BSR 04/03 2kb spelling §11 en §12

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Open je boek alvast op blz 238-239.

Log alvast in op LessonUp
(de code staat  linksonder in beeld).

§11 Voltooid deelwoord

§12 Werkwoordalarm

Voordat we beginnen:

WELKOM 2T

CURSUS 7

SPELLING

1. Verder met Cursus 7: Spelling.

2. Herhaling paragraaf 10 en 11.

3. Klassikale uitleg cursus 7
paragraaf 12.

4.  Opdrachten paragraaf 12.

5. Terugblikken en afronden.

Wat gaan we vandaag doen?

• Je kunt voltooid deelwoorden spellen, ook als ze bijvoeglijk gebruikt worden.
  
• Je kunt werkwoorden in tegenwoordige tijd en in voltooid deelwoord foutloos spellen, ook als ze hetzelfde klinken.

Lesdoelen

Het maken van aantekeningen kan helpen om de uitleg beter te onthouden. 

Aantekeningen
bij spelling

Sterke werkwoorden

Zwakke
werkwoorden

Sterke werkwoorden zijn sterk genoeg om in de verleden tijd van vorm te veranderen.

lopen - liepen

zoeken - zochten

gaan - gingen

Zwakke werkwoorden zijn niet sterk genoeg om in de verleden tijd van vorm te veranderen.

hopen - hoopten

maken - maakten

bestellen - bestelden

In welke tijd staat de zin?

1) Kijk naar de tijd waarin de zin staat. Dit kun je zien aan woorden als vroeger, morgen, vorig jaar etc. 

Bepaal of je met de tegenwoordige tijd (t.t.) of verleden tijd (v.t.) te maken hebt.

Is het werkwoord een persoonsvorm, voltooid deelwoord of het hele werkwoord?

2) De volgende stap is het vinden van
de persoonsvorm. Dat doe je door de tijd van de zin aan te passen. Het werkwoord dat dan verandert, is de persoonsvorm. Je kunt ook de vraagproef gebruiken, maar deze is minder betrouwbaar.

Wie voert het werkwoord uit?

3) Na het bepalen van de tijd en de werkwoordsvorm zoek je het onderwerp. Het onderwerp vind je door antwoord te geven op de vraag 'Wie of wat + persoonsvorm?'  Zo weet je of je de ik-vorm, hij/zij-vorm of wij-vorm moet gebruiken.

 Het voltooid deelwoord

VD van sterke werkwoorden

Het voltooid deelwoord van vrijwel alle sterke werkwoorden eindigt op -en of -n:

                 Ik heb heerlijk geslapen.

                 Wij hebben gisteren pasta gegeten.

                 Hij heeft het niet gedaan!

Bij het voltooid deelwoord van zwakke werkwoorden schrijf je wat je hoort. Hij heeft zijn band geplakt.

Dus:

Sterke werkwoord

voltooid deelwoord eindigt op -(e)n:

smelten - smolten: Het ijs is gesmolten.

Zwakke werkwoord

voltooid deelwoord eindigt op -t of -d :

maken - maakten: Zij hebben wat moois gemaakt.

Je kunt niet altijd horen of een voltooid deelwoord op een -t of een -d eindigt. Weet je niet of een voltooid deelwoord op een –t of –d eindigt? Gebruik dan:

• De verlengproef (langer maken).
• Of ’t ex kofschip.

Kenmerken voltooid deelwoord

• Een voltooid deelwoord begint bijna vaak met
    ge–, be-, ver-, ont-.
  

•  Een voltooid deelwoord eindigt op –en, –t of –d.
•  Bij een voltooid deelwoord hoort altijd een hulpwerkwoord.

        De meest voorkomende hulpwerkwoorden zijn : zijn,
        hebben  en worden.

•  het VD staat meestal achteraan in de zin.

VD als bijvoeglijk naamwoord

• Een voltooid deelwoord kan ook gebruikt worden als een bijvoeglijk naamwoord. Je  schrijft het dan  zo kort en zo eenvoudig mogelijk!

De trui is gebreid - de gebreide trui.

Het werkstuk is geprint - het geprinte werkstuk.

De toets is gemaakt - de gemaakte toets.

Is het *voltooid deelwoord* wel of niet bijvoeglijk gebruikt?

De atleet was enorm *gemotiveerd* om de wedstrijd te winnen.

1. wel bijvoeglijk
2. niet bijvoeglijk

Is het *voltooid deelwoord* wel of niet bijvoeglijk gebruikt?

Marthe kon haar in de trein vergeten tas ophalen bij de *gevonden* voorwerpen.

1. wel bijvoeglijk
2. niet bijvoeglijk

Is het *voltooid deelwoord* wel of niet bijvoeglijk gebruikt?

Lesley heeft de gebroken kostbare vaas netjes *gelijmd* met superlijm.

1. wel bijvoeglijk
2. niet bijvoeglijk

Is het *voltooid deelwoord* wel of niet bijvoeglijk gebruikt?

Het voetbalteam heeft eindelijk weer eens wedstrijd *gewonnen*.

1. wel bijvoeglijk
2. niet bijvoeglijk

Noteer het bijvoeglijk naamwoord als bijvoeglijk naamwoord.

De koffie is gemorst / De ... koffie

Noteer het bijvoeglijk naamwoord als bijvoeglijk naamwoord.

De vracht is ingeladen / de ... vracht

Noteer het bijvoeglijk naamwoord als bijvoeglijk naamwoord.

De hond is gered / de ... hond

§12 Werkwoordalarm

Werkwoorden kun je in drie werkwoordsvormen schrijven: de tegenwoordige tijd (tt), de verleden tijd (vt) en het voltooid deelwoord (vd). Bij sommige werkwoorden moet je extra goed opletten. De tegenwoordige tijd en het voltooid deelwoord klinken dan hetzelfde, maar je schrijft ze anders. Het is dus belangrijk dat je kunt bepalen of een werkwoord persoonsvorm tt of voltooid deelwoord is.

Tegenwoordige tijd

Voltooid deelwoord

Deze trui verkleurt nu al.

Sam verstuikt zijn enkel.

Micky verkleedt zich.

In de film gebeurt wel.

Jij belooft altijd van alles.

Deze trui is verkleurd.

Sam heeft zijn enkel verstuikt.

Micky heeft zich verkleed.

In de film is veel gebeurd.

Jij hebt alles beloofd.

Schema werkwoordspelling 

blz. 267-268.

Wat?	Cursus 7 Spelling §12: Werkwoordalarm. Opdracht 1 en 2 (blz. 240-241).
Hoe?	Noteer alle antwoorden in je boek/schrift.
Hulp	De theorie in deze LessonUp en de theorie in je boek.
Tijd	Tien minuten.
Waarom?	Om te oefenen met homofone werkwoorden.
Klaar?	Lees alvast de theorie van §13 of maak een samenvatting van de groene blokjes theorie.

Samen maken

Uitlegfilmpje!

Wat?	Cursus 7 Spelling §12: Werkwoordalarm . Opdracht 3 en 4 (blz. 240-241).
Hoe?	Noteer alle antwoorden in je boek/schrift.
Hulp	De theorie in deze LessonUp en de theorie in je boek.
Tijd	Vijftien minuten.
Waarom?	Om te oefenen met leestekens.
Klaar?	Lees alvast de theorie van §13 of maak een samenvatting van de groene blokjes theorie.

Huiswerk voor de volgende les

• Je kunt voltooid deelwoorden spellen, ook als ze bijvoeglijk gebruikt worden.
  
• Je kunt werkwoorden in tegenwoordige tijd en in voltooid deelwoord foutloos spellen, ook als ze hetzelfde klinken.

Lesdoelen

'Ik weet wanneer een voltooid deelwoord bijvoeglijk is gebruikt.'
0 = echt (nog) niet / 10 = absoluut wel

010

'Ik weet waaraan ik een voltooid deelwoord kan herkennen.'
0 = echt (nog) niet / 10 = absoluut wel

010

'Ik weet waaraan ik een voltooid deelwoord moet spellen.'
0 = echt (nog) niet / 10 = absoluut wel

010

Welke vragen heb je nog?

De presentator ... (hebben) in een half uur al veel
... (verouderen) informatie ... (vertellen).

Neem deel onze LessonUp klas

Wat kun je hier vinden?

• LessonUps
• Video's
• Handige websites 

Klassencode:
2kb: JNDPO