4. Nederlandse rechtsstaat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Nederlandse rechtsstaat

Doel

• Scheiding der machten - trias politica
• rechtsstaat
• grondrechten
• sociale grondrechten vs klassieke grondrechten

Begrippen

• Scheiding der machten
• wetgevende macht
• uitvoerende macht
• rechterlijke macht
• grondrechten
• klassieke grondrechten
• sociale grondrechten
• onafhankelijke rechtspraak

0

Nederland, een democratische rechtsstaat

• sinds 1848
• Doel: machtsmisbruik voorkomen
• Betekenis?
• >< DICTATUUR

KENMERKEN

1. Zelfde grondrechten voor iedereen

Klassieke grondrechten vs sociale grondrechten

Klassieke grondrechten

1. Recht op gelijke behandeling
2. (passief) Kiesrecht
3. Vrijheid van meningsuiting
4. Vrijheid van onderwijs
5. Vrijheid van godsdienst
6. Vrijheid van vereniging, vergadering of betoging
7. Vrijheid van  drukpers
8. Petitierecht
9. Recht op referendum

• Vrijheidsrechten
• sinds 1848, later uitgebreid
• beschermen burgers tegen overheid

Sociale grondrechten

1. Recht op bestaanszekerheid
2. Recht op onderwijs
3. Recht op gezondheidszorg
4. Recht op woongelegenheid
5. Recht op bewoonbaarheid van land
6. Recht op werk
7. Recht op rechtsbijstand

• zorgrechten
• sinds 1983, door groeiende welvaart
• beschermen burgers door overheid

Grondwet tegen grondwet

beslissen rechtbank welk grondrecht voorrang heeft

Orden onderstaande grondrechten.

Klassieke grondrechten

sociale grondrechten

Vrijheid van meningsuiting

Recht op werk

recht op gelijke behandeling

recht op veilig bestaan

recht op gezondheidszorg

godsdienstvrijheid

2. Nieuwe wetten hebben geen terugwerkende kracht

3. Overheid moet zich aan de grondwet houden

Nationale ombudsman onderzoekt medische zorg asielwoekers (naar nrc.nl 2013)

De Nationale ombudsman onderzoekt de medische zorg voor asielzoekers. Bij tentenkamp in Ter Apel werden de artsen geconfronteerd met een paar honderd uitgeprocedeerde asielzoekers met verschillende aandoeningen die nergens behandeld werden.

De artsen, die vrijwillig en op eigen kosten wouden hebben gewerkt in Ter Apel, trokken vervolgens bij de Nationale ombudsman aan de bel met een klacht. De ombudsman gaat nu na of de Nederlandse overheid goede en toegankelijke medische zorg voor asielzoekers waarborgt.

4. Trias politica - scheiding der machten

1. Wetgevende macht (wetten maken)
2. Uitvoerende macht (dagelijks bestuur)
3. Rechterllijke macht (rechtspraak)

Naar een interview met Boris Dittrich (2006)

Na de verkiezingen van 1994 kwam ik in de Tweede Kamer terecht. Ik was toen net vijf jaar rechter geweest. Het lidmaatschap van de Tweede Kamer betekende het einde van mijn carrière als rechter.

Ik heb geen ontslag genomen als rechter, maar ik ben met verlof gegaan. Dat betekent dat ik, zolang ik in de Tweede Kamer zit,niet werk als rechter. Als ik niet meer in de Tweede Kamer zit, kan ik zo weer terug naar de rechtbank.

Boris Dittrich hoorde als rechter bij de … macht

1. wetgevende
2. rechterlijke
3. uitvoerende

Toen Boris Dittrich verkozen werd in de Tweede Kamer hoorde hij ook bij de

1. wetgevende
2. rechterlijke
3. uitvoerende

Waarom is het een probleem dat Boris Dittrich én rechter én als kamerlid zetelt in de Tweede Kamer?

Onafhankelijke rechtspraak

• rechterlijke macht
• beoordeling evt. overtreding volgens wetboek der strafrecht

Vrouwe Justitia

afwegen voor- of tegenargumenten

straf

onpartijdigheid, onafhankelijk

Onafhankelijke rechtspraak

1. Openbaar Ministerie /Justitie => vervolging
2. Officier van Justitie => controle politie
3. Officier van Justitie => Openbaar aanklager bij voldoende bewijs
4. Beschuldigde voor rechtbank (evt. rechtsbijstand)
5. Rechter velt vonnis
6. In beroep ?!