationaal Archief

Afsluitende dia, met Maria's erfenis. Kan gebruikt worden voor een latere les over de Nederlandse opstand.

In de dia is onder het hotspot met het oogje ook een link opgenomen naar het Nationale Archief. Hier is het groot privilege op grotere schaal te bekijken.

Schrijf twee dingen op die je deze les hebt geleerd

Doel: exit ticket. Het toepassen van een exit ticket is een duidelijk voorbeeld van formatief evalueren in LessonUp, waarbij wordt ingezet op het leerproces. Met een exit ticket geef je leerlingen de mogelijkheid om te reflecteren op de les, zowel op de inhoud als hun eigen rol en/of de opgedane kennis.

Het is handig de leerlingen erop te wijzen dat zij één antwoord kunnen geven. Dus dat de leerlingen de drie dingen in een antwoord verwerken. 

In deze les heb ik geleerd:

• hoe de hertogen van Bourgondië machtig zijn geworden
• wie Maria van Bourgondië was
• wat het Groot Privilege is
• hoe Maria van Bourgondië een bepalende rol in de Nederlandse geschiedenis gespeeld heeft

Terugkoppeling leerdoelen

Wat vond je van de les?

😒🙁😐🙂😃

Evaluatie.